Dopuszczalne stężenia tlenku azotu w kopalniach i budowanych tunelach pozostaną na obecnym poziomie jeszcze do 2026 r. Dopiero wtedy normy osiągną poziom docelowy, określony przepisami unijnym. Minister rodziny i polityki społecznej wydała rozporządzenie w tej sprawie.
- Dopuszczalne stężenia – normy przejściowe przedłużone
- Dopuszczalne stężenia z rekomendacją ekspertów
- Dopuszczalne stężenia za zgodą Komisji Europejskiej
Dopuszczalne stężenia tlenku azotu określone dla sektora górnictwa podziemnego i budowy tuneli do 21 sierpnia 2026 r. obowiązują na poziomie:
- Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – 3,5 mg/m3,
- Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – 7 mg/m3.
Normy dopuszczalnych stężeń tlenku azotu dotyczą wszystkich podmiotów sektora górnictwa podziemnego i budowy tuneli oraz ich pracowników. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 r. w Polsce istniało 2516 podmiotów prowadzących działalność w zakresie górnictwa i wydobywania. Zatrudniały one ok. 127,7 tys. pracowników.
Tlenek azotu NO – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym azot występuje na II stopniu utlenienia. W powietrzu samorzutnie reaguje z tlenem, tworząc trujący dwutlenek azotu NO2.
Dopuszczalne stężenia – normy przejściowe przedłużone
Wartości te – stanowiące normy przejściowe – miały obowiązywać do 21 sierpnia 2023 r. Tego dnia minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg wydała jednak rozporządzenie, na podstawie którego okres obowiązywania norm przejściowych przedłużono do 21 sierpnia 2026 r. Dopiero wtedy NDS tlenku azotu dla sektora górnictwa podziemnego i budowy tuneli ma osiągnąć w Polsce docelowy poziom 2,5 mg/m3, określony przepisami dyrektywy Komisji (UE) 2017/164.
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS)
– wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego przepisami Kodeksu pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh)
– wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
Dopuszczalne stężenia z rekomendacją ekspertów
Przedłużenie obowiązywania obecnych wartości NDS i NDSCh tlenku azotu w górnictwie i budowie tuneli rekomendowała rządowi Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w środowisku pracy. W jej skład wchodzą przedstawiciele administracji rządowej, związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz świata nauki.
Podczas 104. posiedzenia Komisji, które odbyło się w połowie marca br. przyjęto stanowisko w sprawie przedłużenia okresu przejściowego wejścia w życie wartości dopuszczalnego stężenia tlenku azotu na poziomie 2,5 mg/m3 do 21 sierpnia 2026 r. Komisja wzięła pod uwagę problemy z wdrożeniem dopuszczalnej wartości dla tlenku azotu w sektorze górnictwa podziemnego i budowy tuneli. Członkowie Komisji uznali wobec tego jednogłośnie, że konieczne jest wydłużenie okresu przejściowego o 3 lata. W stanowisku przyjętym przez Komisję wyrażono nadzieję, że „rozpoczęte przedsięwzięcia techniczne, technologiczne, organizacyjne oraz czas ich realizacji z uwzględnieniem najlepszych praktyk i dostępnych technologii w celu ograniczenia narażenia na tlenek azotu występujący w podziemnych wyrobiskach górniczych i przy budowie tuneli umożliwią osiągnięcie wartości przyjętej, zgodnie z dyrektywą 2017/164/UE, tj. 2,5 mg/m3 w terminie do 2026 r.
Dopuszczalne stężenia za zgodą Komisji Europejskiej
Dziesięć stowarzyszeń reprezentujących przemysł wydobywczy Polski, Niemiec, Szwecji, Finlandii, Austrii, Hiszpanii, Portugalii, Węgier oraz Grecji, w grudniu 2022 r. skierowało do Komisji Europejskiej pismo, w którym zasygnalizowano potrzebę wydłużenia okresu przejściowego poprzez zmianę dyrektywy Komisji (UE) 2017/164. Jak podkreśla się w uzasadnieniu projektu rozporządzenia MRiPS Komisja Europejska w odpowiedzi na pismo stowarzyszeń branży górniczej rekomendowała podjęcie prac nad przedłużeniem okresu przejściowego dla tlenku azotu na poziomie krajów członkowskich oraz wprowadzenie tej zmiany do właściwego aktu prawnego w krajowym porządku prawnym.
Zgodnie z motywem 7 Dyrektywy (UE) 2017/164, wdrażanej rozporządzeniem, „dla każdego czynnika chemicznego, dla którego ustalono wartość IOELV (wskaźnikowej dopuszczalnej wartości narażenia zawodowego) na poziomie Unii, państwa członkowskie są zobowiązane ustanowić krajową dopuszczalną wartość narażenia zawodowego. Państwa członkowskie uwzględniają przy tym unijną wartość dopuszczalną oraz określają rodzaj krajowej dopuszczalnej wartości zgodnie z ustawodawstwem krajowymi i przyjętą praktyką”. Wartość określona dla tlenku azotu jest wskaźnikową dopuszczalną wartością narażenia zawodowego, dlatego też istnieje możliwość, aby każde Państwo członkowskie indywidualnie dopasowało wartości NDS, jak i okresy przejściowe, dla tego związku chemicznego.