Ochrona zdrowia pracownika polega na uchronieniu go przed czynnikami, które mogą spowodować pogorszenie jego stanu zdrowia, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do ciężkich schorzeń lub choroby zawodowej.
Podstawowym przejawem ochrony zdrowia pracownika jest skierowanie go przez pracodawcę na badania lekarskie.
Obowiązek poddania się badaniom lekarskim dotyczy nowo zatrudnianych pracowników oraz pracowników długoletnich. Pracownicy lub kandydaci na nowych pracowników muszą poddać się badaniom wstępnym, okresowym i kontrolnym.
Zobacz: Kto wydaje skierowanie na badania lekarskie?
Wstępne badania lekarskie
Podlegają im :
- osoby przyjmowane do pracy
- pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy
- pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Badań wstępnych nie muszą wykonywać pracownicy ponownie przyjmowani do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko, lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę. Ważne jest, aby umowę zawarto bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Po wykonaniu badania lekarz w orzeczeniu lekarskim określa termin wykonania kolejnego badania. Bierze przy tym szczególnie pod uwagę stan zdrowia pacjenta.
Badania okresowe i kontrolne
Zatrudnieni pracownicy muszą poddawać się okresowym lub kontrolnym badaniom lekarskim.
Pracownik musi się poddać okresowym badaniom lekarskim po upływie terminu określonego w poprzednim zaświadczeniu lekarskim. Odbywa się to z reguły tak, że przed upływem terminu ważności dotychczasowych badań, pracownik otrzymuje od pracodawcy skierowanie na badania okresowe.
Badaniom kontrolnym musi się poddać pracownik, którego niezdolność do pracy spowodowana chorobą była dłuższa niż 30 dni. Celem tych badań jest ustalenie zdolności do wykonywania pracy przez pracownika na dotychczasowym stanowisku.
Zobacz: Końcowe badania lekarskie
Skierowania na badanie
Obowiązek skierowania pracownika na badania lekarskie ciąży na pracodawcy. W przypadku badań okresowych pracodawca powinien dostarczyć pracownikowi skierowanie odpowiednio wcześniej, aby pracownik mógł je zaplanować, w odpowiednim terminie.
W przypadku skierowania na badania kontrolne, można je wręczyć w pierwszym dniu po ustaniu niezdolności pracownika do pracy wraz z poleceniem natychmiastowego wykonania badania lekarskiego. Pracodawca może także wysłać skierowanie listem poleconym z podaniem terminu, w którym pracownik ma wykonać badanie.
Prawidłowo wypełnione przez pracodawcę skierowanie na badania powinno zawierać:
- określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane: czyli czy jest to badanie wstępne, okresowe czy kontrolne
- określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
- informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych,
- aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Przeprowadzanie badań
Badanie lekarskie kończy się wydaniem orzeczenia lekarskiego, w którym lekarz może stwierdzić:
- brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy,
- przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku pracy.
Pracodawca ma obowiązek przechowywać zaświadczanie lekarza w aktach osobowych pracownika.
Zobacz: Choroby zawodowe
Zasadą jest, że badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W razie potrzeby przejazdu na badania do innej miejscowości pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu.
Zastrzeżenia i przestrogi
Pracodawca ma obowiązek nie dopuścić do pracy pracownika, który nie ma aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Ponadto pracodawca nie może udzielić pracownikowi, który nie posiada aktualnego zaświadczenia lekarskiego urlopu wypoczynkowego. Dzieje się tak dlatego, że udzielenie urlopu wypoczynkowego traktowane jest jako dopuszczenie do pracy.
Pracodawca, który nie wywiązuje się z powyższych obowiązków naraża się na odpowiedzialność za naruszenie przepisów bhp. Może mu za to grozić kara grzywny.
Niewykonanie przez pracownika w terminie wskazanym przez pracodawcę obowiązkowych badań lekarskich jest naruszeniem obowiązków pracowniczych. Pracodawca może ukarać nieobowiązkowego pracownika karą upomnienia, karą nagany, a nawet karą pieniężną.
Nie poddanie się obowiązkowym badaniom lekarskim może stać się przyczyną usprawiedliwiającą rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę z pracownikiem bez wypowiedzenia.
Zobacz serwis: Wypadki w pracy