W ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ustawodawca określił maksymalny czas, w jakim pracownik może pobierać zasiłek chorobowy. Zgodnie z art. 8 tej ustawy zasiłek chorobowy wypłacany jest przez okres 182 dni a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni.
Już po upływie 30 dni nieobecności w pracy pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. Taki obowiązek wypływa z art. 229 kodeksu pracy.
Wobec powyższego powstaje pytanie czy pracownik, który złoży wniosek o urlop wypoczynkowy lub zechce skorzystać z urlopu na żądanie bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim trwającym dłużej niż 30 dni ma prawo to uczynić, biorąc pod uwagę, że nie posiada ważnych badań lekarskich. Czy dopuszczalne jest udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie niezdolności do pracy?
Polecamy książkę: Wielka Księga Prawa Pracy
Na to pytanie nie znajdziemy odpowiedzi w przepisach prawa pracy. Dlatego niezbędnym jest sięgnięcie do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Do 2015 r. Sąd Najwyższy reprezentował dwa odmienne stanowiska.
Jedne orzeczenia wskazywały, że możliwe jest rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego bez uprzedniego przeprowadzenia badań okresowych. Sąd wskazywał, że skoro w okresie urlopu wypoczynkowego pracownik nie świadczy pracy to nie ma przeszkód aby pracownik wykorzystał przysługujący mu urlop wypoczynkowy.
Obowiązku takiego nie można było, zdaniem Sądu Najwyższego, wywieść z brzmienia art. 229 kodeksu pracy. Kontrolne badania lekarskie, o których mowa w art. 229 § 2 k.p., zdaniem tej linii orzeczniczej przeprowadzane są: „w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku". Urlop wypoczynkowy polega na czasowym niewykonywaniu pracy na dotychczasowym stanowisku i już tylko z tego powodu nie można przyjąć, że niezbędnym warunkiem rozpoczęcia urlopu jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich. Badania te są niezbędne przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, natomiast, zdaniem Sądu Najwyższego, nieprzeprowadzenie ich przed urlopem nie pozostaje w sprzeczności z istotą urlopu wypoczynkowego.
Zobacz: Urlopy
W innych orzeczeniach Sąd Najwyższy podnosił, że nie jest możliwe korzystanie z urlopu wypoczynkowego w okresie niezdolności do pracy, ponieważ urlop wypoczynkowy i niezdolność do pracy wzajemnie się wykluczają Niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu wypoczynkowego zgodnie z jego przeznaczeniem, dlatego niedopuszczalne jest udzielenie urlopu wypoczynkowego w trakcie niezdolności pracownika do pracy, nawet wtedy, gdy pracownik wyraził na to zgodę.
Kwestię tę uporządkował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 października 2016 r., w którym przychylił się do drugiego z prezentowanych stanowisk.
Jaki wpływ na sytuację pracownika, powracającego do pracy po nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim, trwającej dłużej niż 30 dni, ma rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego?
Stanowisko Sądu Najwyższego wskazuje, że pracownik, nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego lub wziąć urlopu na żądanie po zakończeniu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. Najpierw pracownik powinien uzyskać zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy, dopiero później może wystąpić z wnioskiem o urlop wypoczynkowy lub skorzystać z prawa od urlopu na żądanie. W sytuacji, gdy pracownik rozpocznie urlop bez ważnych badań lekarskich, jego nieobecność w pracy w tym dniu może zostać potraktowana jako nieobecność nieusprawiedliwiona, w skrajnym przypadku skutkująca rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Zobacz: Ubezpieczenia