Samorząd pracowniczy – oznacza przewidzianą prawnie możliwość decydowania przez załogę pracowników o podstawowych sprawach w państwowym zakładzie pracy bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego przedstawicielstwa.
Do samorządu załogi przedsiębiorstwa państwowego należy stanowienie w istotnych sprawach przedsiębiorstwa, wyrażanie opinii, podejmowanie inicjatywy i zgłaszanie wniosków oraz sprawowanie kontroli działalności przedsiębiorstwa.
Samorząd załogi oraz jego organy realizują swoje zadania niezależnie od organów administracji państwowej, organizacji społecznych, związkowych i politycznych.
Organami samorządu załogi są:
- ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa, ogólne zebranie pracowników poszczególnych zakładów oraz innych jednostek organizacyjnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa (stanowi formę bezpośredniego uczestniczenia załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem),
- rada pracownicza przedsiębiorstwa, która w statucie samorządu załogi może być nazwana radą robotniczą (stanowi formę pośredniego uczestniczenia załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem),
- rada pracownicza zakładu w przedsiębiorstwie wielozakładowym.
Samorząd pracowniczy działa również w tzw. przedsiębiorstwach mieszanych, utworzonych na podstawie ustawy z 10 lipca 1985 r. o przedsiębiorstwach mieszanych (DzU nr 32, poz. 142 ze zm.), zatrudniających co najmniej 50 pracowników.
Przedsiębiorstwo mieszane może być utworzone, w drodze łączenia mienia różnych rodzajów własności społecznej, w celu rozwijania wspólnej działalności gospodarczej oraz efektywnego wykorzystania mienia społecznego oraz myśli naukowo-technicznej i technicznej.
Organami samorządu pracowniczego są ogólne zebranie pracowników i rada pracownicza.
W przedsiębiorstwach, w których liczba zatrudnionych przekracza 300 pracowników, funkcje ogólnego zebrania pełni zebranie delegatów wybieranych na okres 2 lat przez pracowników komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa zgodnie z zasadami i w trybie ustalonym w statucie samorządu pracowniczego.