Obowiązek utworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) mają ci pracodawcy, którzy na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Jedynie pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą zfśs bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o zfśs). Pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mają możliwość utworzenia zfśs lub wypłacania świadczenia urlopowego (art. 3 ust. 3 ustawy o zfśs).
Świadczenie urlopowe
W sytuacji gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników na 1 stycznia danego roku w przeliczeniu na pełne etaty, wypłaca świadczenie urlopowe. Taki pracodawca może również wprowadzić do przepisów wewnątrzzakładowych postanowienie o niewypłacaniu świadczenia urlopowego.
Świadczenie urlopowe pracodawca wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi, który korzysta w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Jego wypłata nie może nastąpić później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego w takim wymiarze. Ustawa o zfśs określa maksymalną wysokość, w jakiej pracownikowi może przysługiwać świadczenie urlopowe. Nie może ono przekroczyć wysokości odpisu podstawowego na zfśs, zatem w 2012 r. nie może być wyższe niż kwota odpisu podstawowego na zfśs.
Tym samym maksymalna wysokość świadczenia urlopowego w 2012 r. wyniesie:
● dla pracownika zatrudnionego na pełny etat – 1093,93 zł (37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe obowiązujące w II półroczu 2010 r., tj. 2917,14 zł – jest to ta sama kwota, która obowiązywała przy ustalaniu wysokości odpisu na fundusz w 2011 r.),
● dla pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze zatrudnionego na pełny etat – 1458,57 zł (50% ww. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego),
● dla pracownika młodocianego: w I roku nauki – 145,86 zł, w II roku nauki – 175,03 zł, w III roku nauki – 204,20 zł (odpowiednio 5%, 6%, 7% ww. przeciętnego wynagrodzenia).
Wysokość świadczenia urlopowego dla pracownika i pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Ustalone w powyższy sposób świadczenie urlopowe nie podlega oskładkowaniu. W razie wypłaty tego świadczenia w kwocie wyższej, od nadwyżki ponad kwotę świadczenia ustalonego zgodnie z przepisami ustawy o zfśs należy naliczyć składki ubezpieczeniowe.
PRZYKŁAD
Pracownik jest zatrudniony na 3/4 etatu. Nie wykonuje pracy w szczególnych warunkach, nie jest też pracownikiem młodocianym. Z tytułu udzielonego w maju 2012 r. urlopu w wymiarze 14 dni kalendarzowych pracodawca przyznał mu świadczenie urlopowe w wysokości 1500 zł. Oznacza to, że:
● od kwoty 820,45 zł nie musi opłacać składek ZUS, gdyż tyle powinno wynieść świadczenie urlopowe w przeliczeniu na 3/4 etatu (1093,93 zł x 75% = 820,45 zł),
● od kwoty nadwyżki ponad wskazaną w ustawie o zfśs kwotę świadczenia urlopowego, czyli w przedstawionym przypadku od 679,55 zł (1500 zł – 820,45 zł) należy naliczyć i opłacić składki ZUS.
PRZYKŁAD
Pracownik jest zatrudniony na pełny etat. Pracodawca wypłacił mu świadczenie urlopowe w kwocie 1093,93 zł. Jednocześnie pracownik ten jest zatrudniony w drugim zakładzie na 1/2 etatu. Zakład ten wypłacił mu świadczenie urlopowe w kwocie 546,97 zł, tj. ustalone proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Od wypłaconych pracownikowi kwot obaj pracodawcy nie naliczają składek na ubezpieczenia.
Dofinansowanie wypoczynku z zfśs
Pracodawcy, którzy dofinansowanie wypoczynku pracowników finansują z zfśs, muszą pamiętać, że kwota takich świadczeń nie podlega oskładkowaniu po spełnieniu ściśle określonych warunków. O tym, czy wartość takiego świadczenia należy wliczyć do podstawy wymiaru składek, decyduje przede wszystkim prawidłowo ustalone kryterium jego przyznawania. Musi być ono zgodne z ustawą o zfśs.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Czy od kwoty dofinansowania wakacyjnego wypoczynku pracowników należy opłacać składki ZUS