Matce, ojcu albo opiekunowi przysługuje prawo do urlopu wychowawczego, w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przez trzy lata.
Pracownik od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy podlega szczególnej ochronie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z takim pracownikiem. Wyjątkiem od tej zasady jest zwolnienie z powodu ogłoszenia upadłości bądź likwidacji pracodawcy oraz zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracownika. Warto wiedzieć, że urlop wychowawczy nie chroni przed zwolnieniem dyscyplinarnym.
Po powrocie z urlopu pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownika na dotychczasowym stanowisku. W przypadku, gdyby było to nie możliwe, na stanowisku równorzędnym lub na innym odpowiadającym jego kwalifikacjom.
Pracownik powracający po urlopie wychowawczym ma prawo do wynagrodzenia, nie niższego, niż to, które mu przysługiwało w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed urlopem.
Wniosek urlopowy
Wzór wniosku o urlop wychowawczy
Podstawą do udzielenia urlopu wychowawczego jest pisemny wniosek złożony przez pracownika. Pracodawca nie może bez wniosku pracownika wysłać go na urlop. W razie złożenia wniosku o urlop wychowawczy pracodawca, nie może odmówić udzielenia urlopu. Pracownik powinien złożyć wniosek co najmniej na dwa tygodnie przez rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Wniosek o urlop wychowawczy powinien zawierać:
- datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego,
- określenie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu wychowawczego na dane dziecko.
Do wniosku należy załączyć:
- pisemne oświadczenie drugiego z rodziców albo opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez wskazany we wniosku okres,
- orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, gdy o urlop wnioskuje pracownik z powodu niepełnosprawności dziecka.
Z urlopu wychowawczego może korzystać jeden z rodziców albo opiekunów. Jednak z takiego prawa mogą skorzystać również oboje rodzice, przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy. W takim przypadku do wniosku urlopowego dołącza się pisemne oświadczenie drugiego rodzica o okresie, w którym zamierza on korzystać z takiego urlopu.
Jakie warunki trzeba spełnić
Pracownik zatrudniony co najmniej sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do trzech lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie czwartego roku życia.
Wymagany sześciomiesięczny okres zatrudnienia nie musi przypadać przed urodzeniem dziecka. Do tego okresu wlicza się:
- poprzednie okresy zatrudnienia,
- okres urlopu macierzyńskiego,
- okres nieświadczenia pracy z powodu choroby,
- okresy zaliczane do stażu pracy na podstawie przepisów szczególnych.
Do wymaganego okresu zatrudnienia nie wlicza się okresu urlopu bezpłatnego, z wyjątkiem urlopu udzielonego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy.
Nie mają znacznie długości przerw między okresami zatrudnienia, ani wymiar czasu w jakim zatrudniony był pracownik. Tryb rozwiązania stosunku pracy nie ma także wpływu na zaliczenie sześciomiesięcznego okresu. Oznacza to, że osoba, której wypowiedziano pracę z winy pracownika, może liczyć na urlop wychowawczy.
Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi bez względu na:
- podstawę nawiązania stosunku pracy,
- rodzaj umowy o pracę,
- wymiar czasu pracy.
Na urlop wychowawczy nie mogą liczyć osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej oraz prowadzące własną działalność gospodarczą.
Wymiar urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy przysługuje w wymiarze do trzech lat, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko czterech lat. Może być wykorzystany w 4 częściach. Urlop ten przysługuje w takim samym wymiarze zarówno dla pracownicy, która urodziła lub przyjęła na wychowanie jedno dziecko, jak i więcej dzieci.
W przypadku, gdy pracownica urodzi lub przyjmie na wychowanie kolejne dziecko, ma prawo do następnego - nowego urlopu wychowawczego.
Zobacz: Powrót do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego
Pracownik, którego dziecko wymaga osobistej opieki z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności bez względu na to, czy korzystał z powyższego urlopu, może wystąpić o urlop wychowawczy w wymiarze do trzech lat. Urlop ten może wykorzystać, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia dziecka.
Od zasady, że urlop wychowawczy przysługuje wymiarze trzech lat są wyjątki. Po pierwsze pracownik zatrudniony na podstawie umów terminowych ma prawo do urlopu wychowawczego na okres nie dłuższy niż do końca okresu, na jaki umowa została zawarta. W przypadku jeśli pracodawca udzieli urlopu na okres dłuższy niż czas przewidziany w umowie o pracę, uznaje się, że strony zawarły nową umowę o pracę.
Po drugie pracownicy, którzy znajdują się w okresie wypowiedzenia, mają prawo rozwiązać umowę o pracę. W razie złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po nastąpieniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa ta rozwiązuje się we wskazanym terminie. Jeśli wniosek o urlop wychowawczy został złożony w okresie wypowiedzenia pracodawca ma obowiązek udzielenia go na okres nie dłuższy niż do dnia rozwiązania umowy o pracę.
Urlop wychowawczy może być dzielony na części. Maksymalnie urlop może być wykorzystany w czterech częściach. O podziale urlopu i czasie trwania poszczególnych części decyduje pracownik.
Pracownik występuje z wnioskiem o udzielenie urlopu oddzielnie na każdą jego część.
Jeżeli pracownik wykorzysta cztery części urlopu, ale nie wykorzysta trzyletniego wymiaru urlopu, nie ma prawa do reszty urlopu wychowawczego.
Pracownik może zrezygnować z urlopu
Pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego. Musi tej czynności dokonać nie później niż siedem dni przed rozpoczęciem urlopu. Nie jest wymagana w tym celu zgoda pracodawcy. Wycofanie wniosku powinno mieć formę pisemną.
Ponadto pracownik, już po rozpoczęciu urlopu pracownik może zrezygnować z urlopu. Do rezygnacji z urlopu wychowawczego może dojść
- w każdym czasie - za zgodą pracodawcy,
- po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy - najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy.
Zobacz serwis: Urlopy
Praca w czasie urlopu
Urlop wychowawczy pozwala na sprawowanie opieki nad dzieckiem łącznie z wykonywaniem pracy. Oznacza to, że w czasie urlopu wychowawczego pracownik może podjąć pracę zarobkową. Taką pracę może podjąć:
- u dotychczasowego pracodawcy,
- lub innego pracodawcy.
Pracownik na wychowawczym może także uczyć się, szkolić. Istnieje tylko jeden warunek, wszelka jego działalność zarobkowa i naukowa nie może nie wyłączyć możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli pracodawca ustali, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, ma prawo odwołać go z urlopu. Wzywa pracownika do stawienia się w pracy w terminie przez siebie wskazanym. Pracodawca musi dokonać wezwania nie później niż w ciągu 30 dni od dnia, w którym dowiedział się o zaprzestaniu sprawowania opieki, ale nie wcześniej niż po upływie trzech dni od dnia wezwania.
Pracownik może być zatrudniony:
- na podstawie umowy o pracę,
- umowy zlecenia,
- umowy o dzieło,
- może także rozpocząć prowadzenia własnej działalności gospodarczej,
- może pracować w charakterze wolontariusza.
Pracownik nie ma obowiązku występować do pracodawcy o zgodę na podjęcie pracy, działalności lub nauki. Pracodawca nie może mu tego zabronić.
Zobacz serwis: Kadry