RADA
Tak, tym pracownikom przysługują dwie odprawy - emerytalna i z tytułu zwolnień grupowych.
UZASADNIENIE
W razie rozstania z pracownikiem pracodawca każdorazowo powinien zbadać, czy pracownik spełnia warunki do nabycia prawa do danego rodzaju odprawy. Pracownik może rozwiązując umowę o pracę nabyć prawo jednocześnie do kilku odpraw. Wystąpienie przesłanek uprawniających do otrzymania jednej z odpraw nie wyklucza bowiem prawa do drugiej.
Prawo do odprawy emerytalnej wynika z Kodeksu pracy. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 921 Kodeksu pracy). Zatem odprawę emerytalną dostanie m.in. pracownik, który jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy nabył prawo do emerytury, bez względu na to, czy jest to emerytura wcześniejsza czy na zasadach ogólnych i po rozwiązaniu umowy o pracę przechodzi na to świadczenie. Decyduje tu bowiem pewien ciąg następujących po sobie zdarzeń - pracownik nabył uprawnienia emerytalne, rozwiązał lub został z nim rozwiązany stosunek pracy i przejście na emeryturę.
WAŻNE!
Prawo do odprawy emerytalnej przysługuje pracownikowi bez względu na to, czy przechodzi na emeryturę na zasadach ogólnych czy na wcześniejszą emeryturę.
Jeżeli więc dojdzie do ustania stosunku pracy i pracownik spełnia warunki i przechodzi na emeryturę, to przysługuje mu odprawa. Przejście na emeryturę nie musi być jednak jedyną, wyłączną i bezpośrednią przyczyną rozwiązania stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 16 listopada 2000 r., I PKN 81/00, OSNP 2002/11/265). Przyczyną ustania stosunku pracy może być przejście na emeryturę, a podstawą rozwiązania umowy - ustawa o tzw. zwolnieniach grupowych. Ma ona zastosowanie w przypadku konieczności rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednak mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
W ramach tej ustawy można zwolnić również mniej pracowników, jeśli pracodawca zatrudnia ich co najmniej 20 i wyłącznym powodem uzasadniającym rozwiązanie bądź wypowiedzenie stosunku pracy są przyczyny nieleżące po stronie pracowników.
Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego (bądź indywidualnego) zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jedno-, dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia, w zależności od stażu pracy u zwalniającego pracodawcy. Wysokość odprawy jest ograniczona do 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2009 r. 19 140 zł).
WAŻNE!
Aby pracownikowi przysługiwała odprawa w przypadku zwolnień indywidualnych, wyłączną podstawą rozwiązania umowy o pracę muszą być przyczyny istniejące po stronie pracodawcy.
Poprzednia ustawa o zwolnieniach grupowych (z 28 grudnia 1989 r.) w razie zbiegu prawa do odprawy z tytułu redukcji zatrudnienia oraz odprawy emerytalnej lub rentowej dawała prawo tylko do jednej, wybranej przez pracownika odprawy. Zazwyczaj pracownik wybierał odprawę dla siebie korzystniejszą. Obecnie obowiązująca ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników już nie zawiera takiego ograniczenia. W związku z tym, w konkretnej sytuacji, gdy zostaną spełnione przesłanki do nabycia prawa do obydwu omawianych odpraw, pracodawca powinien wypłacić pracownikowi, w jego ostatnim dniu pracy, dwie odprawy. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 25 listopada 2005 r. (I PK 86/2005), stwierdzając, że obecna ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników nie zawiera regulacji wyłączających prawo do odprawy określonej w jej przepisach w razie nabycia prawa do podobnej odprawy na innej podstawie.
Obie odprawy są zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Nie podlegają natomiast zwolnieniu z podatku dochodowego. W miesiącu wypłaty odpraw pracodawca, pełniąc rolę płatnika, musi naliczyć, pobrać i odprowadzić do urzędu skarbowego stosowną zaliczkę na podatek, tak jak od innych dochodów ze stosunku pracy.
PRZYKŁAD
Pracownikowi spełniającemu warunki do nabycia prawa do emerytury wypowiedziano stosunek pracy w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych. Po odejściu z pracy pracownik uzyska status emeryta. Umowa o pracę rozwiąże się z pracownikiem 30 kwietnia br. Tego dnia pracodawca wypłaci mu razem z ostatnim wynagrodzeniem za pracę odprawę emerytalną w wysokości jednej pensji oraz odprawę pieniężną z tytułu zwolnień grupowych stanowiącą równowartość dwóch miesięcznych wynagrodzeń, gdyż staż pracy pracownika w tym zakładzie pracy wynosił 5 lat. Wynagrodzenie pracownika jest stałe i wynosi 3000 zł brutto.
Obie odprawy są zwolnione ze składek na ZUS.
Rozliczenia podatkowo-składkowe:
3000 zł x 13,71% = 411,30 zł - składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia za pracę,
3000 zł - 411,30 zł = 2588,70 zł - podstawa wymiaru składki zdrowotnej,
2588,70 zł x 9% = 232,98 zł - składka zdrowotna należna do ZUS,
2588,70 zł x 7,75% = 200,62 zł - składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od zaliczki na podatek.
Ustalenie podstawy opodatkowania:
2588,70 zł + 3000 zł (odprawa emerytalna) + 6000 zł (odprawa z tytułu zwolnienia z przyczyn będących po stronie pracodawcy) = 11 588,70 zł - 111,25 zł = 11 477,45 zł; po zaokrągleniu 11 477 zł - podstawa opodatkowania.
Ustalenie zaliczki na podatek:
(11 477 zł x 18%) - 46,33 zł = 2019,53 zł - zaliczka na podatek,
2019,53 zł - 200,62 zł = 1818,91 zł; po zaokrągleniu 1819 zł - zaliczka na podatek do wpłaty do US.
Do wypłaty: (3000 zł + 3000 zł + 6000 zł) - 411,30 zł - 232,98 zł - 1819 zł = 9536,72 zł.
Podstawa prawna
- art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.),
- art. 12 ust. 1, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
- § 2 ust. 1 pkt 2, pkt 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.),
- art. 921 Kodeksu pracy.
Orzecznictwo uzupełniające:
- Z art. 921 § 1 Kodeksu pracy wynika, że użyte w nim sformułowanie „przejście na emeryturę” oznacza zamianę statusu pracownika lub pracownika-emeryta na status wyłącznie emeryta, w związku z czym przewidziana w tym przepisie odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z tak rozumianym przejściem pracownika na emeryturę, choćby ją wcześniej pobierał, chyba że już wcześniej skorzystał z uprawnienia do tej odprawy. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2007 r., III PK 40/07).