Egzekucja z wynagrodzenia za pracę – to według przyjętej w doktrynie definicji (np. Wengerek) zastosowanie przez powołane państwowe organy egzekucyjne środków przymusu przewidzianych przez ustawę (procesową) celem spełnienia świadczeń przysługujących wierzycielowi od dłużnika, a ustalonych w tytule egzekucyjnym. W ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego podejmowane są przez strony i innych uczestników oraz organy egzekucyjne odpowiednie czynności w celu przymusowej realizacji świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym.
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę to jeden z rodzajów egzekucji świadczeń pieniężnych. Skierowana jest do wierzytelności, którą pracownik (jako dłużnik) ma wobec pracodawcy (zakładu pracy). Jej przedmiotem są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, które wiążą się ze stosunkiem pracy lub zlecenia. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy.
Postępowanie egzekucyjne przebiega dwuetapowo. W pierwszej kolejności odbywa się zajęcie wynagrodzenia za pracę, a następnie jego przekazanie właściwemu organowi egzekucyjnemu.
Zajęcie wynagrodzenia odbywa się przez zawiadomienie dłużnika oraz wezwanie zakładu pracy, aby nie wypłacał dłużnikowi żadnego wynagrodzenia w granicach zajęcia (tzn. poza częścią wolną od zajęcia), ale wpłacał to wynagrodzenie wierzycielowi bądź komornikowi aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi.
Zajęcie dokonywane jest z chwilą doręczenia zakładowi pracy wezwania.
Komornik wzywa również pracodawcę do:
- złożenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie,
- wskazania, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,
- złożenia oświadczenia o rodzaju przeszkód, w razie ich istnienia do wypłacenia wynagrodzenia za pracę, a w szczególności podania, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
O zajęciu wynagrodzenia organ egzekucyjny jest zobowiązany poinformować pracownika, jednocześnie przekazując pismo do pracodawcy. Doręcza mu odpis tytułu wykonawczego (jeśli nie został wcześniej doręczony) oraz odpis wezwania przesłanego do pracodawcy.
Zajęcie trwa nadal, choćby po nim nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. W razie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem–dłużnikiem zakład pracy czyni o tym fakcie wzmiankę w świadectwie pracy i przesyła wezwanie oraz pozostałe dokumenty związane z zajęciem wynagrodzenia przez komornika nowemu pracodawcy, jeżeli nowy zakład pracy jest mu znany, albo po otrzymaniu od tego zakładu zawiadomienia o zatrudnieniu dłużnika. Wraz z doręczeniem zawiadomienia następuje skutek w postaci zajęcia wynagrodzenia w nowym zakładzie pracy.
Pracodawca zawiadamia także organ egzekucyjny o zmianach w zatrudnieniu dłużnika.
Obowiązek powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy obciąża również dłużnika.
Na pracodawcę, który nie wywiązał się z nałożonych na niego obowiązków wobec organu egzekucyjnego może być nałożona przez komornika kara grzywny.
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę należy do komornika, który ma swoją siedzibę w obrębie sądu rejonowego ogólnej właściwości dłużnika.