Osoby aktywne zawodowo stanowiły w III kwartale 2023 r. 58,4% ludności w wieku 15–89 lat. Wskaźnik ten zwiększył się w porównaniu z II kwartałem 2023 r. 0,2 p. proc., a z III kwartałem 2022 r. o 0,6 p. proc. Główny Urząd Statystyczny podał wstępne wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności.
Liczba osób aktywnych zawodowo w wieku 15–89 lat wyniosła w III kwartale 2023 r. 17 348 tys., z tego:
- 16 873 tys. stanowili pracujący,
- 475 tys. – bezrobotni.
Populacja biernych zawodowo w analogicznej grupie wieku liczyła 12 372 tys. osób.
Zbiorowość aktywnych zawodowo w porównaniu z II kwartałem 2023 r. zwiększyła się o 55 tys., tj. o 0,3%, jednak zdecydowanie większy wzrost – o 156 tys., tj. o 0,9% odnotowano w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku.
Współczynnik aktywności zawodowej osób w wieku 15–89 lat
GUS
Współczynnik aktywności zawodowej osób w wieku 15–89 lat w III kwartale 2023 r. był wyższy wśród mężczyzn i wyniósł 65,8%, w populacji kobiet kształtował się na poziomie 51,5% (odpowiednie wartości dla osób w wieku produkcyjnym to 83,7% oraz 78,0%). Wskaźnik ten dla osób w wieku 15–89 lat zamieszkałych na wsi przyjął wyższą wartość niż dla mieszkańców miast – 58,9% wobec 58,0% (dla osób w wieku produkcyjnym wyższy wskaźnik wystąpił wśród mieszkańców miast niż wsi i wynosił odpowiednio: 82,6% i 78,9%).
- mężczyźni w wieku 18–64 lata
- kobiety w wieku 18–59 lat
Wśród osób w wieku 15–89 lat, relacja liczby niepracujących (bezrobotnych lub biernych zawodowo) zmniejszyła się w stosunku do poprzedniego kwartału, jak i w porównaniu z III kwartałem 2022 r. W III kwartale 2023 r. na 1 000 osób pracujących przypadało 761 osób bezrobotnych lub biernych zawodowo w wieku 15–89 lat (w II kwartale 2023 r. – 764 osoby, a w III kwartale ub. r. – 781 osób).
Pracujący w wieku 15–89 lat
Osoby pracujące stanowiły w III kwartale 2023 r. 56,8% ludności w wieku 15–89 lat. W porównaniu z II kwartałem 2023 r. wskaźnik zatrudnienia zwiększył się o 0,1 p. proc., natomiast w stosunku do III kwartału 2022 r. zwiększył się o 0,7 p. proc. Wskaźnik ten był wyższy w zbiorowości mężczyzn (64,0%) niż kobiet (50,1%).
W III kwartale 2023 r. populacja pracujących w wieku 15–89 lat liczyła 16 873 tys. osób i zwiększyła się w porównaniu z poprzednim kwartałem o 23 tys., tj. o 0,1%, jednak dużo większy wzrost – bo o 183 tys., tj. o 1,1% nastąpił w odniesieniu do III kwartału 2022 r.
Pracujący i wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15–89 lat i w wieku produkcyjnym
GUS
Uwzględniając podział według płci, liczba pracujących zwiększyła się w skali kwartału wyłącznie wśród kobiet (wzrost o 52 tys., tj. o 0,7%), wśród mężczyzn odnotowano spadek tej populacji (o 28 tys., tj. o 0,3%). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania wzrost liczby pracujących nastąpił z kolei tylko wśród mieszkańców wsi (o 89 tys. osób, tj. o 1,3%), natomiast wśród mieszkańców miast odnotowano spadek (o 66 tys., tj. o 0,7%).
W ujęciu rocznym wzrost liczby pracujących nastąpił w obu grupach wyróżnionych ze względu na płeć, jednak wśród kobiet był on zdecydowanie wyższy (o 148 tys., tj. o 1,9%) niż wśród mężczyzn (o 35 tys., tj. o 0,4%). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania wzrost obserwowano również zarówno wśród mieszkańców wsi, jak i miast, przy czym na wsi był on znacznie większy (odpowiednio o 142 tys., tj. o 2,1% i o 41 tys., tj. o 0,4%).
