Jesteśmy przedsiębiorstwem zajmującym się wykonawstwem robót budowlanych. W sierpniu br. organizujemy praktyki zawodowe dla studentów studiów inżynierskich, którzy będą je realizowali m.in. na terenach prowadzonych przez nas budów. Czy w związku z tym jesteśmy zobowiązani do kierowania przyjmowanych studentów na wstępne badania lekarskie do lekarza medycyny pracy?
Rada
Nie muszą Państwo kierować na wstępne badania lekarskie medycyny pracy studentów uczelni wyższych przyjmowanych na praktyki. Taki obowiązek spoczywa na placówce dydaktycznej, w tym przypadku – uczelni.
Uzasadnienie
Profilaktyczne badania wstępne. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:
- osoby przyjmowane do pracy,
- pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe (art. 229 § 1 Kodeksu pracy).
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Należy jednak zaznaczyć, że wskazany obowiązek ma zastosowanie, gdy osoba przyjmowana do pracy pozostaje z zatrudniającym ją pracodawcą w stosunku pracy, tj. zostanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Do studentów odbywających praktyki zawodowe nie stosujemy przepisów Kodeksu pracy w zakresie profilaktycznych badań lekarskich, ponieważ nie wykonują oni pracy na podstawie stosunku pracy.
W szczególnych przypadkach obowiązek przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich dotyczy również osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. gdy wykonują oni pracę w warunkach niebezpiecznych – na wysokości czy przy użyciu maszyn ciężkich).
Wstępne badania lekarskie studentów. Inne zasady przeprowadzania wstępnych badań lekarskich dotyczą studentów. Kwestie profilaktycznych wstępnych badań lekarskich studentów przyjmowanych na praktyki zawodowe przez podmioty będące ich organizatorami zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 26 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów. Zgodnie z tą regulacją lekarz przeprowadza badanie lekarskie na podstawie skierowania wydanego przez placówkę dydaktyczną, w tym przypadku przez uczelnię. Takie skierowanie powinno zawierać m.in. oznaczenie placówki dydaktycznej oraz informację o zakresie kształcenia i o czynnikach szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, występujących w miejscu odbywania praktycznej nauki zawodu, studiów, kwalifikacyjnych kursów zawodowych albo kształcenia w szkole doktorskiej.
W przypadku praktyk studenckich lekarz przeprowadza badanie lekarskie na podstawie skierowania wydanego przez placówkę dydaktyczną.
Należy też zwrócić uwagę, że służba medycyny pracy realizuje swoje zadania m.in. w odniesieniu do kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów oraz słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub stażu uczniowskiego są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia. Obowiązek objęcia profilaktyczną opieką zdrowotną w odniesieniu do ww. osób, spoczywa na szkole, szkole wyższej lub organizatorze kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
Pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów niebędących jego pracownikami (art. 304 § 2 Kodeksu pracy). Także podmiot przyjmujący na praktykę zapewnia praktykantowi, na zasadach dotyczących pracowników, bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyki, w tym – w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z odbywaniem praktyki – odpowiednie środki ochrony indywidualnej (art. 6 ustawy o praktykach absolwenckich). Jednak ze wskazanych regulacji nie wynika, żeby na pracodawcy ciążył obowiązek poddawania kandydatów na praktykantów wstępnym profilaktycznym badaniom lekarskim.
Student uczelni technicznej, studiów inżynierskich I stopnia na kierunku budownictwo, ma zamiar zrealizować w trakcie przerwy wakacyjnej obowiązkowe praktyki zawodowe. Odbędą się one w przedsiębiorstwie budowlanym specjalizującym się we wznoszeniu budynków mieszkalnych wielorodzinnych. W związku z tym pomiędzy firmą – organizatorem praktyk, a uczelnią techniczną zostanie zawarta umowa o organizację obowiązkowej praktyki zawodowej studentów. Przed przystąpieniem do jej podpisania właściciel przedsiębiorstwa budowlanego uzyskał informację, że powinien skierować studenta na wstępne badania profilaktyczne. Nie jest to prawda. To na placówce dydaktycznej, w tym przypadku – uczelni, spoczywa obowiązek wydania studentowi skierowania na wstępne profilaktyczne badania lekarskie. Na jego podstawie lekarz medycyny pracy przeprowadzi badanie i orzeknie o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych studenta do odbywania studiów. Placówka dydaktyczna w ww. skierowaniu powinna również zawrzeć informację odnośnie do zakresu kształcenia oraz czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia występujących w miejscu odbywania praktyk.
Inne obowiązki przedsiębiorcy w zakresie bhp wobec praktykantów. Poza wstępnymi badaniami profilaktycznymi to podmiot będący organizatorem praktyki zawodowej zapewnia studentowi szeroko pojęte bezpieczne i higieniczne warunki jej odbywania. Obowiązki przedsiębiorcy w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy osobom przyjmowanym na praktyki wynikają przede wszystkim z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, głównie prawa pracy, a także z umowy zawartej między tym przedsiębiorcą a uczelnią. Organizator praktyk powinien w szczególności zapewnić stanowiska pracy wyposażone w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia, materiały i dokumentację techniczną, uwzględniające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto powinien zapewnić studentom odbywającym praktyki w jego zakładzie pracy odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej oraz środki higieny osobistej przysługujące pracownikom na danym stanowisku pracy oraz pomieszczenia do przechowywania odzieży i obuwia roboczego, a także środków ochrony indywidualnej. Studenci powinni mieć też dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych oraz pomieszczeń socjalno-bytowych. Pracodawca ma również obowiązek:
- przeszkolić studenta w zakresie bhp,
- zapoznać studenta z zakładowym regulaminem pracy oraz przepisami bhp, a także
- sprawować nadzór nad wykonywanymi przez studenta pracami przewidzianymi w programie praktyki.
- art. 190 § 1, art. 201 § 1, art. 229 § 1 i § 4, art. 304 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 641
- art. 81 pkt 1 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 742
- art. 5 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 pkt 2 ustawy z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy – j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 437
- art. 6 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich – j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244
- § 1 pkt 1 i § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 27 września 2018 r. w sprawie studiów – j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 661; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1869
- § 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 26 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów – Dz.U. z 2019 r. poz. 1651
- § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 22 lutego 2019 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu – Dz.U. z 2019 r. poz. 391
Ewelina Różyńska
specjalista w zakresie bhp