Cyfrowe platformy pracy - w UE działa ich około 500. To sposób łączenia podaży z popytem i pracą. UE chce regulacji i poprawienia warunków pracy, płacy i praw socjalnych pracowników platformowych czy tzw. gigersów. Do 2025 r. ma ich być aż 43 mln.!
- Zmiany na rynku pracy - gospodarka platformowa generuje coraz większe zyski
- Praca platformowa na międzynarodowym i europejskim rynku pracy
- Czym jest praca platformowa?
- Zarządzanie algorytmiczne i decyzyjność AI
- Kto najczęściej wykonuje pracę platformową?
- Jakie dochody z gospodarki platform cyfrowych?
- Kiedy praca platformowa zacznie obowiązywać w UE?
Zmiany na rynku pracy - gospodarka platformowa generuje coraz większe zyski
Jedną z istotniejszych i największych transformacji na światowym (a w szczególności europejskim) rynku pracy jest tzw. gospodarka platformowa czy gig economy (ekonomia pracy dorywczej). Sztuczna inteligencja, zmiany społeczno-gospodarcze, sytuacja na światowym rynku, pandemia, wojna i związane z nią migracje mają ogromny wpływ na te transformacje. Postindustrialne stosunki zatrudnienia przechodzą sukcesywnie w gospodarkę opartą na nowych technologiach.
W dzisiejszych czasach pracownicy nie przywiązują się już do jednego miejsca zatrudnienia, tak jak to miało miejsce jeszcze 20-30 lat temu. Teraz popularne i bardziej opłacalne stało się angażowanie się do prac dorywczych, do konkretnego projektu, w ramach ekonomii współdzielenia.
Praca platformowa na międzynarodowym i europejskim rynku pracy
Często zatrudnienie platformowe nie daje odpowiedniej stabilności i godnych warunków pracy i płacy. Zwykle to sztuczna inteligencja decyduje o zwolnieniu danej osoby, bez prawa ustosunkowania się i możliwości odwołania. Nie bez znaczenia są też opinie klientów korzystających z platform, np. Uber czy Glovo. Gdy np. negatywnych opinii na temat dostawcy jedzenia jest dużo, a giger nie jest dyspozycyjny, nie loguje się na bieżąco dochodzi do wyrotowania go - usunięcia z platformy jako dostawcy. Zwykle z takimi osobami zawierane są umowy cywilnoprawne - nie gwarantujące podstawowych praw pracowniczych. Unia Europejska jak i Międzynarodowa Organizacją Pracy chcą to zmienić!
Jak podaje MOP i UE:
Pojawienie się gig lub gospodarki platformowej jest jedną z najważniejszych nowych transformacji w świecie pracy. Ważnym elementem gospodarki platform są cyfrowe platformy pracy, które obejmują zarówno platformy internetowe, w których praca jest zlecana na zewnątrz w drodze otwartego zaproszenia do rozproszonego geograficznie tłumu ("crowdwork"), jak i aplikacje lokalizacyjne (aplikacje), które przydzielają pracę osobom na określonym obszarze geograficznym, zazwyczaj w celu wykonywania lokalnych, zorientowanych na usługi zadań.
Od 2015 r. MOP bada cyfrowe platformy pracy w celu zrozumienia wpływu tej nowej formy organizacji pracy na pracowników i zatrudnienie w ogóle. UE jest pierwszym w świecie prawodawcą, który próbuje zaproponować przepisy dot. pracy platformowej.
Czym jest praca platformowa?
Praca platformowa to forma zatrudnienia, w ramach której organizacje lub osoby używają platformy internetowej, by dotrzeć do innych organizacji lub osób w celu rozwiązania konkretnych problemów lub wykonania konkretnych usług w zamian za opłatę. To sposób łączenia podaży z popytem i pracą ludzką.
Za pośrednictwem platform cyfrowych (jednej lub kilku) pracuje dziś w UE ponad 28 mln osób. W 2025 r. liczba ta ma sięgnąć 43 mln.
Pracownicy platformowi wykonują szereg różnorodnych zadań, bezpośrednio lub zdalnie. Może to być: prowadzenie samochodu, załatwianie spraw, sprzątanie domów, dostawy - w tym dostawy jedzenia, tłumaczenia, wprowadzanie danych, opieka nad dziećmi i osobami starszymi czy usługi taksówkarskie.
Zarządzanie algorytmiczne i decyzyjność AI
Platformy internetowe w zarządzaniu kadrowym korzystają z algorytmów. Systemy algorytmiczne są stosowane do organizowania pracy i zarządzania pracownikami poprzez aplikacje lub portale. Pracownicy często nie wiedzą dokładnie, jak działają algorytmy i jak zapadają decyzje.
Kto najczęściej wykonuje pracę platformową?
Według badań i danych zebranych na potrzeby oceny nowo proponowanych przepisów osoby wykonujące taką pracę to najczęściej:
- młodzi mężczyźni
- osoby wykształcone (zwykle wykształcenie powyżej średniego).
Zwykle są to osoby samozatrudnione, mające własną działalność gospodarczą.
Jakie dochody z gospodarki platform cyfrowych?
W UE działa ok. 500 cyfrowych platform pracy. Między 2016 r. a 2020 r. dochody z tego sektora wzrosły niemal pięciokrotnie – z szacowanych 3 mld EUR do ok. 14 mld EUR. Największe dochody generuje sektor dostaw i sektor usług taksówkarskich. Zasadniczo podstawowym źródłem dochodu platform cyfrowych jest prowizja za usługi (którą płacą klient lub osoba pracująca poprzez platformę). Jednak platformy często pobierają też opłatę subskrypcyjną od osób pracujących za ich pośrednictwem.
Kiedy praca platformowa zacznie obowiązywać w UE?
W grudniu 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła proponowaną dyrektywę w sprawie pracy platformowej.
W dniu 12 czerwca 2023 r. Rada UE przyjęła swoje stanowisko w sprawie pracy platformowej. Zanim nowe przepisy staną się unijnym prawem, Rada UE musi wynegocjować ich ostateczną treść z Parlamentem Europejskim.
Już teraz UE proponuje zasadę domniemania prawnego. Cyfrowa platforma pracy w postępowaniu, w którym określa się prawidłowy status zatrudnienia osoby pracującej na rzecz platformy, ma obowiązek udowodnić, że stosunek pracy nie istnieje.
- płaca minimalna
- rokowania zbiorowe
- czas pracy i ochrona zdrowia
- płatny urlop
- lepszy dostęp do ochrony przed wypadkami przy pracy
- świadczenia dla bezrobotnych i świadczenia chorobowe
- emerytury oparte na składkach.