Z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, potrąceniu podlegają m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne – do wysokości 1/2 wynagrodzenia (art. 87 § 1 k.p.).
Jak wynika z interpretacji Departamentu Prawa Pracy MPiPS (pismo z 16 października 2007 r.), obowiązkowe odliczenia, o których mowa w art. 87 k.p., obejmują nie tylko składkę na ubezpieczenia społeczne i zaliczkę na podatek dochodowy, ale także składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Nieprawidłowe potrącenie z wynagrodzenia - skutki dla pracodawcy >>
WAŻNE!
Podstawą wszczęcia egzekucji z wynagrodzenia jest tytuł wykonawczy. Jest nim tytuł egzekucyjny (np. wyrok sądu lub ugoda sądowa) zaopatrzony w klauzulę wykonalności, nadaną przez sąd na wniosek wierzyciela.
Ile można potrącić
Potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami świadczeń alimentacyjnych – 3/5 wynagrodzenia. Niezależnie od tych potrąceń kary pieniężne nałożone na pracownika potrąca się do wysokości 1/10 wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu potrąceń na pokrycie świadczeń alimentacyjnych, należności innych niż alimentacyjne oraz udzielonych zaliczek.
Ustawodawca wskazał również kwotę wynagrodzenia stanowiącą granicę potrąceń dokonywanych przez pracodawcę. Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne kwotą wolną od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Od 1 stycznia 2011 r. minimalne wynagrodzenie za pracę, na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r., wynosi 1386 zł brutto.
Jak dokonywać potrąceń z wynagrodzenia w przypadku kilku zajęć komorniczych >>
WAŻNE!
Kwota wolna od potrąceń dotyczy pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota ta ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Kolejność dokonywania potrąceń
Potrąceń z wynagrodzenia dokonuje się w kolejności wskazanej w art. 87 § 1 k.p. W pierwszej kolejności dokonuje się potrącenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, a dopiero po nich, jeżeli wynagrodzenie pracownika na to pozwala, dokonuje się potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
W przypadku gdy kilku wierzycieli posiada wierzytelności jednego dłużnika – pracownika i jego wynagrodzenie nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności, pracodawca przekazuje zajęte wynagrodzenie (w kwocie, której potrącenie z wynagrodzenia pracownika było możliwe) komornikowi, który na podstawie oświadczenia pracodawcy o wynagrodzeniu pracownika oraz spisu wierzytelności i praw osób uczestniczących w podziale sporządza plan podziału. Ustala w nim, w jakim procencie przypadają na każdego wierzyciela potrącone każdorazowo przez pracodawcę sumy.
Odpowiedzialność pracodawcy
Niewykonanie przez pracodawcę obowiązków związanych z egzekucją należności z wynagrodzenia za pracę wiąże się z sankcjami przewidzianymi w art. 886 k.p.c.
Jak ustalać kwoty wolne od potrąceń w 2011 r. >>
W związku z niewykonaniem przedstawionych obowiązków pracodawca może być obciążony:
- karą grzywny w wysokości do 500 zł za niezłożenie w określonym terminie komornikowi oświadczenia o rodzaju przeszkód do wypłaty wynagrodzenia, a także za zaniedbanie przesłania zawiadomienia lub dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika,
- odpowiedzialnością odszkodowawczą, jeżeli wierzyciel na skutek niewłaściwych działań pracodawcy poniósł szkodę.
Przykład
Wynagrodzenie miesięczne pracownika wynosi 4500 zł brutto. W lutym 2011 r. pracodawca otrzymał od komornika tytuł wykonawczy, na podstawie którego jest zobowiązany do potrącenia z wynagrodzenia pracownika kwoty 1200 zł z tytułu niespłaconej pożyczki. Jak ma dokonać tego potrącenia?
Wynagrodzenie pracownika netto, czyli po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy, przy założeniu, że pracownik ma podstawowe koszty uzyskania przychodu i złożony PIT-2, wynosi 3201,58 zł.
Kwota wolna od potrąceń, czyli minimalne wynagrodzenie netto, po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, gdy pracownik ma podstawowe koszty uzyskania przychodu i złożony PIT-2, wynosi 1032,34 zł (1386 zł brutto).
Potrącenia z tytułu świadczeń niealimentacyjnych nie mogą przekroczyć połowy wynagrodzenia netto, a jednocześnie należy pamiętać, że pracownik musi otrzymać minimalne wynagrodzenie netto, czyli kwotę wolną od potrąceń.
W związku z tym należy wynagrodzenie netto pracownika podzielić na pół. Tym sposobem obliczymy kwotę maksymalnego potrącenia – jest to 1600,79 zł.
W podanym przykładzie dokonanie potrącenia z tytułu niespłaconej pożyczki było możliwe, gdyż dopuszczalny limit potrącenia (1600,79 zł) był wyższy od potrącanej kwoty 1200 zł. Również pozostała do wypłaty pracownikowi kwota jest wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia netto, czyli kwota wolna od potrąceń (3201,58 zł – 1200 zł = 2001,58 zł). A zatem po dokonaniu potrąceń pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie w wysokości 2001,58 zł.
Podstawa prawna:
- art. 87 Kodeksu pracy,
- art. 886 Kodeksu postępowania cywilnego,
- rozporządzenie z 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. (DzU nr 194, poz. 1288).