Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego wówczas, gdy jego obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili rozpoczynania urlopu (art. 167 § 1 k.p.). Ocena, czy w konkretnym przypadku wystąpiły takie okoliczności i czy zasadne jest wzywanie pracownika z urlopu, należy do pracodawcy. Wezwanie pracodawcy pracownik powinien potraktować jako polecenie służbowe i stawić się w pracy w terminie wskazanym przez pracodawcę. W przeciwnym razie naraża się na zarzut naruszenia obowiązków pracowniczych, co może doprowadzić nawet do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Wynagrodzenie urlopowe i normalne wynagrodzenie za wykonaną pracę
Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego oblicza się według zasad określonych w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Sposób obliczenia wynagrodzenia urlopowego uzależniony jest od tego, z jakich składników – stałych czy zmiennych – składa się wynagrodzenie pracownika.
Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości (m.in. wynagrodzenie zasadnicze, stała miesięczna premia regulaminowa, dodatki za wysługę lat, dodatki funkcyjne) należy uwzględnić w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu.
Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
W celu obliczenia wysokości wynagrodzenia urlopowego należy ustalić podstawę wymiaru tego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru (suma stałych lub zmiennych składników wynagrodzenia z 3 lub 12 miesięcy poprzedzających urlop) dzieli się przez liczbę godzin pracy w okresie, z którego została ustalona podstawa, a następnie tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy mnoży się przez liczbę godzin urlopu.
Przykłady
Od 3 do 14 października 2011 r. pracodawca udzielił urlopu wypoczynkowego pracownicy zajmującej się w firmie sprawami kadrowymi. Po 5 dniach, z powodu niespodziewanej kontroli pracowników ZUS, pracodawca odwołał pracownicę z urlopu, nakazując jej stawić się do pracy od 10 października. Pracownica od 10 do 14 października wykonywała pracę, a zaplanowany urlop (5 dni) został przesunięty na późniejszy termin. Pracownica otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2970 zł brutto.
Pracownicy będzie przysługiwało wynagrodzenie urlopowe tylko za 5 dni (przez taki okres przebywała na urlopie), a za pozostałe dni normalne wynagrodzenie, gdyż pracownica, mimo zaplanowanego urlopu, świadczyła pracę.
Obliczenia należy dokonać następująco:
- wynagrodzenie za urlop:
2970 zł : 168 godz. (liczba godzin pracy przypadających do przepracowania w październiku) = 17, 68 zł (stawka za 1 godzinę urlopu),
17, 68 zł x 40 godz. (5 x 8 godz.) = 707, 20 zł, - wynagrodzenie za pracę:
2970 zł : 168 godz. = 17, 68 zł (stawka za godzinę pracy),
17,68 zł x 40 godz. (nieobecność spowodowana urlopem) = 707, 20 zł,
2970 zł – 707, 20 zł = 2262, 80 zł. - łączne wynagrodzenie pracownika (brutto):
2262, 80 zł + 707, 20 zł = 2970 zł.
Za październik pracownicy przysługuje łączne wynagrodzenie w wysokości 2970 zł brutto (w tym 707, 20 zł wynagrodzenia urlopowego i 2262, 80 zł wynagrodzenia zasadniczego).
***
Pracownik miał zaplanowany urlop od 3 do 7 października 2011 r.
6 października wieczorem został niespodziewanie wezwany przez pracodawcę, aby 7 października stawił się w pracy z powodu awarii systemu komputerowego całej firmy, w którego funkcjonowaniu najlepiej był zorientowany ten pracownik. 7 października pracownik przez 8 godzin wykonywał swoją pracę. Jak należy prawidłowo obliczyć wynagrodzenie pracownika w zaistniałej sytuacji, jeżeli pracownik jest wynagradzany stawką godzinową 22 zł za godzinę pracy?
W celu obliczenia wynagrodzenia urlopowego należy ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego.
Podstawę wynagrodzenia urlopowego stanowi wynagrodzenie wypłacone:
- we wrześniu 2011 r. – 3872 zł (za 176 godz. pracy),
- w sierpniu 2011 r. – 3872 zł (za 176 godz. pracy),
- w lipcu 2011 r. – 3696 zł (za 168 godz. pracy).
W okresie 3 miesięcy pracownik otrzymał więc 11 440 zł i świadczył pracę przez 520 godzin.
Aby obliczyć wynagrodzenie urlopowe, należy wynagrodzenie za 1 godzinę pracy (11440 zł: 520 godz.) pomnożyć przez liczbę godzin urlopu: 22 zł × 32 godz. (4 dni urlopu × 8 godz.) = 704 zł.
Natomiast za 7 października, kiedy pracownik po odwołaniu z urlopu wykonywał swoją pracę, przysługuje normalne wynagrodzenie w kwocie 176 zł (22 zł x 8 godz.).
***
Rozważmy sytuację, w której pracownik z przykładu drugiego po odwołaniu z urlopu 7 października wykonywał swoją pracę tylko przez 4 godziny. Czy pracodawca powinien wypłacić mu wynagrodzenie za 4 godziny pracy czy za 8 godzin?
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za 8 godzin, mimo że pracę świadczył tylko przez 4 godziny. Za 4 godziny pracy przysługuje normalne wynagrodzenie, a za pozostałe 4 godziny – wynagrodzenie za przestój. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia (art. 81 § 1 k.p.).
W omawianym przypadku (wynagrodzenie pracownika określone jest stawką godzinową) za 7 października pracownikowi przysługuje 176 zł (88 zł – normalne wynagrodzenie + 88 zł – wynagrodzenie za przestój).
Należy również podkreślić, że mimo iż pracownik wykonywał po odwołaniu z urlopu swoją pracę tylko przez 4 godziny, to pracodawca jest zobowiązany do udzielenia mu urlopu wypoczynkowego w terminie późniejszym w wymiarze 1 dnia.
Podstawa prawna:
- art. 81 § 1 Kodeksu pracy,
- rozporządzenie MPiPS z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.).