Jak wygląda sytuacja w branży budowlanej? Czy możemy mówić o odbiciu lub stabilizacji? Da się zauważyć wpływ sezonowości w pogodzie, która sprzyja planowaniu prac dociepleniowych i izolacyjnych budynków. Z drugiej strony Państwowa Inspekcja Pracy i Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad promują bezpieczną pracę na budowie, ponieważ okazuje się, że najwięcej śmiertelnych wypadków przy pracy jest właśnie na budowach.
- Problemy w branży budowlanej
- Odbicie w branży budowlanej – czy to już?
- Najwięcej śmiertelnych wypadków na budowach
- „Razem dla bezpieczeństwa” na budowach małopolskich dróg - współpraca PIP i GDDKiA
- Naruszenia praw pracowniczych w zakresie BHP na budowie
- Co powoduje naruszenia praw pracowniczych na budowach?
Problemy w branży budowlanej
Problemy w branży budowalnej są bardzo złożone, począwszy sytuacji geopolitycznej, drogich materiałów skończywszy na śmiertelnych wypadkach przy pracy. PIP stwierdziło, że: poziom bezpieczeństwa pracy na małych budowach jest niewystarczający, znacząco odstający od akceptowalnego poziomu obserwowanego na większości dużych budów. Zgodnie z ostatnimi danymi GUS negatywne skutki wojny w Ukrainie i jej bardzo poważne konsekwencje dla prowadzonych działalności odczuwa w Polsce 15 proc. firm sektora budowlanego. Niemal trzy czwarte z nich mówi o wzroście kosztów, a co piąta odczuwa zakłócenia w łańcuchach dostaw.
Odbicie w branży budowlanej – czy to już?
Jak komentuje Sławomir Majchrowski, prezes Grupy Selena:
Wrześniowa koniunktura w branży budowlanej była jedną ze słabszych w tym roku.
Jak podał GUS, wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury (NSA) kształtował się na poziomie minus 9,5, a więc jeszcze niższym od notowanego miesiąc wcześniej (minus 8). Jednak widzimy, że w październiku branża zaczyna wykazywać oznaki lekkiej stabilizacji. Jeszcze jest za wcześnie wyrokować czy to początek trendu, czy jednorazowe zjawisko. Z perspektywy producenta chemii budowlanej widzimy tu jednak wpływ sezonowości w pogodzie, która sprzyja planowaniu prac dociepleniowych i izolacyjnych budynków.
Obserwujemy zwiększone zainteresowanie naszymi produktami, które wspierają termomodernizację. Na pewno nie można powiedzieć, że wspomniany wzrost to konsekwencja programu Bezpieczny Kredyt 2%. Na zwyżkę powodowaną rządowym programem przyjdzie branży jeszcze poczekać.
Dobrym sygnałem dla branży jest wolniejszy wzrost cen materiałów budowlanych. Jak wyliczyła Grupa PSB, porównując dane za 9 miesięcy 2023 roku do analogicznego okresu w roku poprzednim, wzrost ten wyniósł 6%.
Najwięcej śmiertelnych wypadków na budowach
W latach 2022-2024 PIP realizuje „Strategię kontroli i prewencji w budownictwie”. Plan ma na celu poprawę sytuacji na polskich budowach, na których cały czas dochodzi do wypadków przy pracy, w tym śmiertelnych i zbiorowych. Celem strategii jest likwidacja bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników zatrudnionych na budowach. Okazuje się, że w całym sektorze gospodarki śmiertelnych wypadków najwięcej jest przy pracach na budowie.
„Razem dla bezpieczeństwa” na budowach małopolskich dróg - współpraca PIP i GDDKiA
Jak podkreśla PIP: "Bezpieczeństwo na budowach to połączenie trzech kluczowych elementów: odpowiedniego wyposażenia, bezpiecznej organizacji pracy oraz świadomości i umiejętności wykonawców i pracowników. W ostatnich latach infrastruktura związana z bezpieczeństwem na budowach w Małopolsce wyraźnie się poprawiła, jednak branża budowlana nadal jest w grupie najbardziej zagrożonych wypadkami przy pracy. Dlatego Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie intensywnie włączył się w ogólnopolską kampanię PIP „Budowa. STOP wypadkom”. Jej realizacja to przede wszystkim nadzór i kontrola nad prowadzonymi inwestycjami oraz szkolenie pracowników branży budowlanej.".
Naruszenia praw pracowniczych w zakresie BHP na budowie
Z wielu kontroli PIP wynika, że najczęstszym naruszeniem jest:
- nieodpowiednie zabezpieczenie prac na wysokości. Balkony, stropy, dachy nie są zabezpieczone np. w balustrady (a jeśli już są to są nieprawidłowo zamontowane);
- pracownicy nie mają wszelkich niezbędnych środków ochrony indywidualnej (hełmów, osłon ochronnych słuchu, dłoni, twarzy lub oczu), co może prowadzić do upadku z wysokości i spowodować utratę zdrowia czy życia;
- brakuje też zabezpieczeń szybów windowych, otworów w ścianach zewnętrznych oraz w stropach chroniących przed wpadnięciem;
- często są niepełne pomosty robocze lub pomosty niesystemowe wykonane na budowie albo po prostu luźno ułożone deski na ramach rusztowania tylko na poziomie wykonywania robót;
- niekiedy brak lub niewłaściwe zakotwione są konstrukcje rusztowań do stałych elementów obiektów budowlanych;
- zdarza się też, że jest nieprawidłowe posadowienie konstrukcji rusztowania na podłożu (rusztowania postawione bezpośrednio na miękkim gruncie lub na podparciu z desek czy cegieł bądź bloczków gazobetonowych nie gwarantującym odpowiedniej wytrzymałości i stabilności).
Co powoduje naruszenia praw pracowniczych na budowach?
- Fikcyjne BHP – szkolenia BHP nie są faktycznie przeprowadzane a służba BHP wypełnia dokumenty bez weryfikacji rzeczywistego stanu i aktywnych działań.
- Kierownicy - ze względu na dużą ilość inwestycji w budowlance, kierownicy budów często sprawują nadzór nad kilkoma budowami naraz. Wówczas ich nadzór jest iluzoryczny, sprowadzający się do wydawana poleceń, ogólnej weryfikacji jak i wpisów w dzienniki budów. To nie wystarczy - kierownik powinien sprawować ciągły i szczegółowy nadzór.
- Rotacja pracowników jak i ich brak – podobnie jak w przypadku kierowników, pracownicy pracują na różnych inwestycjach, są "przerzucani" z miejsca na miejsce. Pracy jest dużo a pracowników brak. Często są zatrudniane młode, niedoświadczone osoby, bez odpowiednich kwalifikacji i przeszkolenia. Mikroprzedsiębiorstwa zatrudniają też członków rodziny, którzy przez brak nadzoru nie przestrzegają BHP.
- Brak odpowiedniego sprzętu i zabezpieczeń (np. przed upadkiem z wysokości ze schodów, pochylni lub pomostów, brak zabezpieczenia przewodów elektrycznych).
- Brak odpowiedniego oznaczenia miejsc niebezpiecznych.