- Co jest przestępstwem?
- Jaki jest tryb ścigania przestępstw?
- Co grozi za złośliwe lub uporczywe naruszanie praw?
- Czym jest złośliwość a czym uporczywość?
- Czy jest kara za nieprzyjęcie ponowne do pracy?
- Czy grozi coś pracodawcy za niewypłacenie wynagrodzenia czy premii orzeczonych przez sąd?
- Praca w handlu pomimo zakazu – jakie kary?
- Czy za niezgłoszenie do ZUS jest kara?
- Jaka kara za naruszenie BHP?
- Czy za niezawiadomienie o wypadku przy pracy albo chorobie zawodowej grozi kara?
Co jest przestępstwem?
Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138, dalej: KK) w jednym z rozdziałów określa przestępstwa przeciwko osobom wykonującym pracę zarobkową. Niektóre przepisy w tym rozdziale nie odnoszą się tylko do pracowników, zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Chodzi ogólnie o osoby zatrudnione – wykonujące pracę zarobkową, która podejmowana jest celem uzyskania korzyści materialnej – zarobku. W pewnych przypadkach KK chroni więc osoby zatrudnione na różnych podstawach prawnych, nawet cywilnoprawnych.
Jaki jest tryb ścigania przestępstw?
Ściganie wszystkich przestępstw ujętych w rozdziale XXVIII KK następuje w trybie publicznoskargowym z urzędu, oznacza to, że postępowania są wszczynane i prowadzone przez organy ścigania (np. policję lub prokuraturę).
Co grozi za złośliwe lub uporczywe naruszanie praw?
Za złośliwe lub uporczywe naruszanie naruszanie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego grozi:
- grzywna,
- kara ograniczenia wolności,
- pozbawienie wolności do lat 2.
Kto odpowiada za popełnienie tego przestępstwa? Osoba, która wykonuje czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, może to być np. pracodawca czy osoba, która wykonuje w jego imieniu czynności, menager, kadrowa, główny księgowy.
Czym jest złośliwość a czym uporczywość?
Trafnie określił to SN w wyr. z 17.1.2017 r. (WA 18/16) wskazując, że: "uporczywość uzewnętrznia się natrętnymi, sekwencyjnymi czy powtarzalnymi zachowaniami (…) złośliwość objawia się w niemożliwej racjonalnie do umotywowania woli zaszkodzenia pracownikowi, perfidnym zachowaniu, dokuczeniu mu, poniżeniu, wyrządzeniu krzywdy". Przyjmuje się, że zachowanie jest uporczywe, gdy jest ciągłe i długotrwałe, gdy trwa co najmniej 3 miesiące. Złośliwość może zaś być incydentalna.
Czy jest kara za nieprzyjęcie ponowne do pracy?
Tak, osobie która jest upoważniona w zakładzie pracy do zatrudniania i wykonywania czynność z zakresu prawa pracy i która nie respektuje np. orzeczenia sądu o przywróceniu pracownika do pracy (czyli jeżeli odmawia ponownego przyjęcia do pracy, o którym to orzekł właściwy organ), grozi:
- grzywna,
- kara ograniczenia wolności,
- pozbawienie wolności do roku.
Czy grozi coś pracodawcy za niewypłacenie wynagrodzenia czy premii orzeczonych przez sąd?
Tak, osobie, która wykonuje czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, która jest zobowiązana orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy (np. premii, wynagrodzenia za nadgodziny, świadczeń socjalnych), a która tego obowiązku nie wykonuje grozi:
- grzywna,
- kara ograniczenia wolności,
- pozbawienie wolności do lat 3.
Praca w handlu pomimo zakazu – jakie kary?
Jeden z przepisów KK stanowi, że kto złośliwie lub uporczywie:
1) wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu,
2) wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu, podlega:
- grzywnie,
- albo karze ograniczenia wolności.
Czy za niezgłoszenie do ZUS jest kara?
Tak, np. za niezgłoszenie do ZUS danych osoby, która została zatrudniona (nawet jeżeli by się na to zgodziła, ponieważ np. chciałaby otrzymywać wyższe wynagrodzenie, bez potrącania składek emerytalnych, rentowych, wypadkowych i chorobowych), sprawca podlega karze. Również jeżeli zgłasza nieprawdziwe dane, które mają wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega takiej samej karze, czyli:
- grzywnie,
- karze ograniczenia wolności,
- albo pozbawienia wolności do lat 2 lat.
Jaka kara za naruszenie BHP?
Przestrzeganie i zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest jednym z ważniejszych obowiązków pracowników jak, pracodawcy czy działających u niego służ bezpieczeństwa. Trzeba podejmować działania, które eliminują narażenie zdrowia czy życia pracowników. Jeśli w zakładzie pracy, ktoś, kto będąc odpowiedzialny za BHP, nie dopełnia wynikającego z niego obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega:
- karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jeżeli działanie nie było świadome, umyślne, celowe, a sprawca działał nieumyślnie i nie chciał popełnić czynu, to wówczas za narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega:
- grzywnie,
- karze ograniczenia wolności,
- albo pozbawienia wolności do roku.
Ewentualnie, jeżeli takie niebezpieczeństwo narażenia życia czy zdrowia istniało, bo np. w ramach pracy na wysokości, na budowie, nie było odpowiednich balustrad i zabezpieczeń, ale osoba za to odpowiedzialna dobrowolnie uchyliła grożące niebezpieczeństwo (czyli właściwie zabezpieczyła miejsce pracy), nie podlega karze.
Czy za niezawiadomienie o wypadku przy pracy albo chorobie zawodowej grozi kara?
Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie (najszybciej jak to możliwe) zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Z kolei właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.
Jeżeli pomimo powyższych obowiązków nie dojdzie do zawiadomienia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie dojdzie do sporządzenia lub nie przedstawienia wymaganej dokumentacji, kara, która może być zastosowana to:
- grzywna do 180 stawek dziennych,
- albo kara ograniczenia wolności.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)