Należy przyjąć, że ochrona przed zwolnieniem będzie przysługiwać przewodniczącemu organizacji związkowej przez okres wskazany uchwałą zarządu związku zawodowego, przypadający po zakończeniu pełnienia funkcji związkowej. Spadek liczby członków zakładowego związku zawodowego poniżej 10 osób spowodował zakończenie kadencji przewodniczącego.
UZASADNIENIE
Na skutek niespełnienia przez działającą w Państwa firmie zakładową organizację związkową warunku zrzeszania co najmniej 10 członków organizacja związkowa traci wszystkie uprawnienia. Jej przewodniczący traci również ochronę związkową. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. (II PK 159/04, OSNP 2005/17/267), szczególna ochrona trwałości stosunku pracy określona w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych przysługuje tylko członkom zarządu zakładowej organizacji związkowej, która spełnia kryteria ustanowione w art. 251 ust. 1 tej ustawy. Nie ma więc wątpliwości, że przewodniczący związku działającego w Państwa zakładzie zostanie pozbawiony ochrony przed zwolnieniem z pracy.
Żadne przepisy prawa pracy nie regulują jednak kwestii terminu, w którym następuje koniec okresu ochronnego działaczy związku, jeżeli organizacja związkowa traci reprezentatywność. Najbezpieczniej jest przyjąć założenie, że spadek liczby członków związku poniżej 10 osób nie powoduje utraty ochrony związkowej z dnia na dzień. W Państwa sytuacji przewodniczący związku będzie dodatkowo podlegał ochronie od dnia, w którym spadła liczba członków związku poniżej 10 osób, do dnia upływu połowy okresu pełnienia przez Państwa pracownika funkcji przewodniczącego. Ochrona związkowa przysługuje bowiem przez okres wskazany uchwałą zarządu, a po jego upływie dodatkowo przez okres odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie (art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych). Ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych przysługuje od chwili zawiadomienia pracodawcy o uchwale zarządu zakładowej organizacji związkowej wskazującej osoby podlegające ochronie (wyrok Sądu Najwyższego z 23 lutego 2005 r., III PK 77/04, OSNP 2005/21/331).
PRZYKŁAD
W zakładzie został utworzony związek zawodowy przez 15 pracowników. Zarząd związku podjął uchwałę o szczególnej ochronie przewodniczącego i powiadomił o tym kierownictwo zakładu pracy. Zgodnie ze statutem, kadencja zarządu związku trwa 4 lata. Przewodniczącemu została zapewniona szczególna ochrona związkowa przez cały okres kadencji i rok po jej zakończeniu. Po upływie 8 miesięcy i 2 tygodni od zawiadomienia o powołaniu związku, liczba członków związku spadła poniżej 10 osób. Przewodniczący natychmiast poinformował o tej sprawie szefa spółki. Jeżeli w okresie 3 miesięcy związek nie zwiększy swojej liczebności, zostanie on przez sąd skreślony z rejestru. Jednak ochrona związkowa przewodniczącego będzie trwała jeszcze przez rok od dnia złożenia informacji o spadku liczby związkowców poniżej 10 osób.
Zakładowy związek zawodowy przedstawia pracodawcy co kwartał, według stanu na ostatni dzień kwartału, w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po tym kwartale, informację o łącznej liczbie członków swojego związku (art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych). Dla uprawnień związkowych ważna jest liczba członków związku w dniu, w którym pracodawca otrzymał informację o liczbie pracowników należących do związku. Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2006 r. (I PK 135/06, OSNP 2007/21-22/31) wyjaśnił, że jeżeli w określonym terminie organizacja związkowa nie przedstawi informacji co do liczebności jej członków, pracodawca ma prawo przyjąć, że od tej daty organizacji nie przysługują już uprawnienia, jakie przepisy prawa przewidują dla organizacji związkowej. Nie oznacza to, że związek zawodowy nie może w późniejszym terminie wykazać, że liczba jego członków wynosi co najmniej 10 osób. Do tego czasu jednak pracodawca może przyjąć, że związek nie korzysta z ustawowych uprawnień. Sąd skreśla związek z rejestru m.in. wtedy, gdy liczba jego członków utrzymuje się poniżej 10 osób przez okres dłuższy niż 3 miesiące (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o związkach zawodowych).
PRZYKŁAD
Zakładowa organizacja związkowa 10 stycznia 2011 r. przekazała zarządowi spółki listę swoich członków za IV kwartał 2010 r., z której wynikało, że związek liczy obecnie 7 osób. Zarząd spółki w marcu 2011 r., z uwagi na utratę uprawnień zakładowej organizacji związkowej, samodzielnie ustalił roczny plan wydatków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Władze spółki postąpiły prawidłowo.
Podstawa prawna
- art. 17 ust. 1 pkt 3, art. 251, art. 32 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).