Jak wygląda praca na budowach?

• Kontrole na budowach
• Strategia kontroli i prewencji w budownictwie - co to?
• Jakie są obowiązki pracodawcy na budowie?
• Ile decyzji, ile mandatów, ile ukaranych osób?
• Jakie były najczęstsze naruszenia?
• Przyczyny nieprawidłowości:

Kontrole na budowach

Odpowiedzi na powyższe pytania można znaleźć w raporcie z 18 sierpnia 2022 r. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) w czerwcu 2022 r. przeprowadziła bowiem 1082 kontrole na polskich budowach (place budowy lub miejsca wykonywania robót budowlanych), jednak tych o statusie małych budów. Małe budowy to takie, na których pracę jednocześnie wykonuje 20 pracowników (oczywiście ogólnie zatrudnionych może być więcej). Kontrolowane miejsca zwykle miały status mikroprzedsiębiorstwa, jako podmiotu zatrudniającego do 9 osób, choć kontrolowane były też takie o ogólnym zatrudnieniu od 10 do 49 osób. Prace, które były głównie świadczone przez pracowników, to te związane z budową, przebudową lub remontem obiektów kubaturowych – budynków.

Strategia kontroli i prewencji w budownictwie - co to?

W latach 2022-2024 PIP realizuje „Strategię kontroli i prewencji w budownictwie”. Ten 3 letni plan ma na celu poprawę sytuacji na polskich budowach, na których cały czas dochodzi do wypadków przy pracy, w tym śmiertelnych i zbiorowych. Kontrole przeprowadzono u 1059 przedsiębiorców. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U.2022.1614 t.j., dalej: ustawa) wskazuje, że właśnie głównym zadaniem PIP jest sprawowanie nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Celem strategii jest likwidacja bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników zatrudnionych na budowach, które prowadzą do wypadków przy pracy.

Katarzyna Łażewska-Hrycko, Główny Inspektor Pracy wskazuje, że ogólna liczba poszkodowanych w wypadkach jest najwyższa w przetwórstwie przemysłowym, jednak w całym sektorze gospodarki tych śmiertelnych wypadków najwięcej jest przy pracach na budowie.

Jakie są obowiązki pracodawcy na budowie?

• Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

  Autopromocja

  Monitor Bezpieczeństwa
  i Higieny Pracy
  Wydanie cyfrowe

  Sprawdź

• Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami.

• Pracodawca jest obowiązany przydzielać niezbędną odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

• Szczegóły określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U.2003.120.1126), które wskazuje zakres i formę informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz szczegółowy zakres rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi.

Ile decyzji, ile mandatów, ile ukaranych osób?

Z raportu z małych budów przedstawionego przez PIP wynika, że przeprowadzono 1082 kontrole, a w tym:

1. Wydano 728 decyzji wstrzymania prac.

2. Wydano 663 decyzje wstrzymania eksploatacji maszyn.

3. Wydano 479 decyzji skierowania do innych prac.

4. Wydano 61 decyzji zakazania wykonywania prac (dotyczyło to 178 osób).

5. Wydano 3321 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności (ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego).

6. Ukarano 715 osób mandatami karnymi na łączną kwotę 894 450 zł.

7. Do sądu skierowano 1 wniosek o ukaranie.

Z wyników kontroli wynika, że znaczna część pracowników była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w ramach stosunku pracy – były to 3408 osób, na 4370 kontrolowanych osób.

Jakie były najczęstsze naruszenia?

Największym problemem i największym naruszeniem było nieodpowiednie zabezpieczenie prac na wysokości. Balkony, stropy, dachy nie były zabezpieczone np. w balustrady (a jeśli już były to były nieprawidłowo zamontowane), jak i pracownicy nie mieli wszelkich niezbędnych środków ochrony indywidualnej (hełmów, osłon ochronnych słuchu, dłoni, twarzy lub oczu) co mogło prowadzić do upadku z wysokości i spowodować utratę zdrowia czy życia. „Brakowało także zabezpieczeń szybów windowych, otworów w ścianach zewnętrznych oraz w stropach chroniących przed wpadnięciem (69%). Stwierdzono:

- brak bądź niepełne pomosty robocze lub pomosty niesystemowe wykonane na budowie albo po prostu luźno ułożone deski na ramach rusztowania tylko na poziomie wykonywania robót,

- brak bądź nieprawidłowo wykonane piony komunikacyjne,

- brak lub niewłaściwe zakotwienie konstrukcji rusztowań do stałych elementów obiektów budowlanych,

- nieprawidłowe posadowienie konstrukcji rusztowania na podłożu (rusztowania postawione bezpośrednio na miękkim gruncie lub na podparciu z desek czy cegieł bądź bloczków gazobetonowych nie gwarantującym odpowiedniej wytrzymałości i stabilności).”

Przyczyny nieprawidłowości:

1. Fikcyjne BHP – szkolenia BHP nie są faktycznie przeprowadzane a służba BHP wypełnia dokumenty bez weryfikacji rzeczywistego stanu i aktywnych działań.

2. Kierownicy - ze względu na dużą ilość inwestycji w budowlance, kierownicy budów często sprawują nadzór nad kilkoma budowami naraz. Wówczas ich nadzór jest iluzoryczny, sprowadzający się do wydawana poleceń, ogólnej weryfikacji jak i wpisów w dzienniki budów. To nie wystarczy - kierownik powinien sprawować ciągły i szczegółowy nadzór.

3. Rotacja pracowników jak i ich brak – podobnie jak w przypadku kierowników, pracownicy pracują na różnych inwestycjach, są "przerzucani" z miejsca na miejsce. Pracy jest dużo a pracowników brak. Często są zatrudniane młode, niedoświadczone osoby, bez odpowiednich kwalifikacji i przeszkolenia. Mikroprzedsiębiorstwa zatrudniają też członków rodziny, którzy przez brak nadzoru nie przestrzegają BHP.

4. Brak odpowiedniego sprzętu i zabezpieczeń (np. przed upadkiem z wysokości ze schodów, pochylni lub pomostów, brak zabezpieczenia przewodów elektrycznych).

5. Brak odpowiedniego oznaczenia miejsc niebezpiecznych.

PIP stwierdziło, że: poziom bezpieczeństwa pracy na małych budowach jest niewystarczający, znacząco odstający od akceptowalnego poziomu obserwowanego na większości dużych budów.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U.2022.1614 t.j.)

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U.2003.120.1126)