W populacji pracujących, uwzględniając płeć, nadal przeważali mężczyźni, którzy stanowili 54,0% (tj. 9 109 tys.) tej zbiorowości, a biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania – więcej było pracujących zamieszkałych w miastach (59,0%, tj. 9 956 tys. osób), co jest wprost konsekwencją większej liczby ludności w miastach niż na wsi (odpowiednio 3/5 i 2/5 ogółu ludności w Polsce).
W III kwartale 2023 r. wskaźnik zatrudnienia ogółem wyniósł 56,8% i – zgodnie z obserwowaną tendencją – był wyższy wśród mężczyzn (64,0%) niż wśród kobiet (50,1%), a uwzględniając miejsce zamieszkania niewiele wyższy poziom wskaźnika odnotowano na wsi – 57,4% wobec 56,3% w miastach.
W ujęciu kwartalnym, podobnie jak w populacji pracujących, wskaźnik zatrudnienia zwiększył się wśród kobiet, a wśród mężczyzn zmniejszył się (odpowiednio o 0,3 p. proc. i o 0,2 p. proc.). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania wzrost nastąpił wśród mieszkańców wsi o 0,7 p. proc. – co jest związane z nasileniem prac w rolnictwie w tym okresie, podczas gdy wśród mieszkańców miast odnotowano spadek o 0,4 p. proc.
W skali roku wzrost wskaźnika zatrudnienia nastąpił we wszystkich niezależnie analizowanych grupach (dla mężczyzn o 0,3 p. proc., dla kobiet o 0,9 p. proc., w miastach o 0,3 p. proc., na wsi o 1,1 p. proc.).
Wyniki BAEL wskazują, że w III kwartale 2023 r.:
- 15 805 tys. (tj. 93,7%) osób wykonywało pracę w pełnym wymiarze czasu, natomiast 1 068 tys. (tj. 6,3%) pracowało w niepełnym wymiarze,
- średnia liczba godzin przepracowanych w badanym tygodniu w głównym miejscu pracy wyniosła 40,0 godzin,
- w ogólnej liczbie pracujących udział pracowników zatrudnionych w firmach/ instytucjach publicznych lub u prywatnego pracodawcy wyniósł 79,8% (13 458 tys. osób), pracujących na własny rachunek – 19,3%, a pomagających członków rodzin – 0,9%,
- zdecydowana większość pracowników zatrudnionych w firmach/instytucjach publicznych lub u prywatnego pracodawcy wykonywała swoją pracę w oparciu o umowę na czas nieokreślony (84,9%, tj. 11 431 tys.),
- sekcje, w których pracowało najwięcej osób to: przetwórstwo przemysłowe – 18,3% (3 089 tys.) wszystkich pracujących, handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych włączając motocykle – 13,4% (2 268 tys.) i po 8,2%: edukacja (1 390 tys. osób) oraz rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (1 381 tys. osób).
Struktura pracujących w wieku 15–89 lat według statusu zatrudnienia w głównym miejscu pracy w III kwartale 2023 r. (w %)
GUS
W III kwartale 2023 r. największe wzrosty liczby pracujących w porównaniu z poprzednim kwartałem odnotowano w edukacji (o 40 tys.) oraz w sekcji działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (o 36 tys.). Największe spadki dotyczyły natomiast liczby pracujących w budownictwie (o 31 tys.) oraz w transporcie i gospodarce magazynowej (o 24 tys.).
W porównaniu z III kwartałem 2022 r. największy wzrost liczby pracujących wystąpił w informacji i komunikacji (o 114 tys.) oraz edukacji (o 99 tys.), zaś największy spadek – wśród pracujących w przetwórstwie przemysłowym (o 84 tys.) oraz w handlu hurtowym i detalicznym; naprawie pojazdów samochodowych, włączając motocykle (o 63 tys.).
