Funkcjonariusz publiczny – to pracownik urzędu i instytucji państwowej, pracujący zawodowo za wynagrodzeniem na podstawie nominacji lub umów o pracę. Do grupy pracowników państwowych Kodeks cywilny zalicza także osoby działające na zlecenie tych organów, żołnierzy, sędziów i prokuratorów.
Funkcjonariuszem publicznym będzie zatem na przykład: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator, radny (poseł Parlamentu Europejskiego), sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie Kodeksu karnego, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe (sprzątaczka), a także inna osoba, w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych, osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej, funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej, osoba pełniąca czynną służbę wojskową.
Osobą pełniącą funkcję publiczną jest także funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą RP umowę międzynarodową.
Każdy funkcjonariusz publiczny pełni funkcję publiczną, przy czym nie każda osoba pełniąca funkcję publiczną jest funkcjonariuszem publicznym.
Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej przez funkcjonariusza publicznego odpowiedzialność ponosi, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego, Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono na podstawie porozumienia jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa. W przypadku gdy szkoda zostanie wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu – we właściwym postępowaniu – niezgodności aktu z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Można żądać naprawienia szkody także, jeżeli została ona wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa. Działalność każdego funkcjonariusza publicznego, związana z nadużyciem swojej funkcji, podlega również odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów art. 231 Kodeksu karnego (przestępstwo nadużycia swojej funkcji przez funkcjonariusza publicznego).