Czy płeć pracownika wpływa na możliwość uzyskania awansu w pracy – takie pytanie zadano ankietowanym w badaniu „Kobiety na rynku pracy 2023. Polityka DE&I w praktyce”. Wiemy, jakie były odpowiedzi.
Płeć pracownika nie wpływa na możliwość uzyskania awansu w pracy – uważa 39 proc. kobiet i 69 proc. mężczyzn. Takie wyniki przyniosło badanie opisane w raporcie „Kobiety na rynku pracy 2023. Polityka DE&I w praktyce” przygotowanym przez Hays we współpracy z Centrum Badań Kobiet i Różnorodności w Organizacjach, działającym przy Akademii Leona Koźmińskiego. W badaniu wzięli udział specjaliści i specjalistki oraz przedstawiciele firm. Równanie szans kobiet i mężczyzn w środowisku zawodowym znajduje się wśród priorytetowych celów polityk różnorodności (Diversity, Equity & Inclusion), obowiązujących w firmach.
Czy płeć jest przeszkodą w karierze
57 proc. respondentek doświadczyło w swojej karierze przeszkód wynikających z płci. Kobiety niejednokrotnie zarabiają mniej niż koledzy o podobnych kwalifikacjach, mają trudności w przebiciu się w zawodach i sektorach uznawanych za typowo męskie oraz mierzą się z uprzedzeniami dotyczącymi kobiet w biznesie.
„Kobiety stanowią niewielki odsetek wszystkich osób zatrudnionych w sektorach budowlanym i nieruchomości, tymczasem w naszej spółce biurowej stanowią większość pracowników. Zarząd naszej firmy tworzą 4 kobiety (w tym na stanowiskach CEO i CFO) i 5 mężczyzn” – powiedział Bartłomiej Budnicki, Strategy & Insight Advisor DE&I Lead w spółce biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej. „Wraz z rosnącymi oczekiwaniami społecznymi i regulacyjnymi (m.in. wejściem w życie CSRD, dyrektywy unijnej dot. raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju, która nakłada na firmy obowiązek publikowania informacji nt. różnorodności i włączania, stawiając sprawozdania niefinansowe na równi z finansowymi), DE&I przestaje być wyborem, a staje się imperatywem przetrwania i rozwoju. Firmy, które to rozumieją, mają i będą miały przewagę nad tymi, które nie chcą tego zrozumieć” – dodał Budnicki.
Czy płeć ma wpływ na awans na stanowiska kierownicze
W raporcie wskazano, że pełna wyzwań bywa również droga do objęcia stanowisk wysokiego szczebla. Jak wynika z danych Eurostatu, w Polsce 43 proc. stanowisk menedżerskich zajmowanych jest przez kobiety, co daje nam drugie miejsce na liście krajów o współczynniku najbardziej zbliżonym do proporcji 50:50. Mniej optymistycznie wyglądają proporcje kobiet i mężczyzn na najwyższych stanowiskach zarządczych w organizacjach. Zaledwie 19 proc. respondentów jest zatrudnionych w firmach kierowanych przez kobiety. Jest to jednak odsetek o 3 pkt. proc. wyższy od tego odnotowanego w roku 2022.
Dane Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn pokazują, że w Polsce kobiety stanowią 26,3 proc. osób zasiadających w zarządach największych spółek giełdowych, przy średniej europejskiej na poziomie 34 proc.
Polecamy: „Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2023”
W porównaniu z ubiegłoroczną edycją badania, wzrósł odsetek respondentek aspirujących do objęcia funkcji prezeski lub dyrektorki zarządzającej (12 proc.) oraz prowadzenia własnego biznesu (7 proc.). Ponadto w 2023 roku odsetek kobiet przekonanych o braku zależności pomiędzy płcią pracownika a szansami na awans wzrósł o 6 pkt proc. do poziomu 39 proc.
Jak kobiety i mężczyźni postrzegają sukces zawodowy
Jak podano, widoczna jest różnica pomiędzy postrzeganiem sukcesu zawodowego przez kobiety i mężczyzn. Do objęcia stanowiska kierowniczego lub dyrektorskiego aspiruje 58 proc. kobiet oraz 43 proc. mężczyzn, natomiast do stanowiska dyrektora zarządzającego lub prezesa – co dziesiąta respondentka i co piąty respondent. W raporcie wskazano również na zmianę, która zaszła – w przekonaniu respondentów – co do sprawiedliwego wynagrodzenia. W 2023 roku 35 proc. kobiet (o 2 pkt proc. więcej, niż w roku ubiegłym) oraz 67 proc. mężczyzn (o 1 pkt proc. więcej) wyraziło przekonanie, że oni oraz ich współpracownicy o podobnych kwalifikacjach są sprawiedliwie wynagradzani, bez względu na płeć.
