Widzimy dzieci grające w serialach, w spektaklach, występujące w reklamie czy w operze. Czasami pomagające przy zawodach sportowych (np. podające piłkę tenisową na turnieju). Warto zastanowić się czy praca dzieci jest legalna. Kto wydaje zezwolenie do pracy dziecka? Jakie dokumenty należy złożyć inspektorowi pracy? Kiedy inspektor pracy nie wyrazi zgody na pracę dziecka?
- Kiedy dopuszczalna jest praca dzieci?
- Kto wydaje zezwolenie do pracy dziecka?
- Jakie dokumenty należy złożyć inspektorowi pracy?
- Kiedy inspektor pracy nie wyrazi zgody na pracę dziecka?
- Co zawiera zezwolenie na pracę dziecka?
- Czy zezwolenie na pracę dziecka może być wycofane?
- Naruszenie przepisów przez pracodawcę
Kiedy dopuszczalna jest praca dzieci?
Generalnie Konstytucja RP w art. 65 ust. 3 zabrania stałego zatrudniania dzieci do lat 16. Ponadto zgodnie z art. 22 § 3 KP pracownikiem może być tylko osoba, która ukończyła 18 lat, zaś na warunkach określonych w KP pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła lat 18.
Jednak - wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność:
- kulturalną,
- artystyczną,
- sportową
- reklamową
i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.
Powyższe zostało w zasadzie przeniesione bezpośrednio do porządku prawnego na skutek dyrektywy Rady 94/33/WE z 22.6.1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz.Urz. WE L Nr 216, s. 12 ze zm.). Artykuł 5 tej dyrektywy stanowi, że zatrudnienie pracowników młodocianych podlegających obowiązkowi szkolnemu w działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej wymaga w indywidualnych przypadkach uprzedniego uzyskania zezwolenia od właściwych władz.
Kto wydaje zezwolenie do pracy dziecka?
Na wniosek podmiotu zatrudniającego dziecko zezwolenie na świadczenie pracy wydaje właściwy inspektor pracy.
Jakie dokumenty należy złożyć inspektorowi pracy?
Podmiot na rzecz którego dziecko ma świadczyć pracę powinien uzasadnić inspektorowi pracy zasadność i legalność zatrudnienia dziecka. Powinien złożyć szczegółowe dokumenty potwierdzające, że praca nie będzie kolidowała z obowiązkami szkolnymi dziecka oraz, że dziecko nadaje się do wykonywania powierzonych mu zadań. Te dokumenty to:
1) wniosek;
2) pisemna zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych (najczęściej jest to zgoda rodzica);
3) opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej dotycząca braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
4) orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
5) jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu - opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych.
Kiedy inspektor pracy nie wyrazi zgody na pracę dziecka?
Właściwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych:
1) powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka;
2) zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.
Co zawiera zezwolenie na pracę dziecka?
Zezwolenie wydane przez inspektora zezwalające na pracę dziecka powinno zawierać:
1) dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna;
2) oznaczenie podmiotu zatrudniającego dziecko,
3) określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko;
4) określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
5) określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych;
6) inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko.
Co ważne, brak zezwolenia przedstawiciela ustawowego lub inspektora pracy przed nawiązaniem umowy z dzieckiem prowadzi do nieważności takiej umowy na podstawie art. 58 § 1 KC.
Czy zezwolenie na pracę dziecka może być wycofane?
Oczywiście, zezwolenie na pracę dziecka wydane przez inspektora może być wycofane. Jeżeli np. rodzic zauważy, że dziecko zaczyna zaniedbywać obowiązki szkolne, ma problemy pogodzenia pracy z typowym dzieciństwem, że ma jakiekolwiek problemy psychiczne, że może czuć się wyczerpane – to jak najbardziej może złożyć wniosek do inspektora pracy – a ten cofa wydane zezwolenie.
Ponadto właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzędu, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.
Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami"
Naruszenie przepisów przez pracodawcę
Zgodnie z art. 283 § 2 pkt 9 KP, kto bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.