Przestrzeganie zasad bhp w czasie pandemii koronawirusa
Przedsiębiorcy muszą się stosować do przepisów właściwych ustaw, w tym do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Podlegają oni również pod decyzje, zalecenia i wytyczne, wydawane przez Główny Inspektorat Sanitarny bądź wojewódzki inspektorat sanitarny. Służby sanitarne oraz organy administracyjne mogą wydawać przedsiębiorcom decyzje administracyjne w związku z przeciwdziałaniem koronawirusa, które co do zasady nie wymagają uzasadnienia i podlegają natychmiastowej wykonalności. Kary grożą nie tylko za nieprzestrzeganie tych poleceń, ale również już za samo utrudnianie lub udaremnianie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej (kara 30 dni aresztu, ograniczenia wolności lub grzywna do 5 tys. zł.).
Polecamy: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł
Nieprzestrzeganie przepisów bhp – sankcje finansowe do 30 tys. złotych
Zgodnie z art. 207. k.p. § 1., pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Jednocześnie według art. 283 § 1 k.p.: „Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł”. Osobą kierującą pracownikami lub innymi osobami fizycznymi możne być na przykład kierownik wyodrębnionej komórki organizacyjnej.
Wspomniany przepis mówi o odpowiedzialności za wykroczenie. Jednak osoba odpowiedzialna za stan bhp pracy może również odpowiadać za przestępstwo z art. 220 k.k.: „Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Jeśli sprawca działał nieumyślnie, prawodawca przewidział złagodzenie kary do grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Co ważne, istnieje możliwość zastosowania tego artykułu również w wypadku „bezpośredniego niebezpieczeństwo wystąpienia skutku w postaci śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu” w odniesieniu do koronawirusa, z zastrzeżeniem, że analiza związku przyczynowego musi uwzględniać choroby współistniejące, a nieprzestrzeganie zasad bhp skutkuje rozprzestrzenieniem się koronawirusa w zakładzie pracy.
Narażenie na niebezpieczeństwo – odpowiedzialność karna do 8 lat więzienia
Mówiąc o odpowiedzialności karnej w kontekście koronawirusa, nie sposób ominąć art. 165 § 1 pkt 1 k.k., który dotyczy niebezpieczeństwa powszechnego. Zgodnie z tym przepisem, „Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach, powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”. W przypadku działania umyślnego, kara ta może wynieść nawet 12 lat, natomiast działanie nieumyślne zmniejsza wymiar kary do lat 3. Jeżeli następstwem działania jest śmierć człowieka, to kara jest odpowiednio obostrzana.
Odnosząc ten przepis do obecnej sytuacji, odpowiedzialności z tego przepisu mogą podlegać osoby zarządzające jednostką organizacyjną w związku z uzasadnionym podejrzeniem transmisji koronawirusa, jeśli przyczyni się ona do jego rozprzestrzeniania. Odpowiedzialność ta będzie się aktualizować wyłącznie w przypadku narażenia życia lub zdrowia wielu pracowników, nie odnosi się natomiast na przykład do osób, które bezprawnie przebywały na terenie zakładu pracy.
Warto tutaj podkreślić, że tej samej odpowiedzialności mogą podlegać przedsiębiorcy, którzy nie dostosowali się do obostrzeń wynikających z ogłoszenia stanu epidemicznego, w tym związanych z ograniczeniem prowadzenia działalności gospodarczej. Przykładowo, jeśli przedsiębiorca dalej prowadzi lokal gastronomiczny mimo zakazu, może doprowadzić do rozprzestrzeniania się wirusa, a przez to narażać życie i zdrowie swoich pracowników.
Nie ulega wątpliwości, że każdy przypadek będzie wymagał indywidualnej oceny, uwzględniającej aktualną wiedzę dotyczącą przebiegu choroby COVID-19. Jednocześnie managerowie powinni być świadomi grożących im sankcji finansowych i odpowiedzialności karnej.