Nieobecność spowodowana urlopem wychowawczym trwa zazwyczaj kilka miesięcy lub kilka lat. W tym czasie sytuacja ekonomiczna w zakładzie pracy może ulec zmianie. Może się okazać, że na stanowisku, na którym dotychczas pracował pracownik, zmniejszono wynagrodzenie lub stanowisko zlikwidowano albo zaistnieje sytuacja dokładnie odwrotna, tzn. nastąpi wzrost płacy na danym etacie. Przepisy stanowią jednoznacznie – niezależnie od tego, w jakiej kondycji będzie zakład pracy, pracownikowi powracającemu po urlopie wychowawczym trzeba zapewnić takie same warunki płacowe, jakie miał przed pójściem na ten urlop.
WAŻNE!
W sytuacji gdy pracodawca nie może zapewnić pracownikowi powrotu na to samo stanowisko, powinien zaoferować pracownikowi inną pracę odpowiadającą jego kwalifikacjom. Stawka wynagrodzenia przysługująca po powrocie z urlopu wychowawczego z uwagi na zmianę stanowiska na równorzędne nie może również być niższa od stawki wyjściowej pracownika, określonej w umowie o pracę.
Stanowisko to potwierdził wielokrotnie Sąd Najwyższy. W wyroku z 29 stycznia 2008 r. uznał, że pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi powracającemu z urlopu wychowawczego zatrudnienia na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed urlopem. Jego pensja nie może być niższa od poprzednio otrzymywanej (II PK 143/2007). Z kolei w uchwale z 27 września 1979 r. Sąd orzekł, że narusza przepisy prawa pracodawca, który zatrudnił pracownika po powrocie z urlopu wychowawczego na stanowisku, na którym górna granica wynagrodzenia jest niższa od obowiązującej na stanowisku zajmowanym przed urlopem wychowawczym (I PZP 37/70). W podobny sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 1984 r., stwierdzając, że możliwość zatrudnienia pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego na innym stanowisku niż zajmowane przed urlopem, jednak równorzędnym lub odpowiadającym jego kwalifikacjom, za wynagrodzeniem nie niższym od pobieranego przed tym urlopem, nie wymaga wypowiedzenia przez zakład pracy dotychczasowych warunków pracy (I PRN 129/84).
WAŻNE!
Pracownik, który ma prawo do urlopu wychowawczego, ale nie chce z niego korzystać w pełni, może złożyć do pracodawcy wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy maksymalnie do 1/2 etatu w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. W takiej sytuacji pracodawca może obniżyć wynagrodzenie pracownika stosownie do wymiaru etatu.
Premia, którą usunięto lub dodano do regulaminu wynagradzania
Jeżeli u pracodawcy zmieniły się zasady wynagradzania pracowników w czasie, kiedy pracownik przebywał na urlopie wychowawczym, pracodawca ma obowiązek zapewnienia mu tych samych warunków płacowych, które pracownik miał przed urlopem wychowawczym.
Takie same warunki płacowe oznaczają również identyczny stosunek do premii przyznawanych pracownikowi. A zatem nie będzie możliwe, aby pracodawca uznał, że nowy regulamin wynagradzania obowiązuje automatycznie również pracownika powracającego z urlopu wychowawczego. Jeżeli jakiś składnik wynagradzania został dodany lub odjęty z uposażenia pracowników, podwładny powinien zostać o tym poinformowany. Może to nastąpić w drodze porozumienia bądź wypowiedzenia zmieniającego.
Punktem odniesienia do ustalenia wysokości wynagrodzenia za pracę dla osoby powracającej z urlopu wychowawczego ustawodawca uczynił nie zarobki tej osoby przed skorzystaniem z prawa do urlopu, lecz stan istniejący w chwili podjęcia przez nią pracy, wyrażający się wysokością wynagrodzenia, jakie przysługuje w tej dacie na stanowisku zajmowanym przez nią przed urlopem. Jeżeli zatem w trakcie korzystania przez pracownika z urlopu doszło do zmian płacowych dotyczących tego stanowiska, to zmiany te będą miały znaczenie do określenia wysokości wynagrodzenia tego pracownika po powrocie z urlopu (wyrok SN z 29 stycznia 2008 r., II PK 143/07).
Podstawa prawna:
- art. 42 § 1, art. 1832, 1864, 1867, 1868 Kodeksu pracy,
- orzeczenia Sądu Najwyższego:
– wyrok z 29 stycznia 2008 r. (II PK 143/2007, OSNP 2009/5–6/67),
– uchwała z 27 września 1979 r. (I PZP 37/79, OSNC 1980/1–2/22),
– wyrok z 1 października 1984 r. (I PRN 129/84, OSNC 1985/7/93).