Czy urlop wychowawczy wpływa na wysokość odprawy z tytułu zwolnień grupowych

Państwa pracownicy będzie przysługiwała odprawa pieniężna w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia, obliczonego jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Po rozwiązaniu umowy pracownica może ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych, ponieważ urlop wychowawczy jest wliczany do okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania prawa do zasiłku.

Redukcja zatrudnienia z powodu np. problemów finansowych czy wynikająca ze zmian technologiczno-organizacyjnych, dotycząca pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, wiąże się z koniecznością wypłacenia zwalnianym osobom odpraw pieniężnych (art. 1 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, dalej ustawa o zwolnieniach grupowych).

Wysokość odprawy z tytułu zwolnień grupowych zależy od długości zakładowego stażu pracy pracownika i od wysokości otrzymywanego przez niego wynagrodzenia. Zakładowy staż należy rozumieć jako łączny okres pozostawania w zatrudnieniu pracowniczym u tego samego pracodawcy (staż ten należy zsumować nawet wtedy, gdy między poszczególnymi umowami o pracę występowały przerwy). Przy ustalaniu stażu bez znaczenia pozostaje podstawa prawna nawiązania stosunku pracy oraz wymiar czasu pracy, co potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2003 r. (III PZP 20/02, OSNP 2004/1/4). Na zakładowy staż pracy pracownika ma również wpływ okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, gdy zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ Kodeksu pracy (przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę). To samo dotyczy przypadków, kiedy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca staje się następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych z pracownikami przez poprzedniego pracodawcę.

Zakładowy staż pracy to nie tylko czas faktycznego wykonywania obowiązków służbowych, ale również okresy niewykonywania pracy, takie jak urlop wypoczynkowy, okolicznościowy, macierzyński, wychowawczy czy czas zwolnienia pracownika ze świadczenia pracy.

Urlop wychowawczy nie przerywa, ale zawiesza stosunek pracy. Okres tego urlopu, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 186⁵ Kodeksu pracy).

WAŻNE!

Urlop wychowawczy jest okresem, który należy uwzględnić w zakładowym stażu pracy i od którego zależy wysokość odprawy z tytułu zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników.

Pracownik, którego stosunek pracy został rozwiązany z pracodawcą (zatrudniającym co najmniej 20 pracowników) z przyczyn niedotyczących pracowników – za wypowiedzeniem przez pracodawcę lub za porozumieniem stron, ma prawo do odprawy pieniężnej w wysokości:

• 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli zakładowy staż pracy jest krótszy niż 2 lata,
• 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli zakładowy staż pracy wynosi od 2 do 8 lat,
• 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli zakładowy staż pracy wynosi ponad 8 lat (art. 8 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Wysokość odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2011 r. maksymalna wysokość odprawy nie może przekroczyć 20 790 zł, a w 2012 r. – 22 500 zł, przy czym pracodawcy ze sfery prywatnej mogą ustalić wysokość odprawy na wyższym poziomie.

WAŻNE!

Pracodawcy ze sfery prywatnej mogą ustalić odprawę pieniężną z tytułu zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników w wyższej wysokości niż to wynika z ustawowego ograniczenia.

Podstawę wymiaru odprawy należy obliczać według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Zatem w podstawie wymiaru odprawy należy uwzględnić:

• stałe składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej – w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do odprawy,
• zmienne składniki wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc – w średniej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy,
• zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc – w średniej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy.

Korzystanie przez pracownicę z urlopu wychowawczego przed otrzymaniem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników nie pozbawia ją możliwości uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Zasiłek przysługuje m.in. osobie posiadającej status bezrobotnej, jeżeli w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy udokumentowała co najmniej 365 dni zatrudnienia, osiągając za ten czas miesięczne wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnej płacy (w 2011 r. – 1386 zł brutto), od którego istniał obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Do okresu 365 dni wlicza się również okres urlopu wychowawczego. Do ustalenia prawa do zasiłku dla osoby korzystającej podczas zatrudnienia z tego urlopu bez znaczenia pozostaje, że za ten okres nie otrzymała wynagrodzenia.

WAŻNE!

Do okresu 365 dni, od przepracowania którego w ciągu 18 miesięcy zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych, wlicza się okres urlopu wychowawczego.

Należy przy tym pamiętać, że na prawo do zasiłku dla bezrobotnych nie wpływa, wynikający z art. 104a–104b ustawy o promocji zatrudnienia..., brak obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy:

• przez okres 36 miesięcy – za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego,
• przez okres 12 miesięcy – za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy,
• bezterminowo – za osoby które osiągnęły odpowiednio 55 lat kobiety i 60 lat mężczyźni.

W niektórych przypadkach bezrobotny może otrzymać zasiłek, ale na niepełny okres, tj.:

• po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał umowę o pracę w trybie art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy (rozwiązanie bez wypowiedzenia z winy pracodawcy),
• po okresie 180 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia,
• po upływie okresu, za który otrzymał ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie, jeżeli otrzymał przewidziane w odrębnych przepisach świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasiłkowej, pieniężnej po zasiłku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieniężnej bezwarunkowej i/lub otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 75 ust. 1 pkt 2–5 i ust. 2 pkt 2–4 ustawy o promocji zatrudnienia...).

Podstawa prawna:

• art. 23¹, art. 186, art. 186⁵ Kodeksu pracy,
• § 14–17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.),
• art. 1 ust. 1, art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.),
• art. 71 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2, art. 75 ust. 1 pkt 2–5, ust. 2 pkt 2–4, art. 104a–104b ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.).