W związku z tym ZUS na swojej stronie internetowej przedstawił 27 marca 2012 r. szczegółowe wyjaśnienia. Płatnicy, którzy w styczniu i lutym 2012 r. ustalali podstawę wymiaru składek osób przebywających na urlopach wychowawczych w odmienny sposób, będą musieli sporządzić korekty dokumentacji rozliczeniowej.
Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu (art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy systemowej oraz art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy zdrowotnej). Składki emerytalną i rentową oraz zdrowotną finansuje za te osoby budżet państwa, ale tylko wówczas, gdy dana osoba nie ma innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń (np. umowa zlecenia, własna działalność gospodarcza) i nie ma ustalonego prawa do emerytury bądź renty. Składki na ubezpieczenia społeczne za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym płatnik nalicza od podstawy wymiaru, którą od 1 stycznia 2012 r. stanowi kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 3. miesiąca następnego kwartału.
PRZYKŁAD
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za IV kwartał 2011 r. zostało ogłoszone przez Prezesa GUS 9 lutego 2012 r. Składka na ubezpieczenia osób przebywających na urlopach wychowawczych, ustalona na podstawie tego wskaźnika, obowiązuje od 3. miesiąca kwartału następującego po IV kwartale 2011 r. Będzie to więc marzec 2012 r. (3. miesiąc I kwartału 2012 r., który następuje po IV kwartale 2011 r.). W roku kalendarzowym zmiana wysokości składki będzie zatem następowała zawsze: w marcu (na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału poprzedniego roku), w czerwcu (na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z I kwartału), we wrześniu (wynagrodzenie z II kwartału) i w grudniu (wynagrodzenie z III kwartału).
Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby przebywające na urlopie wychowawczym przepisy wprowadzają jedno istotne ograniczenie. Nie może być ona wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Zatem pracodawca, w celu prawidłowego wyznaczenia podstawy wymiaru składek, musi obliczyć średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu i porównać je z obowiązującą w danym kwartale kwotą 60% przeciętnego wynagrodzenia podanego przez GUS. Dopóki wynagrodzenie pracownika nie przekroczy tej kwoty, będzie ono podstawą wymiaru składek emerytalnej i rentowej. Jeżeli okaże się wyższe od kwoty granicznej, to składki należy ustalić od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Zasady ustalania przeciętnego wynagrodzenia z okresu przed przejściem ubezpieczonego na urlop wychowawczy nie zostały sprecyzowane w ustawie systemowej ani w żadnym akcie wykonawczym do tej ustawy.
ZUS wyjaśnia, że przeciętne wynagrodzenie pracownika sprzed urlopu pracodawca oblicza według zasad, jakie stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określonych w ustawie zasiłkowej. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli pracownik stał się niezdolny do pracy przed upływem wskazanego okresu, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia chorobowego (art. 36 ustawy zasiłkowej). Przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy uwzględniać wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, jeśli stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe.
Nie wszystkie reguły dotyczące ustalania podstawy zasiłku mają bezpośrednie zastosowanie do wyznaczenia podstawy wymiaru składek dla osoby będącej na urlopie wychowawczym. Istnieje tu kilka wyjątków.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Jak ustalać wysokość składek za osoby na urlopach wychowawczych
Podstawa prawna:
- art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 9 ust. 6, art. 18 ust. 5b, ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 36–45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- komunikat Prezesa GUS z 9 lutego 2012 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2011 r. (M.P. z 2012 r. poz. 62).