Ich założeniem i głównym celem jest zwiększanie możliwości dostosowywania zasobów personalnych do aktualnych potrzeb pracodawców przez efektywne dysponowanie kadrą pracowniczą, zmniejszenie ponoszonych przez pracodawcę kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników oraz zapewnienie bezpieczeństwa rynku pracy. Ponadto wciąż postępujący rozwój technologiczny, konkurencja, zmienny popyt konsumencki, lecz także wzrost w sektorze usług uwidaczniają potrzebę zwiększania elastyczności prawa pracy.
Za zatrudnienie elastyczne uznawane jest powszechnie takie, które nie zawiera w sobie jednego lub kilku elementów zatrudnienia tradycyjnego. Zatrudnienie to zwykle nie będzie oparte na umowie o pracę na czas nieokreślony, pracę w godzinach ściśle wyznaczonych albo w miejscu czy pod nadzorem pracodawcy. Pracownik nie zawsze będzie zatrudniony na pełny etat. Wybór właściwego modelu zależy od indywidualnych potrzeb pracodawcy i specyfiki branży, w której działa.
Umowy cywilnoprawne
Niezwykle atrakcyjnym dla pracodawców, ze względu na niskie koszty zatrudnienia oraz ubezpieczenia społecznego, jest korzystanie z pozapracowniczych form zatrudnienia, w szczególności umów cywilnoprawnych. W ich przypadku przepisy prawa nie przewidują szczególnych środków ochrony, jakie są zastrzeżone w Kodeksie pracy na rzecz pracowników. Zasada swobody umów umożliwia, w sposób najdogodniejszy dla stron, ukształtowanie w szczególności takich kwestii, jak granice odpowiedzialności, możliwość rozwiązania umowy i ewentualne okresy wypowiedzenia, możliwość wykonywania pracy przez osoby trzecie. Przedsiębiorca, podejmując decyzję o podjęciu współpracy w ramach stosunku cywilnego zamiast stosunku pracy, musi jednak pamiętać o treści art. 22 § 12 Kodeksu pracy, zgodnie z którym nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną, przy zachowaniu warunków charakterystycznych dla umowy o pracę. Ponadto umowa o dzieło charakteryzuje się obowiązkiem osiągnięcia określonego wyniku, czyli efektem musi być konkretny i możliwy do zweryfikowania rezultat.
Umowa agencyjna i umowa zlecenia – odwrotnie niż wspomniana powyżej umowa o dzieło – są umowami starannego działania. Zarówno umowa agencyjna, jak i umowa zlecenia, w odróżnieniu od umowy o pracę, charakteryzują się brakiem podporządkowania zleceniodawcy i wykonywania pracy pod jego kierownictwem.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Elastyczne formy zatrudnienia
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
- ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).