Układy zbiorowe pracy są specyficznymi źródłami prawa. Nie występują w żadnej innej gałęzi prawa, tylko w prawie pracy. Stronami układów zbiorowych pracy są po stronie pracowników reprezentatywna zakładowa lub ponadzakładowa organizacja związkowa, a po stronie pracodawców pracodawca lub organizacja pracodawców.
Układy kompleksowo określają warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą.
Zawarcie układu następuje w drodze rokowań.
Zobacz: Co strony mogą ustalić w układach zbiorowych pracy (art. 241 (1))
Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu zakładowego przysługuje:
- pracodawcy,
- każdej zakładowej organizacji związkowej.
Podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu jest obowiązany powiadomić o tym każdą organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań przez wszystkie organizacje związkowe.
Strona uprawniona do zawarcia układu nie może odmówić żądaniu drugiej strony podjęcia rokowań:
- w celu zawarcia układu dla pracowników nie objętych układem,
- w celu zmiany układu uzasadnionej istotną zmianą sytuacji ekonomicznej bądź finansowej pracodawców lub pogorszeniem się sytuacji materialnej pracowników,
- jeżeli żądanie zostało zgłoszone nie wcześniej niż 60 dni przed upływem okresu, na jaki układ został zawarty, albo po dniu wypowiedzenia układu.
Podjęcie rokowań nie oznacza, że zbiorowy układ zostanie wynegocjowany i zawarty.
Obowiązek podjęcia rokowań ma zmusić drugą stronę do rozmów - negocjacji na temat układu, a nie do jej zawarcia.
Obydwie strony układów zbiorowych muszą prowadzić rokowania w dobrej wierze i z poszanowaniem interesów drugiej strony.
Oznacza to uwzględnianie postulatów organizacji związkowej uzasadnionych sytuację ekonomiczną pracodawców, powstrzymywanie się od wysuwania postulatów, których realizacja w sposób oczywisty przekracza możliwości finansowe pracodawców oraz poszanowanie interesów pracowników nieobjętych układem.
Zobacz serwis: Wynagrodzenie i inne świadczenia
Każda ze stron rokowań musi przejawiać gotowość wysłuchania argumentów strony przeciwnej.
Podstawa prawna: Art.241 2 Kodeksu pracy