PROBLEM
Zatrudniliśmy pracownika ds. bhp. Podczas kontroli PIP okazało się, że ta osoba nie posiada uprawnień do wykonywania takiej pracy. Kto ponosi odpowiedzialność za brak uprawnień tego pracownika – pracodawca czy pracownik?
RADA
Zarówno w przypadku, gdy pracodawca przyjął pracownika ds. bhp do pracy bez uprawnień, jak i wtedy, gdy nastąpiła ich utrata w trakcie zatrudnienia, odpowiedzialny za zaistniałą sytuację jest pracodawca. Pracownik jest natomiast odpowiedzialny w przypadku, gdy na etapie naboru lub uzupełniania wymagań kwalifikacyjnych posłuży się podrobionymi lub przerobionymi dokumentami potwierdzającymi wymagane kwalifikacje, wprowadzając tym samym pracodawcę w błąd.
UZASADNIENIE
Osobą odpowiedzialną za stan bhp w zakładzie pracy jest pracodawca (art. 207 § 1 Kodeksu pracy). Ponosi on odpowiedzialność w pełnym zakresie. W związku z tym należy przyjąć, że w tym zakresie nie mają znaczenia obowiązki i odpowiedzialność pracowników, którym powierzono zadania z zakresu służby bhp (jak również osób wykonujących te zadania, które nie są pracownikami zakładu pracy).
W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości w zakresie stanu bhp w zakładzie pracy pracodawca nie może bronić się argumentując, że zadania z zakresu bhp powierzył właściwym osobom – niezależnie od tego, czy są one pracownikami, czy osobami spoza zakładu pracy.
Polecamy Komplet: INFORLEX.PL Księgowość i Kadry + Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń + INFORorganizer - abonament 12 miesięcy
W omawianej sytuacji pracownik może nie mieć odpowiednich uprawnień z kilku powodów, tj.:
- nie miał uprawnień od samego początku,
- utracił uprawnienia w trakcie zatrudnienia,
- posłużył się nielegalną dokumentacją (nie posiadając tym samym uprawnień).
W pierwszej z powyższych sytuacji pracodawca na etapie naboru na stanowisko pracownika ds. bhp powinien oczekiwać przedłożenia stosownych dokumentów potwierdzających wymagane kwalifikacje w tym zakresie (wymagania kwalifikacyjne). Brak ich przedłożenia powinien stanowić okoliczność dyskwalifikującą, powodującą niemożność zatrudnienia kandydata na stanowisku ds. bhp. Zatem pracodawca, który nie dopełnił należytej staranności i na etapie przyjmowania kandydata do pracy nie zażądał okazania dokumentów potwierdzających kwalifikacje w zakresie bhp, ponosi pełną odpowiedzialność za dopuszczenie do pracy osoby, która nie posiadała wymaganych kwalifikacji.
W sytuacji gdy pracownik ds. bhp utracił uprawnienia w trakcie trwania stosunku pracy, nie powinien pełnić obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Taki przypadek może mieć miejsce, gdy np. pracownik bhp nie uzupełni wymagań kwalifikacyjnych wynikających ze zmiany przepisów. Pracodawca powinien na bieżąco monitorować m.in. kwestie badań okresowych czy uprawnień pracowników – w tym z zakresu bhp. Należy zatem uznać, że w przypadku, gdy utrata uprawnień nastąpiła w trakcie zatrudnienia, pracodawca będzie odpowiedzialny za fakt, że w ramach nadzoru nie dopilnował kwestii uzupełnienia przez pracownika wymagań kwalifikacyjnych, doprowadzając tym samym do sytuacji, w której obowiązki pracownika ds. bhp pełniła osoba bez uprawnień.
Pracownik zatrudniony na stanowisku ds. bhp nie uzupełnił w terminie do 1 lipca 2013 r. wymagań kwalifikacyjnych w związku ze zmianą przepisów. W takim przypadku obowiązkiem pracodawcy było odsunięcie pracownika od wykonywanej pracy z uwagi na brak odpowiednich uprawnień. Kontynuowanie świadczenia pracy przez osobę bez wymaganych uprawnień w zakresie bhp obciąża pracodawcę.
W praktyce może mieć miejsce sytuacja, w ramach której pracownik aplikujący na stanowisko ds. bhp przedstawi jako dowód spełniania wymagań kwalifikacyjnych podrobione lub przerobione dokumenty. Wówczas obok odpowiedzialności z tytułu dopuszczenia do pracy pracownika bez uprawnień dochodzi kwestia odpowiedzialności karnej za posługiwanie się nielegalną dokumentacją. W takim przypadku trudno przyjąć, że pracodawca będzie odpowiedzialny za dopuszczenie do pracy pracownika, który posłużył się doskonale przerobionymi lub podrobionymi dokumentami. Pracodawca bowiem nie jest najczęściej w stanie ustalić autentyczności i prawdziwości danych zawartych w dokumentach, które spełniają wymagania formalne. Należy uznać, że w tej sytuacji nie można zarzucić pracodawcy naruszenia należytej staranności.
Kontrola warunków pracy prowadzona przez służbę bhp
W razie uzasadnionego podejrzenia przez pracodawcę, że ma do czynienia z nielegalną dokumentacją, powinien on zawiadomić o tym fakcie policję. Pracodawca będący instytucją publiczną ma obowiązek prawny złożyć w takim przypadku zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Jeżeli zatem kontrola PIP wykazała, że Państwa pracownik nie posiada odpowiednich uprawnień w zakresie bhp, to inspektor pracy może ukarać Państwa mandatem karnym za brak w firmie służby bhp.
Podstawa prawna:
- art. 207, art. 23711 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 208
- § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy – Dz.U. Nr 109, poz. 704; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 246, poz. 2468
Więcej przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń >>>