Stres zawodowy pojawia się najczęściej, gdy osoby pracujące – pracownicy i pracodawcy – odczuwają dyskomfort psychiczny dotyczący warunków i wymagań pracy w sytuacji, w której w danym momencie warunki i wymagania te przekraczają ich możliwości. Np. gdy wymagania przełożonego i naciski wywierane na pracownika są większe niż posiadane przez niego umiejętności i wiedza. Jeżeli pracownik nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom pracodawcy, rodzi to stres i frustrację.
Magdalena Kaźmierczak, psycholog, wyjaśnia:
„To co najczęściej wskazywane jest jako źródło stresu w pracy to zbyt duże przeciążenie obowiązkami, brak poczucia kontroli nad tym co robimy, brak możliwości wyrażania siebie oraz konflikty i nieporozumienia pomiędzy współpracownikami. Należy pamiętać, że ludzie różnią się między sobą także pod względem poziomu reaktywności na stres, a więc to co dla jednej osoby jest trudne do zniesienia, dla drugiej jest przyjemnym wyzwaniem.
Ważne jest, żeby człowiek odpowiedział sobie na pytanie, co dla niego jest źródłem stresu w pracy i czy jest coś co może zrobić, żeby go zmniejszyć lub wyeliminować, np. poprzez usprawnienia w organizacji pracy. Istotne jest też skupienie na tych elementach, na które mamy wpływ i modyfikowanie ich w taki sposób, by poprawić nasze funkcjonowanie w pracy. Zastanówmy się też, czy presją jaką czujemy pochodzi z zewnątrz, czy raczej jej źródłem są nasze wewnętrzne przekonania, obawy, nadmierna krytyka, perfekcjonizm itp.”
Dobre rady na walkę ze stresem
Państwowa Inspekcja Pracy, która na co dzień zajmuje się zarówno prawem pracy, jak i wieloma problemami związanymi z pracą, przygotowała 44 dobre rady dla pracowników, którzy mają problem ze stresem w pracy. Rady te zostały tak przygotowane, aby mogły być zastosowane przez każdą osobę, bez względu na rodzaj, miejsce, czas i charakter wykonywanej przez nią pracy. Ich zastosowanie może pomóc w radzeniu sobie z nadmiernym stresem.
44 rady na walkę ze stresem:
Rada 1 - Poznaj swoje prawa i obowiązki wynikające z Kodeksu pracy.
Rada 2 - Zanim podejmiesz zatrudnienie, dokładnie zapoznaj się z zakresem obowiązków. Dowiedz się o atmosferę i stosunki między pracownikami panujące w nowym miejscu pracy.
Rada 3 - Nie podejmuj zatrudnienia, jeśli masz wątpliwości co do prawdziwości oferowanych Ci warunków pracy, odbiegają one od ustaleń zawartych z Tobą podczas rozmów kwalifikacyjnych bądź pracodawca unika podpisania umowy o pracę.
Rada 4 - Na bieżąco przygotowuj się do pracy. Samodzielnie lub przy pomocy pracodawcy podnoś swoje kwalifikacje zawodowe. Uczestnicz w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych.
Rada 5 - Traktuj swojego szefa i inne osoby w pracy jak partnerów, wobec których masz oczekiwania, ale i obowiązki. Wywiązuj się ze swoich obowiązków.
Rada 6 - Pamiętaj, że od jakości Twojej pracy może zależeć praca kogoś innego, nawet gdy Ty tego nie widzisz. Traktuj poważnie swoją pracę.
Rada 7 - Staraj się nie przychodzić do pracy na ostatnią chwilę.
Rada 8 - Zanim rozpoczniesz pracę, poświęć trochę czasu na przygotowanie się do niej. Zastanów się spokojnie i zaplanuj, co chcesz zrobić, w jakiej kolejności i dla kogo.
Rada 9 - Zaczynaj od spraw najważniejszych w danym dniu i pamiętaj o zostawieniu sobie czasu na nieprzewidziane zdarzenia.
Rada 10 - Staraj się wykonywać jedną czynność od początku do końca.
Rada 11 - Unikaj odwlekania i odkładania spraw „na później”.
Rada 12 - Wyznaczaj sobie krótko i długo okresowe cele, które chcesz zrealizować w danym dniu, tygodniu, miesiącu lub roku pracy.
Rada 13 - Zaakceptuj fakt, że zmiany w pracy są nieuniknione. Jeśli trzeba, dokonuj korekt harmonogramu swojej pracy na bieżąco.
Rada 14 - Śmiało i otwarcie mów współpracownikom i szefom o swoich pomysłach, oczekiwaniach i propozycjach dotyczących sposobu wykonywania przez Ciebie pracy.
Rada 15 - Otwarcie mów o tym, co czujesz w związku z pracą.
Rada 16 - Dbaj o siebie i swoje sprawy. Odmawiaj i mów „nie, nie zgadzam się”, gdy ktoś narusza Twoje prawa lub nie jesteś na coś gotowa/y.
Rada 17 - Jeśli odczuwasz napięcie - rozejrzyj się wokół i zrób choćby w pamięci listę konkretnych rzeczy które Cię w danej chwili irytują, złoszczą, męczą lub przeszkadzają w pracy.
Rada 18 - Podchodź do spraw racjonalnie – oceń wagę problemów i zdecyduj, które z nich a) chcesz oraz b) możesz rozwiązać.