W III kwartale 2023 r. 1 442 tys. osób posiadało pracę, ale jej nie wykonywało w badanym tygodniu, co stanowiło 8,5% ogółu pracujących (analogiczna zbiorowość w poprzednim kwartale liczyła 823 tys., tj. 4,9%, a rok wcześniej 1 430 tys., tj. 8,6%). Najczęstszymi przyczynami niewykonywania pracy były choroba własna oraz urlop płatny, bezpłatny bądź okolicznościowy – stanowiły one 79,5% wszystkich przyczyn nieobecności.
Liczba osób wykonujących swoją pracę w domu, zwykle lub czasami, wyniosła 2 386 tys., co stanowiło 14,1% wszystkich pracujących. W formie pracy zdalnej (nie jest tu uwzględniane miejsce wykonywania pracy) swoje obowiązki zawodowe wykonywało zwykle lub czasami 1 322 tys. osób, tj. 7,8% wszystkich pracujących.
Bezrobotni w wieku 15–74 lata
Osoby bezrobotne stanowiły w III kwartale 2023 r. 2,7% ludności aktywnej zawodowo w wieku 15–89 lat. Natężenie bezrobocia (mierzone stopą bezrobocia) w porównaniu z poprzednim kwartałem zwiększyło się o 0,1 p. proc., a w skali roku zmniejszyło o 0,2 p. proc. Stopa bezrobocia była na tym samym poziomie wśród mężczyzn i kobiet i wyniosła po 2,7%.
W III kwartale 2023 r. populacja osób bezrobotnych w wieku 15–74 lata liczyła 475 tys. i zwiększyła się w stosunku do II kwartału br. o 32 tys., tj. o 7,2%, natomiast w odniesieniu do analogicznego okresu poprzedniego roku zmniejszyła się o 27 tys., tj. o 5,4%.
Więcej niż połowę zbiorowości bezrobotnych w III kwartale 2023 r. stanowili mężczyźni – 53,9%, tj. 256 tys., a biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania – bezrobotni w miastach (63,4% ogółu bezrobotnych, tj. 301 tys.), co jest również związane z większą populacją ludności w miastach niż na wsi. Warto jednak zauważyć, że procentowy udział bezrobotnych w ogóle ludności w wieku 15–89 lat zarówno według płci, jak i miejsca zamieszkania osiąga podobne wartości mieszczące się w granicach od 1,4% do 1,8%.
Bezrobotni w wieku 15–74 lata i stopa bezrobocia osób w wieku 15–89 lat
GUS
W porównaniu z poprzednim kwartałem, wzrost liczby osób bezrobotnych odnotowano wśród mężczyzn (o 25 tys., tj. o 10,8%), wśród kobiet liczba bezrobotnych utrzymała się na podobnym poziomie. Analizując tę grupę ze względu na miejsce zamieszkania, wzrost liczebności bezrobotnych nastąpił wśród mieszkańców miast (o 45 tys., tj. 17,6%)., natomiast wśród mieszkańców wsi odnotowano spadek (o 13 tys., tj. 7,0%).
Zmniejszenie liczby osób bezrobotnych w skali roku wynikało przede wszystkim ze spadku liczebności tej populacji wśród mężczyzn (o 20 tys., tj. o 7,2%). Wśród osób bezrobotnych wyróżnionych według miejsca zamieszkania spadek odnotowano wśród mieszkańców wsi (o 52 tys., tj. o 23,0%), a wśród mieszkańców miast wzrost (o 25 tys., tj. o 9,1%).
W porównaniu z poprzednim kwartałem natężenie bezrobocia nieznacznie zwiększyło się (o 0,1 p. proc.), przy czym wzrost odnotowano tylko w populacji mężczyzn (o 0,2 p. proc.), a wśród kobiet wskaźnik się nie zmienił. W przypadku ogółu mieszkańców wsi spadek tego wskaźnika wyniósł 0,2 p. proc., podczas gdy w miastach odnotowano wzrost – o 0,4 p. proc.
W skali roku, stopa bezrobocia zmniejszyła się zarówno wśród mężczyzn (o 0,3 p. proc.), jak i kobiet (o 0,2 p. proc.). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania spadek odnotowano wśród mieszkańców wsi – o 0,7 p. proc., natomiast wśród mieszkańców miast wzrost – o 0,2 p. proc.
