Tak, pracownikowi objętemu wspólną odpowiedzialnością materialną przysługuje od Państwa wynagrodzenie za udział w inwentaryzacji, w której uczestniczył po ustaniu zatrudnienia.
UZASADNIENIE
Pracownik, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym majątku. Od odpowiedzialności pracownik może się zwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mu mienia (art. 124 § 3 Kodeksu pracy). Na powyższych zasadach pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawiera rozporządzenie w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie, którego przepisy mają zastosowanie w przypadkach łącznego powierzenia pracownikom mienia, z obowiązkiem wyliczenia się, w zakładzie pracy lub w wydzielonej jego części, w której odbywa się sprzedaż, produkcja lub świadczenie usług albo przechowuje się mienie stanowiące przedmiot powierzenia i oddzielnego rozliczania.
Warunkiem ustanowienia wspólnej odpowiedzialności materialnej jest powierzenie mienia łącznie wszystkim pracownikom, którzy mają być objęci taką odpowiedzialnością – na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej z ich udziałem lub z udziałem osób przez nich wskazanych (pracownik, za zgodą pracodawcy, może wskazać na piśmie swojego zastępcę podczas inwentaryzacji w razie np. choroby czy innej ważnej przyczyny uniemożliwiającej mu osobisty udział w remanencie) oraz zapewnienie im możliwości zgłaszania uwag w związku z przebiegiem i wynikami inwentaryzacji. Zatem przyjęcie wspólnej odpowiedzialności musi być poprzedzone spisem inwentarza. Pracownicy muszą wiedzieć, za jaki stan będą odpowiadać pod względem wartościowym i ilościowym.
Spisu z natury dokonuje się również w innych przypadkach, mogących mieć wpływ na zakres odpowiedzialności czy bilans mienia, takich jak:
- przedłużająca się, ponad ustalony w umowie okres, nieobecność pracownika w pracy, która może wpływać na zakres odpowiedzialności zarówno tego pracownika, jak i pozostałych pracowników związanych umową o wspólnej odpowiedzialności,
- stwierdzenie przez odpowiedzialnego pracownika nieprawidłowości przy sprawowaniu pieczy nad powierzonym mieniem przez innego współpracownika objętego wspólną odpowiedzialnością,
- odstąpienie od umowy o wspólnej odpowiedzialności pracownika, który uprzednio wystąpił do pracodawcy z pismem w sprawie zarzutów co do utraty zaufania wobec osób trzecich (spoza kręgu ponoszących odpowiedzialność, np. pracowników młodocianych) i cofnął zgodę na przebywanie tych osób w miejscu powierzenia mienia, a pracodawca nie uwzględnił skutków cofnięcia takiej zgody,
- wypowiedzenie umowy o wspólnej odpowiedzialności zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę,
- wypowiedzenie przez jedną ze stron umowy o pracę z pracownikiem ponoszącym wspólną odpowiedzialność materialną (w razie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem ponoszącym solidarną odpowiedzialność).
Jeśli wystąpią przeszkody uniemożliwiające udział pracownika w inwentaryzacji z powodu choroby lub innej ważnej przyczyny, pracownik może wskazać na piśmie inną osobę, która – za zgodą pracodawcy – będzie uczestniczyła w przeprowadzeniu inwentaryzacji. Takim zastępcą może być zarówno inny pracownik tego pracodawcy, jak i osoba z zewnątrz.
Gdy pracownik nie weźmie udziału w spisie ani nie wskaże swojego zastępcy, pracodawca przeprowadza inwentaryzację przez komisję złożoną co najmniej z 3 osób. Choć przepisy rozporządzenia wprost tego nie regulują, to należy przyjąć, że komisyjna inwentaryzacja odbywa się także wówczas, gdy pracodawca nie wyrazi zgody na udział w inwentaryzacji osoby trzeciej, wskazanej przez pracownika.
