Kwestie wydawania opinii o byłych pracownikach nie zostały uregulowane w przepisach prawa pracy, a zatem pracownik nie ma roszczenia do pracodawcy o ich wydanie. To do pracodawcy należy decyzja, czy wystawi pracownikowi opinię, czyli tzw. referencje. Dokument ten z pewnością stanowiłby dla byłego pracownika pewnego rodzaju uzupełnienie informacji zamieszczanych w świadectwie pracy. Bardzo często zdarza się, że samo wskazanie nazw stanowisk niekoniecznie obrazuje zakres wykonywanych przez pracownika obowiązków. Informacje wskazywane w świadectwie pracy nie wskazują także, jakimi umiejętnościami musiał się wykazać pracownik, świadcząc pracę na danym stanowisku.
Częstotliwość wydawanych zaświadczeń nie jest limitowana przez przepisy prawa.
Pracodawcy muszą wiedzieć, że nie jest właściwe umieszczenie opinii o pracowniku w treści ust. 6 świadectwa pracy „informacje uzupełniające”. Zamieszczenie ich w tej części świadectwa pracy oznacza wypełnienie świadectwa w sposób nieprawidłowy. W takim przypadku pracownik będzie miał prawo wystąpić z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy.
Ponadto pracownik może w drodze sądowej dochodzić ochrony swego dobra osobistego, które zostało naruszone przez zakład pracy wskutek świadomego wystawienia krzywdzącej i nieprawdziwej opinii (wyrok SN z 15 listopada 1967 r.).
PIT-11 od byłego pracodawcy na wniosek pracownika
Jeżeli stosunek pracy z byłym pracownikiem ustał w trakcie roku podatkowego, wówczas na pisemny wniosek pracownika w ciągu 14 dni pracodawca ma obowiązek wydać PIT-11 (art. 39 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Jeśli pracownik nie wystąpi z takim wnioskiem, pracodawca jest zobowiązany do przekazania tej informacji do końca lutego następnego roku.
Świadczenia w razie choroby i macierzyństwa
Jeżeli stosunek pracy ustanie w trakcie pobierania przez pracownika zasiłku, a także jeśli pracownik będzie miał do niego prawo po ustaniu stosunku pracy, wówczas były pracodawca jest zobowiązany m.in. do przekazania do ZUS zaświadczenia na druku ZUS Z-3.
Konsekwencją przekazania do ZUS druku Z-3 będzie rozpoczęcie lub kontynuacja wypłaty zasiłku byłemu pracownikowi (§ 3 rozporządzenia w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach
Osoba, która wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ma prawo ubiegać się o emeryturę z tego tytułu. W związku z tym były pracownik, który świadczył pracę w szczególnych warunkach, może żądać od pracodawcy wydania odpowiedniego zaświadczenia, którym jest świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Powinno ono być wystawione na formularzu, którego wzór został określony w załączniku do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, lub przez dokonanie odpowiedniego wpisu w tym zakresie w treści świadectwa pracy.
Zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu
Jeżeli byli pracownicy zwracają się z prośbą o wystawienie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, powinni co do zasady wskazać we wniosku cel wydania tego zaświadczenia.
Przykład
Pracownik zwrócił się z wnioskiem do byłego pracodawcy o wystawienie zaświadczenia o zatrudnieniu oraz wysokości i składnikach wynagrodzenia w trakcie zatrudnienia. Były pracodawca odmówił wydania zaświadczenia, wskazując, że pracownik otrzymał świadectwo pracy i miał możliwość wystąpienia z wnioskiem o zamieszczenie w jego treści danych dotyczących osiąganego wynagrodzenia przed wystawieniem świadectwa pracy.
Wydanie takiego zaświadczenia generalnie zależy od woli pracodawcy, jednak w miarę możliwości powinien on przychylić się do prośby pracownika.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Zaświadczenia wydawane byłemu pracownikowi