Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła pracę zdalną. Są to nowe możliwości dla pracowników i pracodawców, ale również nowe obowiązki. Poniżej przedstawiam najważniejsze zagadnienia bhp jakie należy uwzględnić w pracy zdalnej.
Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp pracownika zdalnego
W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca realizuje w stosunku do pracownika w czasie wykonywania przez niego pracy zdalnej obowiązki w zakresie wynikającym z rodzaju i warunków wykonywanej pracy określone w dziale dziesiątym, z wyłączeniem obowiązków określonych w:
- art. 208 § 1 – współpraca pracodawców;
- art. 2091 - pierwsza pomoc;
- art. 212 pkt 1 i 4 – organizacja stanowisk pracy;
- art. 213 – budowa lub przebudowa obiektu budowlanego;
- art. 214 – pomieszczenia pracy;
- art. 232 – posiłki i napoje;
- art.. 233 – urządzenia higieniczno-sanitarne.
Zakaz wykonywania pracy zdalnej
Trzeba pamiętać, że w Kodeksie pracy zostały wskazane prace, które nie mogą być wykonywane w sposób zdalny. Są to prace:
- szczególnie niebezpieczne;
- w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych;
- z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy;
- związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy;
- powodujących intensywne brudzenie.
Ocena ryzyka zawodowego
Przy ocenie ryzyka zawodowego pracownika wykonującego pracę zdalną uwzględnia się w szczególności wpływ tej pracy na wzrok, układ mięśniowo-szkieletowy oraz uwarunkowania psychospołeczne tej pracy. Na podstawie wyników tej oceny pracodawca opracowuje informację zawierającą:
- zasady i sposoby właściwej organizacji stanowiska pracy zdalnej, z uwzględnieniem wymagań ergonomii;
- zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej;
- czynności do wykonania po zakończeniu wykonywania pracy zdalnej;
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Nasuwa się pytanie czy taka ocena ryzyka zawodowego musi być opracowana dla każdego stanowiska oddzielnie. Otóż nie, gdyż przepisy dają pracodawcy możliwość sporządzenia uniwersalnej oceny ryzyka zawodowego dla poszczególnych grup stanowisk pracy zdalnej.
Informacje zawierające zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej
W tym zakresie pracodawcy mają pełną dobrowolność i sami mogą określić, w jakiej formie przekażą pracownikom zasady bhp pracy zdalnej. Może to być na przykład: instrukcja bhp pracy zdalnej, check-lista bhp pracy zdalnej, prezentacja bhp pracy zdalnej. Najważniejsza jest treść, aby uwzględnić wszystkie zasady bhp oraz ergonomii., gdyż to właśnie na podstawie tych zasad pracownik sam będzie musiał w miejscu wykonywania pracy zdalnej zorganizować swoje stanowisko pracy. Należy więc w takiej informacji zawrzeć jak najwięcej szczegółów np. gniazdo elektryczne podłączenia sprzętu musi być sprawne oraz znajdować się w takiej odległości by przewody elektryczne nie były zbyt naprężone; zabrania się spożywania posiłków w miejscu pracy urządzeń elektronicznych.
Pracownik organizuje stanowisko pracy zdalnej, uwzględniając wymagania ergonomii.
Zapoznanie z oceną ryzyka, zasadami bhp pracy zdalnej
Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy zdalnej pracownik potwierdza w oświadczeniu składanym w postaci papierowej lub elektronicznej:
- zapoznanie się z przygotowaną przez pracodawcę oceną ryzyka zawodowego;
- zapoznanie się z informacją zawierającą zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej;
- zobowiązuje się do ich przestrzegania.
Pracodawca, który nie będzie posiadał tych trzech wyżej wymienionych oświadczeń nie może dopuścić danego pracownika do wykonywania pracy zdalnej. Czy to oznacza, że muszą być trzy osobne oświadczenia? Nie – może być jedno oświadczenie, z wyszczególnionymi wszystkimi trzema ww. informacjami.
Dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy zdalnej jest uzależnione od złożenia przez pracownika oświadczenia w postaci papierowej lub elektronicznej, zawierającego potwierdzenie, że na stanowisku pracy zdalnej w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki tej pracy.
Kontrole pracodawcy a praca zdalna
Pracodawca ma prawo przeprowadzać kontrolę wykonywania pracy zdalnej przez pracownika, kontrolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub kontrolę przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych. Kontrolę przeprowadza się w porozumieniu z pracownikiem w miejscu wykonywania pracy zdalnej w godzinach pracy pracownika.
Pracodawca dostosowuje sposób przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania pracy zdalnej i jej rodzaju. Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.
Wypadek przy pracy zdalnej
W razie wypadku przy pracy zdalnej stosuje się odpowiednio art. 234 oraz przepisy wydane na podstawie art. 237 § 1 pkt 1 i 2.
Oględzin miejsca wypadku dokonuje się po zgłoszeniu wypadku przy pracy zdalnej, w terminie uzgodnionym przez pracownika albo jego domownika, w przypadku, gdy pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić tego terminu, i członków zespołu powypadkowego. Zespół powypadkowy może odstąpić od dokonywania oględzin miejsca wypadku przy pracy zdalnej, jeżeli uzna, że okoliczności i przyczyny wypadku nie budzą jego wątpliwości.
Zagadnień związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy zdalnej jest dużo. Okres, który mamy do 7 kwietnia 2023 r. należy wykorzystać do jak najlepszego przygotowania wszystkich niezbędnych dokumentów i wytycznych dla pracy zdalnej. Należy pamiętać, że przepisy bhp przy tzw. pracy zdalnej okazjonalnej również obowiązują. Przy pracy zdalnej okazjonalnej nie obowiązuje np. zapewnienie materiałów i narzędzi pracy, pokrycie kosztów, ale obowiązują wszystkie przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.