Prawo do udziału w remanencie ma także pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną, z którym ustał stosunek pracy. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy np. doszło do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia lub pracownik był chory w dniu zapowiedzianej inwentaryzacji i niezdolność do pracy trwała do końca zatrudnienia). Wówczas remanent należy zorganizować w ciągu 7 dni od rozwiązania umowy o pracę.
WAŻNE!
W przypadku rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem ponoszącym wspólną odpowiedzialność materialną inwentaryzację należy zorganizować w ciągu 7 dni od dnia ustania zatrudnienia.
Pracownikowi ponoszącemu wspólną odpowiedzialność materialną, który po ustaniu stosunku pracy bierze udział w przeprowadzaniu inwentaryzacji, przysługuje wynagrodzenie obliczone według przeciętnej stawki dziennej z ostatniego miesiąca jego pracy. Takie samo wynagrodzenie przysługuje osobie, która zastępuje byłego pracownika w czynnościach inwentaryzacyjnych. Wynagrodzenie to ustala się na podstawie dniówki z ostatniego miesiąca pracy pracownika, przy czym nie jest to miesiąc kalendarzowy (§ 24 rozporządzenia w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie).
Wynagrodzenie za udział pracownika w inwentaryzacji, która odbyła się po ustaniu zatrudnienia, jest nadal przychodem tego pracownika ze stosunku pracy. Jest tak, gdyż źródłem tego przychodu był uprzednio zawarty stosunek pracy, w tym umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej.
WAŻNE!
Wynagrodzenie za udział pracownika w inwentaryzacji, która odbyła się po ustaniu zatrudnienia, jest nadal przychodem tego pracownika ze stosunku pracy.
Gdyby jednak w zastępstwie byłego pracownika w remanencie uczestniczyła osoba spoza pracowników, np. członek rodziny tego pracownika, wówczas z taką osobą należałoby zawrzeć umowę cywilnoprawną, np. zlecenia, na czynności związane ze spisem. Przychód z takiej umowy należy wówczas rozliczyć jak przychód z działalności wykonywanej osobiście.
PRZYKŁAD
Stosunek pracy pracownika objętego wspólną odpowiedzialnością materialną zakończył się 15 września br. Przed rozwiązaniem umowy o pracę, w trakcie okresu wypowiedzenia, pracownik chorował i nie mógł uczestniczyć w inwentaryzacji, która powinna odbyć się wcześniej i zakończyć najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę. Z powodów technicznych remanent przesunięto na 19 września. Były pracownik stawił się na inwentaryzację w tym dniu i uczestniczył w niej przez 3 dni. Do ustalenia wynagrodzenia za te dni należy przyjąć wynagrodzenie przysługujące pracownikowi od 16 sierpnia do 15 września br. Pracownik był zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku ze stawką godzinową, która zarówno w sierpniu, jak i we wrześniu br. wynosiła 18 zł. Ze względu na chorobę pracownik we wrześniu przepracował 32 godziny (4 dni robocze). Jego wynagrodzenie wyniosło łącznie 2304 zł [18 zł x 96 godzin (od 16 do 31 sierpnia) + 18 zł x 32 godziny (od 1 do 15 września)]. Wynagrodzenie za 3 dni inwentaryzacji wyniesie 432 zł, zgodnie z poniższym obliczeniem, przy czym stawkę dzienną można ustalić na 2 sposoby:
● 18 zł x 8 godzin (obowiązująca tego pracownika dobowa norma czasu pracy) = 144 zł lub
● 2304 zł : 16 dni (liczba dni przepracowanych od 16 sierpnia do 15 września) = 144 zł,
● 144 zł x 3 dni = 432 zł (wynagrodzenie za inwentaryzację).
Podstawa prawna
- art. 124, art. 125 Kodeksu pracy,
- § 1, § 8, § 12, § 22–24 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (Dz.U. z 1996 r. Nr 143, poz. 663),
- art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.).