Obecnie podstawę wymiaru składek za osoby na urlopach wychowawczych stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rozpoczęcie urlopu. W przypadku gdy ubezpieczony rozpoczął korzystanie z urlopu wychowawczego przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, należy uwzględniać wynagrodzenie uzyskane u danego płatnika składek za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Za „pełny miesiąc kalendarzowy" należy uznać także miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego dnia roboczego. Ustalona podstawa nie może być jednak wyższa od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (za styczeń i luty 2012 r. nie mogła być wyższa niż 2049,60 zł, za marzec, kwiecień i maj nie mogła być wyższa niż 2152,05 zł, a za czerwiec, lipiec i sierpień nie mogła być wyższa niż 2187,65 zł). Kwota ograniczenia do 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału (art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; dalej ustawa o sus).
W komunikacie z 23 stycznia 2012 r. (dostępny na www.zus.pl) ZUS poinformował, że przy ustalaniu kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy należy przyjmować analogiczne zasady jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36–46 ustawy zasiłkowej, ale bez pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika. Dodatkowo Zakład wskazał, że w tym zakresie należy stosować odpowiednio wyjaśnienia zawarte w komentarzu do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zakresie dotyczącym ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla osób będących pracownikami. Ponieważ w tym zakresie wytyczne ZUS były zbyt ogólne, w praktyce sposób ustalania przeciętnego wynagrodzenia z 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy stanowił problem dla płatników. Dlatego 27 marca 2012 r. ZUS zamieścił na swojej stronie internetowej wyjaśnienia dotyczące zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych, w których doprecyzował swoje stanowisko w tej sprawie. Z wyjaśnień tych wynika, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składek dla osób na urlopach wychowawczych nie należy stosować wszystkich przepisów ustawy zasiłkowej odnoszących się do zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków. W efekcie wskazane jest, aby płatnicy sprawdzili, a w razie potrzeby skorygowali dokumenty rozliczeniowe wysłane do ZUS za styczeń i kolejne miesiące br.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
Przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy należy uwzględniać wszystkie składniki wynagrodzenia uzyskiwane ze stosunku pracy, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe pracownika.
Oznacza to, że przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy uwzględniać wszystkie oskładkowane przychody bez względu na to, czy podlegają one uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku. Zatem przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy wliczać składniki, które nie są uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, tj.:
● składniki wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku chorobowego zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, które są wypłacane za okres pobierania tego zasiłku (np. dodatek stażowy wypłacany w pełnej wysokości za okres absencji chorobowej),
● składniki wynagrodzenia, które są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika, na których przyznanie i wypłatę okres pobierania zasiłku nie ma wpływu (np. jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie, wartość szczepień ochronnych pracowników, finansowanych przez pracodawcę, wartość badań mammograficznych lub innych nieodpłatnych badań pracowników, nagrody za ukończenie przez pracownika szkoły czy studiów, koszt wynajmu przez pracownika mieszkania sfinansowany lub dofinansowany przez pracodawcę, dopłata pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu różnych ryzyk, bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników z okazji np. uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy, jednorazowe nagrody z okazji ślubu pracownika lub z okazji urodzenia się dziecka pracownika itp.),
● składniki wynagrodzenia, nieuzależnione bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy, wypłacane niezależnie od absencji pracownika.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Jak po zmianie stanowiska ZUS skorygować dokumenty rozliczeniowe za osoby na urlopach wychowawczych