Zmiany w poziomie stopy bezrobocia są zauważalne również przy uwzględnieniu podziału ludności według analizowanych grup wieku. Wzrost stopy bezrobocia w stosunku do poprzedniego kwartału odnotowano wśród osób w wieku 15–24 lata (o 0,1 p. proc. do poziomu 11,1%) oraz w wieku 25–34 lata i 45–89 lat (po 0,3 p. proc. do poziomu odpowiednio 2,8% i 2,0%). Dla osób w wieku 35–44 lata stopa bezrobocia pozostała na tym samym poziomie. W skali roku natężenia bezrobocia wzrosło wyłącznie wśród osób w wieku 35–44 lata (o 0,2 p. proc. do 2,0%), natomiast w pozostałych analizowanych grupach wieku nastąpiły spadki wskaźnika (najwyższy o 0,9 p. proc. w grupie wieku 15–24 lata).
Analizując natężenie bezrobocia według poziomu wykształcenia osób bezrobotnych należy zauważyć, że jego wartość spada wraz ze wzrostem osiągniętego wykształcenia. Największą stopą bezrobocia charakteryzują się osoby z najniższym poziomem wykształcenia, tj. z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym. W III kwartale jej wartość wyniosła 5,8%, przy czym natężenie bezrobocia zmniejszyło się (w największym stopniu w porównaniu z pozostałymi grupami bezrobotnych wyodrębnionych ze względu na posiadany poziom wykształcenia) zarówno w odniesieniu do poprzedniego kwartału (o 1,0 p. proc.), jak i w skali roku (o 2,0 p. proc.). Wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym/branżowym stopa bezrobocia w III kwartale 2023 r. wyniosła 4,4% i z kolei w tej grupie odnotowano najwyższy wzrost natężenia bezrobocia w stosunku do II kwartału 2023 r., jak i do III kwartału 2022 r. (w skali kwartału o 0,7 p. proc., w skali roku o 0,9 p. proc.). Dla osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym stopa bezrobocia wyniosła 4,1% i w skali kwartału wartość tego wskaźnika nie uległa zmianie, natomiast zmniejszyła się w skali roku (o 0,6 p. proc.). Osoby z wyksztalceniem policealnym lub średnim zawodowym/branżowym posiadały już wyraźnie niższą stopę bezrobocia – w III kwartale 2023 r. jej wartość wyniosła 2,7% i wzrosła w stosunku do poprzedniego kwartału (o 0,1 p. proc.), ale spadła w skali roku (o 0,4 p. proc.). Wśród osób legitymujących się wykształceniem wyższym stopa bezrobocia w III kwartale 2023 r. była najniższa i wyniosła 1,3% (w skali kwartału obserwowano wzrost o 0,2 p. proc., a w skali roku spadek o 0,1 p. proc.).
Analiza źródeł napływu do bezrobocia wskazuje, że największą populację bezrobotnych stanowiły osoby, które straciły pracę w ciągu ostatnich 3 miesięcy (39,5%, tj. 188 tys.). Udział osób powracających do pracy po przerwie (dłuższej niż 3 miesiące) wyniósł 26,3% (125 tys.), podejmujących pracę po raz pierwszy – 19,7% (94 tys.), a osób, które zrezygnowały z pracy – 14,5% (69 tys.).
Struktura bezrobotnych według źródła napływu do bezrobocia w III kwartale 2023 r. (w %)
GUS
W III kwartale 2023 r. osoby bezrobotne poszukiwały pracy przeciętnie 7,6 miesiąca (w poprzednim kwartale 7,5 miesiąca, w III kwartale 2022 r. – 8,7 miesiąca). Najdłużej pracy poszukiwały osoby w wieku 55–74 lata (10,7 miesiąca) oraz w wieku 30–34 lata (8,6 miesiąca), najkrócej natomiast osoby najmłodsze, w wieku 15–19 lat (3,9 miesiąca).
Przeciętny czas poszukiwania pracy to okres, od którego osoby bezrobotne jej poszukują, ponieważ w większości przypadków osoby te jeszcze nie znalazły pracy.
