Jak ustalać kwoty wolne od potrąceń w 2011 r.

Zmiana kwoty minimalnego wynagrodzenia nakłada na pracodawców określone obowiązki. Dotyczą one m.in. ustalania kwot wolnych od potrąceń dla pełnoetatowców, niepełnoetatowców, pracowników w pierwszym roku pracy oraz w przypadku wynagrodzeń wypłacanych na przełomie roku.

Kwoty wolne od potrąceń dla pełnoetatowców

Podstawą do dokonywania potrąceń jest wartość brutto minimalnej płacy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika, zaliczki na podatek dochodowy (art. 87¹ § 1 pkt 1 Kodeksu pracy) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (stanowisko Departamentu Prawa Pracy MPiPS z 16 października 2007 r.).

Natomiast podstawą wymiaru kwot wolnych od potrąceń jest zawsze wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę – tj. w 2011 r. kwota 1386 zł.

Nieprawidłowe potrącenie z wynagrodzenia - skutki dla pracodawcy >>

Wysokość kwoty wolnej od potrąceń różni się w zależności od:

• rodzaju dokonywanego potrącenia – np. alimenty, należności niealimentacyjne,
• charakteru potrącenia – potrącenia dzielimy na obowiązkowe (ustawowe), których pracodawca dokonuje bez akceptacji pracownika, oraz dobrowolne – możliwe wyłącznie za pisemną zgodą pracownika,
• kosztów uzyskania przychodu stosowanych do pracownika – pracownikowi przysługują zwykłe koszty uzyskania przychodów (w 2010 r. i 2011 r. – 111,25 zł) lub podwyższone (w 2010 r. i 2011 r. – 139,06 zł), jeżeli jego miejsce zamieszkania znajduje się poza miejscowością, w której świadczy pracę,
• złożenia przez pracownika oświadczenia na formularzu PIT-2 – oświadczenie to pracownik składa pracodawcy przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Złożenie oświadczenia skutkuje comiesięcznym stosowaniem przez płatnika do celów obliczania zaliczki na podatek od wynagrodzenia pracownika kwoty zmniejszającej podatek, tzw. ulgi podatkowej (w 2010 r. i 2011 r. – 46,33 zł).

Pracownik składa pracodawcy PIT-2, jeżeli:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
• nie osiąga dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych, z najmu lub dzierżawy,
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia albo z biura terenowego FGŚP,
• wskaże ten zakład pracy jako właściwy do stosowania tego zmniejszenia podatku, tzw. ulgi (art. 32 ust. 3 updof).

Złożenie oświadczenia PIT-2 jest czynnością jednorazową, jeśli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego przez pracownika w latach poprzednich nie uległ zmianie. Jeżeli natomiast pracownik powiadomi pracodawcę o zmianie tego stanu, pracodawca nie dokonuje zmniejszenia zaliczki.

Potrącanie z wynagrodzenia składki na ubezpieczenia grupowe >>

Kwoty wolne od potrąceń w 2011 r. dla osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy

@RY1@i65/2011/001/i65.2011.001.000.0037.001.jpg@RY2@

* KUP – koszty uzyskania przychodu.

Potrącenia ustawowe

Przy potrąceniach ustawowych pracodawca nie wymaga od pracownika zgody na ich dokonanie. Jednak powinien pamiętać o kwotach wolnych obowiązujących przy potrącaniu tych należności, określonych w art. 87¹ § 1 Kodeksu pracy, wynoszących przy potrącaniu:

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne – 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• zaliczek pieniężnych – 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• kar pieniężnych – 90% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Kwoty wolne od potrąceń obowiązkowych w 2011 r.

