Urlop z powodu siły wyższej - jak obliczyć zwolnienie od pracy 2 dni lub 16 godzin w podstawie zasiłku chorobowego? Oto instrukcja na podstawie wyjaśnień ZUS.
- Urlop z powodu siły wyższej - wynagrodzenie
- Podstawa wymiaru chorobowego a urlop z powodu siły wyższej – stałe wynagrodzenie
- Podstawa wymiaru chorobowego a urlop z powodu siły wyższej – zmienne wynagrodzenie
- Urlop z powodu siły wyższej na godziny a podstawa wymiaru zasiłku
Urlop z powodu siły wyższej - wynagrodzenie
Kodeks pracy w art. 148¹ § 1 przyznaje pracownikowi prawo do zwolnienia od pracy na 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej. Są to przypadki pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli natychmiastowa obecność pracownika jest niezbędna. Za czas zwolnienia z powodu działania siły wyższej wypłacane jest 50% wynagrodzenia. Ten nowy rodzaj zwolnienia od pracy potocznie określa się urlopem z powodu siły wyższej. Należy jednak podkreślić, że nie jest to urlop wypoczynkowy. Jego przeznaczenie jest odmienne. Pracownik bierze wolne, aby załatwić pilną sprawę rodzinną związaną z wypadkiem lub chorobą.
Podstawa wymiaru chorobowego a urlop z powodu siły wyższej – stałe wynagrodzenie
Zgodnie z art. 36 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tzw. ustawa zasiłkowa) podstawa wymiaru zasiłku chorobowego dla ubezpieczonego pracownika to przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za 1 dzień niezdolności do pracy stanowi 1/30 część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
Dla przykładu podstawa wymiaru zasiłku z ostatnich 12 miesięcy przy stałym wynagrodzeniu miesięcznym 9000 zł brutto wynosi 9000 zł. Pracownik był niezdolny do pracy jeden dzień w miesiącu. Podstawa wymiaru zasiłku dla jednego dnia wynosi 9000 / 30 = 300 zł. Zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru, a więc za jeden dzień niezdolności do pracy w miesiącu pracownik otrzyma 240,00 zł (80% x 300,00 zł).
Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego bierze się pod uwagę wynagrodzenie uzyskane u płatnika składek (pracodawcy) w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy.
Jeśli pracownik korzystał ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej z art. 148¹ § 1 Kodeksu pracy, licząc podstawę wymiaru zasiłku, przyjmuje się stałe miesięczne wynagrodzenie pracownika.
Podstawa wymiaru chorobowego a urlop z powodu siły wyższej – zmienne wynagrodzenie
Natomiast jeśli pracownikowi przysługuje zmienne wynagrodzenie albo obok stałego wynagrodzenia także zmienne składniki wynagrodzenia, wówczas stosuje się zasadę z art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej (dotyczy wyliczenia podstawy wymiaru przy niezdolności powstałej przed upływem pełnego miesiąca ubezpieczenia).
Zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.
Wówczas podstawę wymiaru zasiłku stanowi:
- wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które ubezpieczony będący pracownikiem był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień;
- kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
Komentarz ZUS:
Oznacza to, że wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu – jeżeli przepracował choćby jeden dzień.
Pracownik będący na pełnym etacie zachorował w maju 2024 r. W kwietniu 2024 r. korzystał z 2 dni zwolnienia z powodu siły wyższej (przysługuje 50% wynagrodzenia). W kwietniu pracownik faktycznie przepracował 19 dni i otrzymał wynagrodzenie w kwocie 7600 zł.
Wynagrodzenie pracownika za miesiąc kwiecień należy uzupełnić w poniższy sposób:
7600 zł : 19 = 400 zł (wynagrodzenie za dzień pracy)
400 zł x 21 = 8400 zł
8400 zł – 2 x (400 – 50%) = 8000 zł (uzupełnione wynagrodzenie za miesiąc kwiecień)
Urlop z powodu siły wyższej na godziny a podstawa wymiaru zasiłku
Jakich obliczeń należy dokonać w przypadku wynagrodzenia zmiennego pracownika korzystającego z urlopu z powodu działania siły wyższej przez kilka godzin dziennie? Po pierwsze zgodnie z instrukcją ZUS należy każdorazowo ustalić stawkę godzinową pracownika. Dzieli się w tym celu sumę zmiennych składników wynagrodzenia wypłaconego w miesiącu (lub kwartale) wystąpienia nieobecności w pracy poprzez liczbę godzin faktycznie przepracowanych przez pracownika.
Otrzymaną stawkę godzinową mnoży się przez liczbę godzin zwolnienia z powodu siły wyższej, a następnie przez 50%. Za czas korzystania z tego zwolnienia przysługuje bowiem tylko 50% wynagrodzenia. Wynik dodaje się do zmiennego wynagrodzenia osiągniętego w tym miesiącu.
Pracownik wykonujący pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, który ma ustalone wynagrodzenie zmienne stał się niezdolny do pracy w maju 2024 roku. W kwietniu 2024 roku korzystał z 4 godzin zwolnienia z powodu siły wyższej. Za kwiecień otrzymał 6560,00 zł wynagrodzenia, przy czym za 4 godziny zwolnienia miał prawo do 50% wynagrodzenia). Zamiast 168 godzin przepracował w tym miesiącu 164 godziny. Jak uzupełnić wynagrodzenie za kwiecień do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego pracownika?
Wynagrodzenie pracownika za miesiąc kwiecień należy uzupełnić w poniższy sposób:
6560 zł : 164 = 40 zł (stawka godzinowa)
40 zł x 4 = 160 zł
160 zł x 50% = 80 zł
6560 zł + 80 zł = 6640,00 zł (uzupełnione wynagrodzenie na kwiecień)
Dni, w których pracownik korzysta ze zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej (art. 148¹ § 1 Kodeksu pracy) przez kilka godzin, uznaje się za dni przepracowane przez pracownika. Płatnik składek w taki sposób wykazuje je w zaświadczeniu do ZUS.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023, poz. 2780)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)