Plan działania PIP na rok 2022 i następne
Program działania Państwowej Inspekcji Pracy na rok 2022 i lata 2022-2024. RPO pisze do GIP
- W związku z obowiązującym na obszarze Polski stanem epidemii w dalszym ciągu priorytetowe powinny być działania kontrolne
- Poważnym problemem pozostaje również nadal korzystanie przez pracodawców z zatrudnienia zewnętrznego w ramach tzw. „outsourcingu”
W długofalowym programie działań PIP jednym z priorytetów powinny być kontrole naruszenia art. 22 § 1 Kodeksu pracy poprzez zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach pracy właściwych stosunkowi pracy.
RPO wysłała do Głównego Inspektora Pracy swoje propozycje do ewentualnego uwzględnienia w Programie działania Państwowej Inspekcji Pracy na rok 2022 i lata 2022-2024, bazując na skargach wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz obserwacje.
Działania kontrolne PIP w związku z COVID-19
W związku z obowiązującym na obszarze Polski stanem epidemii w dalszym ciągu priorytetowe powinny być działania kontrolne dotyczące w szczególności:
- zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz przeciwdziałaniem występowaniu i skutkom sytuacji uprawniających do powstrzymania się o wykonywania pracy (art. 210 Kodeksu pracy),
- przestrzeganie przepisów dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, oraz
- przestrzeganiem przepisów dotyczących czasu pracy,
- zwłaszcza sytuacji pracowników firm MSP w okresie pandemii (branża gastronomiczna i hotelarska, turystyczna, ślubna, rozrywkowa, sklepy w galeriach handlowych),
- warunków pracy/płacy w Państwowej Inspekcji Sanitarnej podczas pandemii COVID-19 oraz placówkach ochrony zdrowia,
- zbadania rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych pod względem przyznania jednym grupom zawodowym np. diagnostom laboratoryjnym zbyt niskiego wynagrodzenia odnośnie do potrzeb tej grupy zawodowej oraz zróżnicowanie względem innych zawodów z punktu widzenia dyskryminującego charakteru,
- polecenia w sprawie dodatkowego świadczenia pieniężnego, przyznanego osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS CoV-2, a pomijającego pozostałych pracowników szpitala, w tym tzw. pracowników pomocniczych, mających również bezpośredni kontakt z osobami zakażonymi lub mającymi podejrzenie zakażenia wirusem SARS-CoV-2, które owego dodatku nie uzyskały.
Problem zatrudnienia zewnętrznego "outsourcing"
Poważnym problemem pozostaje również nadal korzystanie przez pracodawców z zatrudnienia zewnętrznego w ramach tzw. „outsourcingu”. W szczególności zjawisko to dotyczy podmiotów leczniczych. W związku z formalnym statusem pracodawcy podmiotu zewnętrznego, pracodawca faktycznie korzystający z pracy zatrudnionego nie wykonuje w stosunku do tej osoby obowiązków wynikających z powszechnie obowiązującego prawa lub aktów wewnętrznych Narodowego Funduszu Zdrowia.
Kontrole naruszeń art. 22 § 1 Kodeksu pracy
Odnośnie zagadnień, jakie powinny być uwzględnione w długofalowym programie działań PIP na lata 2022-2024 – w ocenie Rzecznika – w dalszym ciągu jednym z priorytetów powinny być kontrole naruszenia art. 22 § 1 Kodeksu pracy poprzez zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach pracy właściwych stosunkowi pracy. W szczególności tyczy się to zatrudnienia w takich branżach jak - budowlana, hotelarska i gastronomiczna oraz zajmującej się świadczeniem usług z zakresu ochrony osób i mienia. Działalność kontrolna powinna również obejmować przypadki zastępowania umów o pracę umowami o współpracę zawieranych między przedsiębiorcami, co wiąże się z „wypychaniem” na jednoosobową działalność gospodarczą pracowników między innymi w tzw. zawodach kreatywnych i specjalistycznych (np. programowanie, kadry).
Naliczanie i wypłata wynagrodzenia
W dalszym ciągu wymagają podtrzymania działań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy kwestie naliczania i wypłaty należności ze stosunku pracy, w tym za pracę w godzinach nadliczbowych oraz minimalnego wynagrodzenia za pracę (w tym osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych).
Dyskryminacja
Nadal ważnym priorytetem pozostaje realizacja przez pracodawców obowiązku przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu. Rzecznik Praw Obywatelskich nadal obserwuje liczne problemy występujące w tym zakresie w obszarze zatrudnienia, którym towarzyszy brak zrozumienia tego aspektu obowiązków pracodawców, co w dalszym ciągu wskazuje na zasadność zbadania sposobu i skuteczności jego realizacji. Potrzebne jest także utrzymanie działań kontrolnych w kwestii przejrzystości procesu rekrutacyjnego pod kątem dyskryminacji pracowników ze względu na wiek lub płeć oraz niepełnosprawność, w ramach wspierania zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy.
Mobbing
Do Biura Rzecznika w dalszym ciągu napływają liczne skargi od pracowników narażonych na działania mobbingowe ze strony pracodawców (przełożonych) lub współpracowników. Pomimo znanych trudności konieczne jest nadal podejmowanie działań kontrolnych oraz rozbudowa działań prewencyjnych względem pracodawców nakierowanych na przeciwdziałanie mobbingowi.
Problem zatrudnienia za pośrednictwem internetowych platform zatrudnienia
Wraz z rosnącą na polskim rynku pracy popularnością internetowych platform zatrudnienia, problematyczne pozostaje również zjawisko wykonywania pracy za ich pośrednictwem (w szczególności przez obcokrajowców). Konieczność podjęcia ze strony państwa, w tym Państwowej Inspekcji Pracy działań ochronnych wynika z braku stosownych regulacji prawnych, zapewniający pracującym odpowiedniego poziom ochrony. Nietypowy charakter wykonywania pracy (stronami są bowiem – pracownik, klient i platforma w roli pośrednika), w którym dominuje samozatrudnienie oraz świadczenie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, przy jednoczesnym braku regulacji prawnych określających rolę pośrednika, stwarza zagrożenia dla ochrony indywidualnych praw pracowniczych dotyczących m. in. zwolnień chorobowych, ubezpieczenia, zasiłków. Zawiły system rozliczeń finansowych prowadzi także często do sytuacji, gdy osoby wykonujące pracę za ich pośrednictwem nie otrzymują należnego wynagrodzenia.
Kontrola działalności agencji zatrudnienia i pracy tymczasowej
Dalszego podtrzymania działań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy wymaga także działalność agencji zatrudnienia oraz wykonywanie pracy tymczasowej, ze szczególnym uwzględnieniem agencji kierujących pracowników tymczasowych do zagranicznych pracodawców użytkowników. Do Rzecznika kierowane są skargi wskazujące na trudności w egzekwowaniu od pracodawcy użytkownika odpowiednich warunków pracy oraz dyskryminacyjnego ustalania wynagrodzeń, dotyczy to zarówno podmiotów polskich kierujących do pracy, jak i pracodawców zagranicznych.
Ochrona danych osobowych
Ponadto uważne jest kontynuowanie działań kontrolnych ze strony Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie przestrzegania przez pracodawców obowiązków wynikających z ustawy o ochronie danych osobowych oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych.
III.037.2.2021
Załączniki: