Czy i kiedy pracodawca powinien wydawać obuwie i odzież roboczą? Czy trzeba płacić za odzież i obuwie robocze? Co jeżeli pracownik zniszczy odzież lub obuwie robocze? Czy pracownik może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych? Ile wynosi ekwiwalent za odzież roboczą? Pytań jest wiele, ale przepisy nie dają odpowiedzi na wszystko. Warto ustalić więc z pracodawcą podstawowe zasady w zakresie używania odzieży i obuwia roboczego.
- Jakie ubranie robocze przysługuje pracownikowi?
- Odzież i obuwie - praca w służbie
- Czy trzeba płacić za odzież i obuwie robocze?
- Co jeżeli pracownik zniszczy odzież lub obuwie robocze?
- Gdzie pracodawca powinien ustalić zasady dotyczące odzieży i obuwia roboczego?
- Czy pracownik może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych?
- Ile wynosi ekwiwalent za odzież roboczą?
- Kiedy pracownik nie może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych?
- Ekwiwalent za pranie odzieży roboczej
- Okres używania odzieży i obuwia roboczego?
Jakie ubranie robocze przysługuje pracownikowi?
Wielu pracowników zastanawia się czy i kiedy pracodawca powinien wydawać obuwie i odzież roboczą. Odpowiedź jest prosta:
- gdy odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
- gdy występują szczególne wymogi technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jednocześnie należy pamiętać, że jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych jest stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.
Przydział odzieży roboczej nie zależy od nazwy stanowiska pracy, ale od środowiska pracy, które na nim występuje - tak wskazuje w wyroku sąd Apelacyjny w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 1 września 2021 r., sygn. III APa 6/21.
Odzież i obuwie - praca w służbie
Należy pamiętać, że szczegółowe zasady przydzielania odzieży roboczej, środków ochronnych i innych w zależności od rodzaju zatrudnienia, mogą być uregulowane w wewnętrznych zarządzeniach. Szczególnie ma to miejsce w służbach mundurowych.
Zarządzenie Nr 3 Komendanta Głównego Policji zmieniające zarządzenie w sprawie ustalenia rodzajów i ilości środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz środków higieny osobistej dla pracowników komórek organizacyjnych Komendy Głównej Policji
Zarządzenie Nr 28 Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego zmieniające zarządzenie w sprawie środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz środków higieny osobistej przysługujących funkcjonariuszom i pracownikom Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Czy trzeba płacić za odzież i obuwie robocze?
Nie, odzież i obuwie robocze przydzielane są pracownikowi nieodpłatnie.
Odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy.
W sytuacji zakończenia umowy i stosunku pracy pracownik musi oddać je pracodawcy.
Co jeżeli pracownik zniszczy odzież lub obuwie robocze?
Jeżeli utrata lub zniszczenie odzieży lub obuwia roboczego nastąpiły z winy pracownika, jest on obowiązany zwrócić pracodawcy kwotę równą niezamortyzowanej części utraconego lub zniszczonego wyposażenia.
Zgodnie z zasadami odpowiedzialności pracownika, wskazanymi w art. 124 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
Gdzie pracodawca powinien ustalić zasady dotyczące odzieży i obuwia roboczego?
Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.
Uszczegóławiając, konkretne rodzaje odzieży i obuwia roboczego, jak i przewidywane okresy użytkowania ustala pracodawca, po konsultacji z pracownikami lub przedstawicielami pracowników (jeżeli w zakładzie pracy nie ma związków zawodowych). Na podstawie tych ustaleń, powinny zostać sporządzone w zakładzie tabele norm przydziału odzieży i obuwia roboczego.
Odpowiednia organizacja pracy, polegająca na przeprowadzaniu szkoleń dla pracowników, zapewnieniu wsparcia regionalnego inspektora ds. bhp, organizowaniu pracy w magazynie o charakterze tymczasowym, uświadamianiu pracowników przez plakaty, praktyczne warsztaty, filmy na platformie e-learningowej, zapewnieniu bezpiecznych narzędzi pracy, zapoznaniu pracowników z instrukcjami bezpiecznego korzystania z udostępnianych im narzędzi pracy, nie spowoduje wystarczającego ograniczenia zagrożenia powstania ran ciętych dłoni u pracowników używających noża. Szkolenia, akcje uświadamiające, instrukcje, wsparcie inspektora ds. bhp nie zapobiegną nieostrożnemu obchodzeniu się z ostrym narzędziem pracy i jego konsekwencjom. Zagrożenie spowodowania uszkodzeń i ran dłoni zniwelować mogą jedynie rękawice ochronne, które pracownicy winni stosować przy pracy z nożem (zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 17 października 2019 r., sygn. IV SA/Wr 241/19).
Czy pracownik może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych?
Tak, w niektórych przypadkach pracownik może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych. Konieczne jest jednak najpierw ustalenie przez pracodawcę stanowisk, na których dopuszcza się używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Konieczna jest do tego zgoda pracowników!
Ile wynosi ekwiwalent za odzież roboczą?
Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Regulacje KP nie wskazują co ile należy wypłacać pracownikowi ekwiwalent. Powinien to ustalić pracodawca z pracownikami lub ich przedstawicielem.
Kiedy pracownik nie może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych?
Pracownik nie może używać odzieży i obuwia własnego jako roboczych, jeżeli na zajmowanych stanowiskach pracy wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
Ekwiwalent za pranie odzieży roboczej
Jeśli pracodawca nie jest w stanie zapewnić prania odzieży roboczej, może tę czynność powierzyć pracownikowi. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży we własnym zakresie. W przepisach KP nie jest określone, w jaki sposób należy obliczać koszty prania odzieży roboczej poniesione przez pracowników, stąd też lepiej ustalić wcześniej tą kwotę, żeby nie było niepotrzebnych nieporozumień.
Niedopuszczalne jest powierzenie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania odzieży roboczej, jeżeli w wyniku stosowania w procesie pracy uległy one skażeniu środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi.
Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które miały kontakt ze środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, albo miały kontakt z materiałem biologicznie zakaźnym muszą być przechowywane wyłącznie w miejscu do tego przeznaczonym. Za zorganizowanie takiego miejsca odpowiada pracodawca.
Okres używania odzieży i obuwia roboczego?
Odzież i obuwie robocze nie mogą być używane dłużej niż do czasu, kiedy możliwa jest ich naprawa pozwalająca zachować cechy ochronne i użytkowe.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)