Osoby bierne zawodowo w wieku 15–89 lat
Osoby bierne zawodowo stanowiły w III kwartale 2023 r. 41,6% ogółu ludności w wieku 15–89 lat. Odsetek ten ukształtował się na niższym poziomie w porównaniu z poprzednim kwartałem (spadek o 0,2 p. proc.), jak i w odniesieniu do III kwartału 2022 r. (spadek o 0,6 p. proc.).
W III kwartale 2023 r. populacja osób biernych zawodowo w wieku 15–89 lat wyniosła 12 372 tys. i zmniejszyła się w odniesieniu do II kwartału 2023 r. (spadek o 55 tys., tj. o 0,4%), jak i w porównaniu z III kwartałem ub. r. (spadek o 160 tys., tj. o 1,3%).
Bierni zawodowo oraz udział biernych zawodowo w ludności w wieku 15–89 lat
GUS
Ponad połowę osób biernych zawodowo stanowiły kobiety – w analizowanej grupie wieku ich odsetek wyniósł 60,7% (7 504 tys.). Uwzględniając podział na miasto i wieś większą część biernych zawodowo stanowili mieszkańcy miast (59,9%; 7 414 tys.), co jest związane z większą populacją ludności w miastach niż na wsi. Kobiety bierne zawodowo stanowiły 48,5% ogółu wszystkich kobiet w wieku 15–89 lat, podczas gdy analogiczny wskaźnik wśród mężczyzn wynosił 34,2%. Natomiast udział biernych zawodowo wśród ogółu mieszkańców miast w analizowanej grupie wieku kształtował się na poziomie 42,0%, a wśród mieszkańców wsi wyniósł 41,1%.
W porównaniu z poprzednim kwartałem zmniejszyła się liczba biernych zawodowo kobiet (o 59 tys., tj. o 0,8%), podczas gdy wśród mężczyzn nie zaobserwowano istotnej zmiany. Spadek liczby biernych zawodowo odnotowano wśród ogółu mieszkańców wsi (o 76 tys., tj. o 1,5%), a wśród mieszkańców miast wzrost (o 21 tys., tj. o 0,3%).
W skali roku spadek liczby biernych zawodowo wystąpił biorąc pod uwagę zarówno płeć, jak i miejsce zamieszkania.
Populacja biernych zawodowo jest specyficzna, jeżeli chodzi o zasoby dla rynku pracy. W ramach tej zbiorowości znajdują się bowiem zarówno osoby, które jeszcze nie weszły na rynek pracy (w tym większość uczącej się młodzieży), jak i osoby, które już definitywnie z rynku pracy odeszły albo nigdy na rynek pracy nie trafią (część emerytów, rencistów, osoby utrzymujące się z innych źródeł niż praca), ale też osoby, które weszły na rynek pracy, potem częściowo się zdezaktywizowały i po przerwie na ten rynek pracy zechcą powrócić.
W III kwartale 2023 r. w zbiorowości osób biernych zawodowo w wieku 15–74 lata, liczącej 10 008 tys. (dla tej grupy wieku ustalana była przyczyna bierności) ponad połowę stanowili emeryci (51,2%), a drugą w kolejności grupą byli uczniowie i studenci (21,5%). Warto zauważyć, że nauka, uzupełnianie kwalifikacji oraz choroba lub niepełnosprawność częściej były przyczynami bierności zawodowej wśród mężczyzn (odpowiednio 26,2% i 17,9%) niż wśród kobiet (odpowiednio 18,5% i 6,9%). Z drugiej strony obowiązki rodzinne znacznie częściej były przyczyną bierności zawodowej kobiet (12,7%) niż mężczyzn (1,8%).
W przypadku 3 877 tys. osób biernych zawodowo w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku
18–59 lat i mężczyźni w wieku 18–64 lata) najczęstszymi przyczynami bierności były: nauka i podnoszenie kwalifikacji – 29,0%, choroba, niepełnosprawność – 25,5% oraz obowiązki rodzinne – 20,5%. Emeryturę jako powód bierności na rynku pracy wskazało 8,0% osób w wieku produkcyjnym, a osoby zniechęcone bezskutecznością poszukiwania pracy stanowiły 1,1% tej grupy.
Struktura osób biernych zawodowo w wieku 15–74 lata według płci i przyczyn bierności w III kwartale 2023 r. (w %)
GUS
Źródło danych: GUS