Dialog o gospodarce
W dyskusji prowadzonej przez profesor Grażynę Spytek-Bandurską, eksperta ds. rynku pracy Federacji Przedsiębiorców Polskich, oprócz Głównego Inspektora Pracy uczestniczyli także przedsiębiorcy oraz przedstawiciel Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Katarzyna Łażewska - Hrycko przedstawiła problematykę zwalczania tzw. nielegalnego zatrudnienia z perspektywy doświadczeń Państwowej Inspekcji Pracy. Zwróciła uwagę, że korzystanie z pracy osób zatrudnianych nieformalnie często może być elementem nieuczciwej konkurencji. Pracodawca nieodprowadzający danin publicznych związanych z legalnym zatrudnieniem i nieprzestrzegający obowiązków wynikających z prawa pracy ponosi mniejsze koszty prowadzonej działalności.
Dane PIP wskazują, że odsetek kontroli, w których inspektorzy pracy stwierdzają nielegalne zatrudnienie lub nielegalną inną pracę zarobkową, od kilku lat wynosi ponad 30% (w 2021 roku 33,4%). Skala zjawiska jest więc duża i nadal jest na to społeczne przyzwolenie.
Nielegalne świadczenie pracy
Zjawisku nielegalnego świadczenia pracy sprzyjają także luki prawne lub niektóre przepisy, m.in. brak obowiązku zawierania umów cywilnoprawnych w formie pisemnej czy też brak obowiązku zgłoszenia osób zatrudnionych lub wykonujących inną pracę zarobkową do ubezpieczeń społecznych przed dopuszczeniem do pracy – obecnie termin na dokonanie tego obowiązku to 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.
Główny Inspektor Pracy wskazała także nowe rozwiązania, których wprowadzenie może przyczynić się do ograniczenia nielegalnego zatrudniania. Jej zdaniem inspektorom pracy powinno zostać przyznane uprawnienie do nakazania w drodze decyzji administracyjnej potwierdzenia zawarcia stosunku pracy w miejsce umowy cywilnoprawnej.
Zdaniem Katarzyny Łażewskiej-Hrycko warto także rozważyć ustanowienie domniemania istnienia stosunku pracy dla osób wykonujących pracę najemną w warunkach o przeważających cechach charakterystycznych dla stosunku pracy. Takie rozwiązania rozważane są już w Unii Europejskiej. Przykładem może być projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych. Zakłada on wprowadzenie domniemania prawnego istnienia stosunku pracy pomiędzy platformą cyfrową, zlecającą pracę i kontrolującą jej wykonanie, a osobą świadczącą pracę za pośrednictwem tej platformy.