Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia lub przed ukończeniem 25. roku życia w trakcie nauki. Wynosi ona 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Może zostać zawieszona, jeśli osoba uprawniona osiągnęła w danym miesiącu przychód w łącznej kwocie przekraczającej 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, której projekt przygotował resort pracy i polityki społecznej, eliminuje z ustawy wymóg przebywania na terytorium RP i zastępuje go koniecznością posiadania miejsca zamieszkania w Polsce. Dotychczas osoba opuszczająca Polskę, bez względu na cel wyjazdu, traciła uprawnienie do renty socjalnej.
Renta socjalna również dla osób przebywających za granicą
W czerwcu 2013 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wymóg przebywania na terytorium Polski jest nieracjonalny, absolutnie oderwany od istoty renty socjalnej. Sędziowie Trybunału uzasadniali, że taka regulacja "uderza w godność osoby uprawnionej do renty socjalnej i pozbawia ją prawa do godnego życia, w tym do ukończenia studiów za granicą".
TK przypomniał też, że prawo nie wymaga, by osoba uprawniona do renty była "aż tak bardzo zintegrowana z państwem i społeczeństwem polskim". Wystarczy, że ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski.
Zmiany obejmą nie tylko obywateli polskich, ale też spełniających określone w ustawie kryteria cudzoziemców, obywateli państw członkowskich UE, państw członkowskich EFTA oraz członków ich rodzin, jeżeli posiadają prawo pobytu na terytorium RP.
Renta socjalna a zmiana miejsca zamieszkania
Prawo do renty socjalnej podlega zawieszeniu w razie osiągania przychodów za granicą. Przepisy w tym względzie mają być identyczne jak w przypadku przychodów osiąganych przez rencistów w Polsce. Spowodowało to m.in. konieczność wskazania zasad przeliczania na złote polskie przychodu osiągniętego przez osoby uprawnione w obcej walucie.
Nowelizacja wprowadza też zmiany do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Przewidziano, że w przypadku zawieszenia renty socjalnej z powodu przychodów przekraczających określone progi, prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego wygasa po upływie 90 dni od dnia ustania ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ.