Czy związkowiec zwolniony z obowiązku świadczenia pracy ma prawo do urlopu wypoczynkowego? Niekiedy w praktyce pracodawcy nie chcą udzielać takie urlopu twierdząc, że to przecież "etat związkowy", a nie dotychczasowy etat. Co zrobić?
- Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy członka ZZ
- Kto ma prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy?
- Kto zwalnia związkowca z obowiązku świadczenia pracy?
- Czy związkowcowi w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przysługuje wynagrodzenie?
- Czy pracownikowi będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy w pełnym wymiarze na czas kadencji w zarządzie, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego?
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy członka ZZ
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy członka związku zawodowego reguluje ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 854, dalej jako: ustawa).
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy na okres pełnienia funkcji członka zarządu zakładowej organizacji związkowej nie powoduje zwolnienia takiego pracownika ze wszystkich obowiązków związanych z pozostawaniem w stosunku pracy. Skutkuje jedynie zwolnieniem z obowiązku gotowości do wykonywania pracy w okresie tego zwolnienia.
Mimo zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy stosunek pracy trwa.
Takie zwolnienie niekiedy nazywane jest „urlopem związkowym" lub „etatem związkowym", ale etat jest nadal u pracodawcy, nie w związkach.
W związku z wyborem pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej dochodzi do czasowej modyfikacji stosunku łączącego pracownika z pracodawcą z uwagi na zmianę rodzaju świadczenia pracy po stronie pracownika. Oddelegowany pracownik nie świadczy pracy objętej zakresem jego dotychczasowych obowiązków, lecz wykonuje u pracodawcy obowiązki w zakresie szeroko rozumianej ochrony praw i interesów pracowników, ich reprezentacji w sporach z pracodawcą, przestrzegania przepisów prawa pracy.
Okres oddelegowania należy traktować jako okres faktycznie przepracowany u pracodawcy, gdyż nie jest to zawieszenie praw i obowiązków stron.
Kto ma prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy?
- częściowo jednej osobie wykonującej pracę zarobkową w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków zatrudnionych przez pracodawcę, jeżeli ich liczba jest mniejsza od 150;
- jednej osobie wykonującej pracę zarobkową, jeżeli związek liczy od 150 do 500 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
- dwóm osobom wykonującym pracę zarobkową, jeżeli związek liczy od 501 do 1000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
- trzem osobom wykonującym pracę zarobkową, jeżeli związek liczy od 1001 do 2000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
- kolejnej osobie wykonującej pracę zarobkową za każdy rozpoczęty nowy tysiąc, jeżeli zakładowa organizacja związkowa liczy ponad 2000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
- w niepełnym wymiarze godzin i wtedy może ono być udzielane większej liczbie osób wykonujących pracę zarobkową, zgodnie z ww. zasadami.
Szczegóły w zakresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy określa przepis wykonawczy, czyli: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2018 r. w sprawie trybu udzielenia i korzystania ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługującego osobie wykonującej pracę zarobkową, sposobu ustalenia wysokości wynagrodzenia albo świadczenia pieniężnego przysługującego osobie w okresie zwolnienia od pracy oraz wynikających z tego tytułu uprawnień i świadczeń (Dz.U. z 2018 r. poz. 2323).
Kto zwalnia związkowca z obowiązku świadczenia pracy?
To pracodawca zwalnia osobę wykonującą pracę zarobkową z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej.
Zwolnienie następuje na podstawie wniosku zarządu organizacji związkowej. We wniosku należy wykazać, że zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie zwolnienia.
Wniosek jest rozpatrywany w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia jego złożenia.
Czy związkowcowi w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przysługuje wynagrodzenie?
Tak, pracownikowi w okresie zwolnienia od pracy ustala się wynagrodzenie według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy.
Co ważne, wynagrodzenie ustala się ponownie w przypadku zmiany zasad wynagradzania ogółu pracowników lub grupy zawodowej, którymi pracownik byłby objęty, gdyby nie korzystał ze zwolnienia od pracy.
Czy pracownikowi będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy w pełnym wymiarze na czas kadencji w zarządzie, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego?
Coroczny urlop przysługuje, a zwolnienie od pracy nie wpływa na wymiar urlopu!
Jak wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy: "Zatem pracownik oddelegowany do zarządu zakładowej organizacji związkowej cały czas pozostaje pracownikiem zatrudnionym u swojego pracodawcy, nie przebywa na urlopie bezpłatnym, a więc nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego i może wykorzystać urlop, zarówno zaległy, jak i bieżący.
Urlopu udziela pracodawca, a nie zarząd zakładowej organizacji związkowej, gdyż oddelegowany pracownik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą, a nie ze związkiem zawodowym. Jeżeli w zakładzie pracy nie ma planu urlopów, pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Dotyczy to zarówno pracowników oddelegowanych w pełnym wymiarze czasu pracy, jak i w niepełnym wymiarze godzin.
Zdarza się tak, że związkowcy nie chcą urlopu wypoczynkowego, nawet jeśli pracodawca ustala go w planie urlopów, ponieważ twierdzą oni, że urlopu można udzielić wyłącznie w dni, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są dla niego dniami pracy. Skoro tak, to zdaniem buntujących się związkowców, w sytuacji całkowitego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy nie ma „obowiązującego go rozkładu”, a więc nie ma dni, w których taki urlop może być udzielony. Jest to paradoks, wyjściem jest jedynie porozumienie co do tej kwestii.
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 854).