Rada 19 - Rozwiązuj problemy - zbieraj potrzebne informacje, proś o materiały do pracy, rozmawiaj z innymi współpracownikami, pytaj o radę, odmawiaj, zawieraj kompromisy, stawiaj ultimatum, proś o pomoc inne osoby. Nie czekaj, aż ktoś zrobi coś za Ciebie. Działaj.
Rada 20 - Jeśli czujesz obawę przez zadaniem, przypomnij sobie podobną sytuację, w której Ci się udało.
Rada 21 - Jeśli zdarzy Ci się popełnić błąd, przyjmij za niego odpowiedzialność, wyciągnij wnioski na przyszłość i nie rozpamiętuj niepowodzenia w nieskończoność.
Rada 22 - Bądź wyrozumiały dla siebie i innych; pamiętaj, że nie ma ludzi, którzy „zawsze wszystko wiedzą”, „zawsze zdążają na czas”, „zawsze zajmują pierwsze miejsce”, „zawsze wszystkich lubią” i „zawsze są lubiani przez wszystkich”. Nawet gdy inni tak myślą.
Rada 23 - W myśleniu o sobie i swoich obowiązkach staraj się unikać zwrotów „zawsze”, „natychmiast”, „muszę”; używaj w zamian stwierdzeń „chcę”, „mogę”, „potrafię”, „zrobię” – i tak zrobisz co trzeba, a nie wywołasz u siebie dodatkowego napięcia. Jesteś dobrym pracownikiem.
Rada 24 - Jeśli musisz, rywalizuj raczej z sobą niż z innymi.
Rada 25 - Nie angażuj się w intrygi między innymi pracownikami – zachowaj neutralność.
Rada 26 - Nie dyskredytuj i nie pomniejszaj swoich i cudzych dokonań; zamiast tego staraj się szukać dobrych stron u siebie i innych osób.
Rada 27 - W miarę swoich możliwości i czasu udzielaj pomocy współpracownikom. Sam też proś innych o pomoc.
Rada 28 - W trudnych momentach, zamiast wzajemnego obwiniania się, szukaj wspólnych rozwiązań.
Rada 29 - Pamiętaj o odrobinie humoru, dystansu do siebie, kolegów i szefa na co dzień.
Rada 30 - Jeśli pracujesz w grupie innych osób, staraj się uczestniczyć w życiu zespołu. Wspólna praca to możliwość realizacji większych celów. Zgrany zespół to także większa siła argumentacji przed kierownikiem lub pracodawcą, gdy trzeba podjąć ważne decyzje albo rozwiązać konflikt.
Rada 31 - Pamiętaj o przerwach w pracy – staraj się przeznaczać je na chwilę odpoczynku, relaksu i oderwania od obowiązków.
Rada 32 - Raz na jakiś czas „złap oddech” i zadaj sobie pytanie: „Czy to co właśnie robię jest dla mnie ważne w życiu?”. Potem zdecyduj co dalej.
Rada 33 - Nie dopuszczaj do gromadzenia się napięcia – rozładowuj je poprzez pracę, działanie, aktywność fizyczną, hobby lub rozmowę z innymi.
Rada 34 - Pogódź się z zawodową rzeczywistością i nie zadręczaj się sytuacjami, na które nie masz wpływu.
Rada 35 - Bez względu na to, gdzie pracujesz lub jaki masz zawód, staraj się zachować równowagę między pracą a czasem wolnym przeznaczanym dla siebie. Nie jesteś na ziemi tylko po to, aby pracować. Nawet jeśli niektórzy, by sobie tego życzyli.
Rada 36 - Staraj się mieć wokół siebie rodzinę, przyjaciół, znajomych lub inne osoby, które wesprą i pomogą Ci, gdy przyjdzie Ci stawiać czoła problemom w pracy.
Rada 37 - Dbaj o zdrowie, właściwe odżywianie, systematyczne wykonywanie badań lekarskich, regularny odpoczynek po pracy.
Rada 38 - Pamiętaj o spożywaniu posiłków w pracy. Unikaj nadmiaru kofeiny, cukrów i tłuszczu w pożywieniu.
Rada 39 - Nie próbuj radzić sobie z problemami w pracy przy użyciu alkoholu, nikotyny lub środków odurzających – to nie rozwiązuje problemów, a może sprowadzić nowe, związane z używaniem ww. substancji.
Rada 40 - Jeśli potrzebujesz, weź udział w treningu asertywności, relaksacyjnym, umiejętności komunikacji lub zarządzania czasem.
Rada 41 - Rozwijaj swoje zainteresowania, podnoś kwalifikacje zawodowe, podejmuj wyzwania i rozglądaj się po rynku pracy. Obecne miejsce pracy nie jest jedynym, w którym możesz pracować.
Rada 42 - Jeśli potrzebujesz, poproś o opinię lekarza, psychologa lub doradcę zawodowego z najbliższej poradni.
Rada 43 - Jeśli mimo stosowania tych rad odczuwasz wysoki poziom stresu wywołanego pracą, rozważ zmianę zakresu obowiązków, zajmowanego stanowiska, miejsca pracy lub wykonywanego zawodu.
Rada 44 - Pamiętaj, że Twoje zdrowie jest ważniejsze niż najważniejsza nawet praca. Będzie Ci potrzebne jeszcze przez wiele lat, także po zakończeniu kariery zawodowej.
Może warto te rady wydrukować i mieć pod ręką, by w każdym momencie, gdy czujemy się przytłoczeni obowiązkami, poczytać je na spokojnie i wyciszyć złe emocje.