„Spośród osób wychowujących dzieci, aż 66 proc. kobiet oraz 37 proc. mężczyzn deklaruje, że w swojej karierze zawodowej doświadczyło trudności związanych z pogodzeniem pracy i obowiązków rodzicielskich” – przekazano. „Niepokojące są odpowiedzi kobiet, z których wynika, że aż dwie na trzy pracujące mamy doświadczyły trudności z pogodzeniem obowiązków zawodowych i rodzicielskich” – dodano. Wskazano, że najczęstszymi przeszkodami są: konieczność wyboru pomiędzy zaangażowaniem w życie rodzinne lub zawodowe (77 proc.), brak możliwości pełnego uczestnictwa w życiu dziecka (65 proc.) oraz brak czasu na przebywanie z bliskimi (55 proc.).
Równouprawnienie według ministerstwa
Jak przekazało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, rząd Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje działania mające na celu wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy i wprowadzanie ułatwień w godzeniu życia zawodowego z rodzinnym, w równoczesnym poczuciu odpowiedzialności za sytuację demograficzną.
„Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej łączy budowanie stabilnej i odpowiedzialnej polityki prorodzinnej z pełnym wykorzystaniem talentów kobiet na rynku pracy. Jednym z celów jest zwiększenie dostępności miejsc opieki nad dzieckiem do lat 3, a tym samym zmniejszenie trudności rodziców w łączeniu obowiązków rodzinnych i zawodowych oraz obniżenie kosztów opieki nad dzieckiem. Celem jest objęcie w 2030 r. 33 proc. wszystkich dzieci do lat 3 taką opieką – zgodnie ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” – przekazał resort. Zwrócił również uwagę na system urlopów związanych z opieką nad małymi dziećmi. Urlopy te mają dawać rodzicom maksymalną elastyczność w decyzji, kto będzie się opiekował dzieckiem i w jakim wymiarze. Dodatkowo możliwe jest łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze nie większym niż 0,5 etatu. Resort wskazał także na możliwość świadczenia pracy w trybie zdalnym.
„W ramach Krajowego Programu Działań na rzecz Równego Traktowania 2022–2030 powstał Priorytet II: praca i zabezpieczenie społeczne, który określa politykę rządu dotyczącą kwestii związanych z wyrównywaniem szans kobiet i mężczyzn między innymi na rynku pracy. Priorytet II wyszczególnia nie tylko określone zadania mające na celu wspieranie wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, ale także ułatwienia w godzeniu życia rodzinnego i zawodowego czy uznanie pracy nieodpłatnej. Wśród wyzwań, które określone zostały także w KPDRT 2022–2030, pojawia się część poświęcona promowaniu kobiet na stanowiskach kierowniczych” – przekazało MRiPS.
Jak zaznaczył resort rodziny i polityki społecznej, prowadzone są również działania mające na celu uświadomienie pracodawców oraz pracowników w tematyce nierówności płacowych.
„Aby pomóc pracodawcom w zweryfikowaniu, czy za taką samą pracę wynagradzają w równy sposób, w 2017 r. ministerstwo przygotowało aplikację komputerową «Równość płac», pozwalającą w łatwy sposób oszacować różnice w wynagrodzeniach pracowników, z uwzględnieniem ich płci, wieku, wykształcenia oraz innych wybranych cech (czyli tzw. «skorygowaną lukę płacową»)” – wyjaśnił. Korzystanie z przedmiotowej aplikacji nie tworzy dodatkowych obciążeń administracyjnych lub finansowych dla przedsiębiorcy. Aplikacja dostępna jest bezpłatnie na stronie dla wszystkich pracodawców, dla których może być ona wsparciem w kształtowaniu świadomej i niedyskryminującej ze względu na płeć polityki płacowej.
Już dziś jednak Polska znajduje się wśród pięciu krajów członkowskich, w których luka płacowa wyniosła mniej, niż 5 proc i była równa 4,5 proc. Jedynie 4 państwa wyprzedzają Polskę: Luksemburg, Rumunia, Słowenia i Włochy. Wśród 27 państw członkowskich, w 8 luka płacowa nie przekracza 10 proc. Dla porównania wskaźnik był najwyższy w następujących krajach: Łotwa (22,3 proc.), Estonia (21,1 proc.), Austria (18,9 proc.), Niemcy (18,3 proc.) i Węgry (17,2 proc.).
Raport „Kobiety na rynku pracy 2023. Polityka DE&I w praktyce” powstał na bazie odpowiedzi zebranych w okresie od marca do maja 2023 r. Publikacja zawiera wyniki badania, w którym wzięli udział kandydaci i kandydatki (1500 osób) oraz firmy.
Autorka: Katarzyna Herbut