@RY1@i65/2011/001/i65.2011.001.000.0037.002.jpg@RY2@

*KUP – koszty uzyskania przychodu,

**MWn – minimalne wynagrodzenie netto (do wypłaty).

Potrącenia dobrowolne

Oprócz zadłużeń ustawowych wymienionych w Kodeksie pracy, pracownik może mieć inne zobowiązania, na potrącanie których niezbędna jest jego zgoda wyrażona na piśmie. Również w takim przypadku pracodawca ma obowiązek stosować kwoty wolne od potrąceń:

• przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy – w wysokości 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• przy potrącaniu innych należności – w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 91 § 2 Kodeksu pracy).

Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych w 2011 r.

@RY1@i65/2011/001/i65.2011.001.000.0037.003.jpg@RY2@

* KUP – koszty uzyskania przychodów,

** MWn – minimalne wynagrodzenie za pracę netto (do wypłaty).

Kwoty wolne od potrąceń dla niepełnoetatowców

Dokonując potrąceń z wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne od potrąceń należy ustalać proporcjonalnie do obowiązującego go wymiaru czasu pracy (art. 87¹ § 2 Kodeksu pracy).

Kwoty wolne od potrąceń obowiązkowych w 2011 r. dla osoby zatrudnionej na 2/3 etatu

@RY1@i65/2011/001/i65.2011.001.000.0037.004.jpg@RY2@

 * KUP – koszty uzyskania przychodu,

** MWn – minimalne wynagrodzenie netto (do wypłaty).

Kwoty wolne od potrąceń dla pracowników w pierwszym roku pracy

Nadal wiele kontrowersji wzbudza ustalanie kwoty wolnej od potrąceń w przypadku pracowników, którym w pierwszym roku ich pracy przysługuje wynagrodzenie w wysokości 80% obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i Państwowa Inspekcja Pracy przyjmują odmienne stanowiska w tym zakresie. Resort pracy twierdzi, że kwoty wolne od potrąceń dla pracowników w pierwszym roku pracy należy obliczać od pełnej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, natomiast inspekcja pracy – że od 80% tej wysokości. Należy uznać, że bardziej zasadne wydaje się jednak stosowanie drugiej interpretacji, a tym samym dokonywanie możliwych potrąceń od 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ponieważ:

• kwotą wolną od potrąceń jest minimalne wynagrodzenie ustalane na podstawie odrębnych przepisów przysługujące pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne, składkę na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczkę na podatek dochodowy (art. 87¹ § 1 Kodeksu pracy); z kolei ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę pracownikom w pierwszym roku pracy przyznaje wynagrodzenie w wysokości co najmniej 80% pełnej minimalnej płacy,
• przyjęcie odmiennej konstrukcji ograniczyłoby dokonywanie jakichkolwiek potrąceń.

Kwoty wolne od potrąceń na przełomie roku

Wielu płatników ma problem z określeniem kwot wolnych od potrąceń w przypadku wynagrodzeń wypłacanych na przełomie roku, np. gdy wynagrodzenie za grudzień 2010 r. wypłacono w styczniu 2011 r. Jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę 10. dnia następnego miesiąca, to potrącenie z jego wynagrodzenia za grudzień zostanie dokonane w styczniu.

Zgoda na potrącenia z wynagrodzenia >>

Pracodawcy często nie wiedzą, jakie kwoty wolne od potrąceń powinni zastosować w tym przypadku – obliczone od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu czy w styczniu następnego roku. Żadne przepisy nie regulują tej szczególnej sytuacji. W związku z tym należy odwołać się do art. 80 Kodeksu pracy, zgodnie z którym wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Zatem decydujące znaczenie ma czas, w którym praca była wykonywana. Gdy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną w grudniu 2010 r., za prawidłowe należy uznać przyjęcie kwot wolnych od potrąceń obowiązujących w 2010 r. Nie ma przy tym znaczenia data wypłaty wynagrodzenia.

Podstawa prawna:

• art. 80, art. 87¹ § 1, art. 91 Kodeksu pracy,
• rozporządzenie Rady Ministrów z 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (Dz.U. Nr 194, poz. 1288),
• art. 6 ust. 2 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.),
• art. 22 ust. 2, art. 32 ust. 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.).