Do października 2009 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wnioski o przyznanie świadczenia kompensacyjnego złożyło 23 nauczycieli. Po rozpatrzeniu ich przez ZUS okazało się, że przeciętna „kompensówka” wyniosła 1540,35 zł.
Przypomnijmy, że w czasie gdy pracowano nad zapisami ustawy przyznającej świadczenia kompensacyjne, szacowano, że w 2009 r. prawo do nich będzie miało 87 nauczycieli. Złożona do ZUS liczba wniosków o ich przyznanie świadczy o tym, że uchwalenie tej ustawy było jak najbardziej potrzebne. Należy jednak pamiętać, że wśród złożonych wniosków 11 zostało rozpatrzonych negatywnie. Brak jest jednak informacji, czy to nauczyciele nie spełnili wszystkich warunków do otrzymania świadczenia, czy też interpretacja przepisów ustawy przez ZUS została dokonana na niekorzyść nauczycieli.
Warunki otrzymania świadczenia
Przez pewien czas jednym z warunków otrzymania „kompensówki” był wiek, który interpretowany był w sposób dosłowny i tym samym odmawiano niektórym nauczycielom prawa do świadczenia.
Zasady korzystania przez nauczycieli z urlopu zdrowotnego >>
Przypomnijmy, że nauczyciel ma prawo do świadczenia, jeżeli ukończył:
- 55 lat – w latach 2009–2014,
- 55 lat w przypadku kobiet i 56 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2015–2016,
- 55 lat w przypadku kobiet i 57 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2017–2018,
- 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2019–2020,
- 55 lat w przypadku kobiet i 59 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2021–2022,
- 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2023–2024,
- 56 lat w przypadku kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2025–2026,
- 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2027–2028,
- 58 lat w przypadku kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2029–2030,
- 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2031–2032.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych stał na stanowisku, że przy takim brzmieniu przepisu do „kompensówki” w 2009 r. czy 2010 r. nie będą mieli prawa zarówno kobieta, jak też mężczyzna, którzy ukończyli bądź mają ukończone np. 57 lat. Powodowało to zamknięcie drogi do tego świadczenia starszym nauczycielom, posiadającym dłuższy staż pracy. Na skutek interwencji związków zawodowych działających w oświacie stanowisko ZUS uległo zmianie i obecnie ze świadczenia kompensacyjnego mogą już korzystać nauczyciele, którzy mają więcej niż 55 lat, a nie nabyli jeszcze prawa do emerytury.
Wytyczne ZUS w tej sprawie są zamieszczone na stronie internetowej ZUS – www.zus.pl.
Wśród wniosków, które zostały rozpatrzone odmownie, znajdują się również takie, które zostały odrzucone z oczywistych powodów. Nauczyciel wprawdzie spełniał kryterium wiekowe, jednak nie posiadał odpowiedniego stażu pracy.
Warto więc przypomnieć, że „kompensówka” przysługuje wyłącznie tym nauczycielom, którzy mają co najmniej 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru czasu pracy, i rozwiązali stosunek pracy.
Wysokość świadczenia
Bardzo dobrą wiadomością dla zainteresowanych otrzymaniem świadczenia kompensacyjnego jest jego wysokość. W ustawie jest zapis gwarantujący świadczenie na poziomie najniższej emerytury, która w 2010 r. wynosi 706,29 zł. Z kolei Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej twierdziło, że „kompensówka” osiągnie kwotę 800 zł, a jeszcze inni specjaliści od wyliczania świadczeń wskazywali, że wyniesie 1000–1200 zł. Pod koniec 2009 r. okazało się, że świadczenie kompensacyjne w średniej wysokości opiewa na kwotę 1540,35 zł, a na początku 2010 r. przekroczyło kwotę 1700 zł. Wprawdzie jest to kwota ustalona na podstawie niewielkiej liczby przyznanych świadczeń, to wysokość „kompensówki” zależy od środków, jakie zgromadzimy na własnym koncie w ZUS. W tym przypadku uwzględniane są również środki zgromadzone w otwartych funduszach emerytalnych. Po otrzymaniu wniosku o przyznanie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ZUS, wyliczając jego wysokość, dzieli zgromadzone środki przez wskaźnik dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn dla osób w wieku 60 lat. Przyjmuje się, że dalsze życie będzie wynosiło co najmniej 247 miesięcy. W wyniku takiego działania otrzymana kwota będzie stanowiła miesięczne świadczenie kompensacyjne.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne podlega waloryzacji na zasadach i w terminach przewidzianych dla waloryzacji świadczeń w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Od 1 marca 2010 r. wskaźnik waloryzacji wynosi 104,62%
Nauczyciele, którym przyznano „kompensówki”, a którzy uznali, że ich wysokość jest niesatysfakcjonująca, będą mogli podjąć pracę. Należy jednak pamiętać, że pracować można wyłącznie poza szkołą, bowiem zakaz pracy w oświacie dotyczy zarówno stanowisk nauczycielskich, jak i administracyjnych.
Osoba, która podejmie pracę poza szkołą, będzie traktowana tak jak inni świadczeniobiorcy pobierający emeryturę i rentę.
Nauczyciel, któremu przyznano świadczenie kompensacyjne, nie może jednocześnie pobierać innych świadczeń, takich jak: renta socjalna, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne czy renta z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku zbiegu prawa do świadczeń nauczyciel otrzyma jedno z nich – wyższe bądź wybrane przez siebie.
Nauczyciele pobierający świadczenie kompensacyjne są uprawnieni do świadczeń z zakładowego funduszu socjalnego. Mają prawo do zachowania mieszkania, jak też prawo użytkowania działki gruntu szkolnego. Mogą także korzystać z pomocy zdrowotnej gwarantowanej przez Kartę Nauczyciela oraz do otrzymania odprawy w wysokości identycznej, jak nauczyciele przechodzący na emeryturę.
Do kiedy świadczenie
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne będzie można pobierać do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia przez uprawnionego wieku 60 lat – w przypadku kobiet, 65 lat – w przypadku mężczyzn.
Prawo do świadczenia ustaje również z dniem:
- poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach,
- śmierci uprawnionego.
W 2010 r. prawo do świadczeń kompensacyjnych nabędzie 207 nauczycieli, w 2011 r. – 376, a w 2012 r. – 601. Najwięcej uprawnionych do tego świadczenia będzie za około 8 lat. W 2018 r. świadczenie to będzie przysługiwało 20 tys. nauczycieli, a w 2019 r. – 19 tys. nauczycieli.
Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne będą przyznawane do końca 2032 r.
Podstawa prawna: