Dla ubezpieczonego otrzymującego przychód od więcej niż jednego pracodawcy płatnik może na bieżąco ustalić prawidłową podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc, w którym następuje przekroczenie kwoty ograniczenia. Wykorzystuje do tego własną dokumentację płacową oraz oświadczenie ubezpieczonego. Przekroczenie kwoty ustalonego limitu podstawy wymiaru następuje u wszystkich płatników tego ubezpieczonego proporcjonalnie do osiągniętych u nich przychodów. Płatnik ma obowiązek zaprzestać obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu przez pracownika rocznej kwoty ograniczenia podstawy wymiaru.
Informacje o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek pracownika można otrzymać również z ZUS m.in. w zawiadomieniu o skorygowanych dokumentach rozliczeniowych. W przypadku stwierdzenia niezgodności ze stanem faktycznym płatnik jest zobowiązany do złożenia kompletu dokumentów korygujących, czyli deklaracji rozliczeniowej oraz imiennych raportów miesięcznych.
Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek w 2010 r. >>
Sytuacja jest prosta, gdy pracownik zatrudniony jest u jednego pracodawcy. Wtedy to on na bieżąco kontroluje, czy podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowych nie przekroczyła określonego na dany rok limitu. Jeżeli pracownik dodatkowo zatrudnia się u swojego macierzystego pracodawcy na podstawie umowy-zlecenia czy też umowy agencyjnej albo umowy o dzieło, wówczas podstawą wymiaru składek będą zsumowane przychody z umowy o pracę i umów cywilnoprawnych. Należy pamiętać, że w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków.
Przykład
Pani Anna L. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w spółce prawa handlowego na stanowisku prezesa. Podstawa wymiaru składek od jej przychodów wyniosła w lutym 2010 r. 30-krotność przeciętnego wynagrodzenia, czyli kwotę 94 380 zł. Ubezpieczona urodziła dziecko 1 marca 2010 r. i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Przez czas pobierania tego zasiłku podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ponieważ nie ma tytułu do innych obowiązkowych ubezpieczeń ani też nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty. Płatnik nie będzie więc naliczał składek od kwoty wypłaconego zasiłku macierzyńskiego. W imiennym raporcie miesięcznym z kodem 12 40 xx będzie wykazywał zerową podstawę wymiaru składek i zerową kwotę składek. Okres od 1 marca do 31 grudnia 2010 r. mimo nieopłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie traktowany jako okres składkowy.
Zdarza się, że limit podstawy wymiaru składek zostaje przekroczony, gdy pracownik otrzymuje zaległe wynagrodzenie (np. za godziny nadliczbowe, premię itp.) od byłego pracodawcy. W takim przypadku pracownik jest zobowiązany powiadomić swojego aktualnego pracodawcę, aby uwzględnił wysokość tego wynagrodzenia w podstawie wymiaru. Jeżeli pracownik nie poinformuje o tym, płatnik nie uwzględni tego wynagrodzenia przy ustalaniu limitu 30-krotności i powstanie nadpłata składek.
Za skutki błędnego zawiadomienia (lub w ogóle niezłożenia stosownego oświadczenia), powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, odpowiada sam ubezpieczony. Pracownik nie może jednak upoważnić płatnika składek do nieodprowadzania należnych składek z uwagi na planowane osiągnięcie granicznej kwoty podstawy wymiaru (na wzór oświadczeń do celów podatkowych).
Miesiąc przekroczenia limitu
Ze względu na trudności związane z prawidłowym ustalaniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku kilku płatników możliwe są trzy wyjścia:
- płatnicy składek opłacają składki od kwot, które po zsumowaniu dają kwotę odpowiadającą dopełnieniu do górnej rocznej granicy; udział płatników nie musi być proporcjonalny,
- jeden z płatników opłaca całość składek od kwoty dopełnienia do górnej granicy rocznej podstawy, a pozostali płatnicy wykazują zerową podstawę wymiaru składek; ten sposób wymaga zgody płatnika, który dokonał opłaty całości składek,
- płatnicy opłacają składki proporcjonalnie od kwot, które po zsumowaniu dają kwotę odpowiadającą dopełnieniu do górnej rocznej granicy.
Ubezpieczenie zdrowotne - najniższa podstawa wymiaru składek i kwota składek >>
W celu ustalenia prawidłowej kwoty podstawy wymiary składki w miesiącu, w którym następuje przekroczenie kwoty ograniczenia, płatnik musi:
- po pierwsze – od sumy przychodów osiągniętych przez ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym (od stycznia do miesiąca przekroczenia włącznie) odjąć ustaloną na dany rok kalendarzowy kwotę ograniczenia; różnica stanowi kwotę przekroczenia ustalonego limitu w danym miesiącu,
- po drugie – od przychodu ubezpieczonego za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru, odjąć wyliczoną wyżej kwotę przekroczenia. Otrzymana różnica jest prawidłową podstawą wymiaru składek za ten miesiąc na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Natomiast w przypadku konieczności ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego zatrudnionego u dwóch pracodawców należy:
- po pierwsze – od sumy przychodów ubezpieczonego ogółem, osiągniętych u obydwóch pracodawców w okresie od stycznia do miesiąca przekroczenia włącznie, odjąć kwotę ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek; różnica będzie stanowić kwotę przekroczenia podstawy wymiaru składek ogółem za dany miesiąc,
- po drugie – kwotę przekroczenia rozliczyć na dwóch pracodawców, przy zastosowaniu następujących proporcji:
A : B = X : C, stąd: X = (A x C) : B
gdzie:
A – kwota przekroczenia podstawy wymiaru składek ogółem za dany miesiąc u obydwóch pracodawców,
B – łączna kwota przychodu osiągniętego u pracodawcy A i B danego ubezpieczonego za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty granicznej,
C – przychód ubezpieczonego u pracodawcy A lub odpowiednio B uzyskany w miesiącu przekroczenia podstawy wymiaru,
X – kwota przekroczenia limitu podstawy wymiaru składek ubezpieczonego za dany miesiąc u pracodawcy A lub odpowiednio B.
Kwotę przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek u pracodawcy B można wyliczyć także przez odjęcie od kwoty przekroczenia ogółem kwoty przekroczenia u pracodawcy A, czyli bez stosowania proporcji w drugim przypadku.
- po trzecie – od przychodu uzyskanego u pracodawcy A w miesiącu przekroczenia kwoty granicznej odjąć kwotę wyliczonego przekroczenia podstawy wymiaru u tego pracodawcy. Otrzymana różnica stanowi prawidłową podstawę wymiaru składek dla danego ubezpieczonego u pracodawcy A. Podobnie należy ustalić prawidłową podstawę wymiaru składek u pracodawcy B.
Podstawa prawna: