Nierówne traktowanie w pracy jest podstawą do odszkodowania dla pracownika, tak jak w przypadku dyskryminacji. Odszkodowanie nie może być niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości prawne.
- Odszkodowanie za nierówne traktowanie przez pracodawcę
- Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości
- Odszkodowanie za nierówne traktowanie na podstawie Kodeksu pracy
Naruszenie przez pracodawcę zarówno przepisów o niedyskryminacji jak i o zakazie nierównego traktowania w zatrudnieniu powoduje obowiązek wypłaty odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Taki pogląd wyraziła Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego w uchwale podjętej 24 sierpnia 2023 r.
Odszkodowanie za nierówne traktowanie przez pracodawcę
Skład trzech sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozpatrywał pytanie prawne skierowane przez Sąd Okręgowy w Krakowie:
„Czy do odszkodowania dochodzonego z tytułu naruszenia zasady równego traktowania art.112 K.p. znajdują zastosowanie przepisy Rozdziału IIa Działu I Kodeksu pracy (w szczególności art.183d K.p.)?”.
Zgodnie z art. 112 Kodeksu pracy pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma – na podstawie art. 183d Kodeksu pracy – prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
- do 31 grudnia 2023 r. – 3600 zł,
- od 1 stycznia 2024 r. – 4242 zł,
- od 1 lipca 2024 r. – 4300 zł.
Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości
Dotychczas w orzecznictwie funkcjonowały dwa stanowiska dotyczące stosowania przepisów dotyczących roszczeń z przepisów Kodeksu pracy o nierównym traktowaniu w zatrudnieniu, tj.:
- przepisy odnoszące się do dyskryminacji nie mają zastosowania w przypadkach nierównego traktowania w zatrudnieniu niespowodowanego przyczyną uznaną za podstawę dyskryminacji;
- przez nierówne traktowanie należy rozumieć zarówno dyskryminację ze względu na niedozwolone kryterium różnicujące, jak i inne przypadki nierównego traktowania w zatrudnieniu.
Przepis art. 183d K.p. ma zastosowanie do odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania (art. 112 K.p.).
Jak wskazano w uzasadnieniu uchwały z 24 sierpnia 2023 r. dotychczasowe wyroki SN nie dawały jednoznacznej odpowiedzi, czy dyskryminacja jest tym samym co nierówne traktowanie w zatrudnieniu. Wynika to z niekonsekwencji ustawodawcy, który w przepisach Kodeksu pracy o nierównym traktowaniu i dyskryminacji traktuje te pojęcia zamiennie.
Odszkodowanie za nierówne traktowanie na podstawie Kodeksu pracy
W uchwale Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że wolą ustawodawcy było przeciwdziałanie nierównemu traktowaniu osób wykonujących tę samą pracę i w każdym wypadku chodzi o traktowanie dyskryminujące. Nie trzeba przy tym sięgać do uregulowań Kodeksu cywilnego (art. 471 tego Kodeksu), bowiem wystarczające będą regulacje Kodeksu pracy. SN wskazał, że art. 183d Kodeksu pracy daje zatem możliwość zasądzenia odszkodowania za każdy przejaw nierównego traktowania, a nie tylko dyskryminacji.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2023 r. (III PZP 1/23)