Przepisy prawa pracy nie precyzują, jak za okres zwolnienia od pracy wynagradzać pracowników. W przypadku podwładnego wynagradzanego stałą stawką miesięczną nie będzie problemu - otrzyma on swoje stałe wynagrodzenie. Problem pojawia się gdy w skład wynagrodzenia wchodzą jeszcze inne - zmienne składniki. W doktrynie można spotkać się z 3 stanowiskami dotyczącymi wynagrodzenia za czas przestoju przy zmiennych składnikach pensji. Mówią one o wynagrodzeniu przestojowym, urlopowym i wynagrodzeniu jak ekwiwalent za urlop.
WAŻNE!
Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie jest tożsame z wykorzystaniem przez niego urlopu wypoczynkowego. Jeżeli więc pracodawca pozwoli pracownikowi pod koniec umowy nie pracować, a podwładny nie wykorzystał przysługującego mu urlopu, mimo że nie wykonywał pracy, wciąż będzie mu się należał ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (art. 171 § 1 k.p.).
Wynagrodzenie jak za przestój
W jednym z wyroków Sąd Najwyższy orzekł, że pracownikowi zwolnionemu w okresie wypowiedzenia z obowiązku świadczenia pracy należy się wynagrodzenie w wysokości określonej w art. 81 § 1 k.p., czyli jak za przestój. Pracownik odsunięty od pracy napotyka bowiem przeszkody w jej wykonywaniu z przyczyn dotyczących pracodawcy, który podejmuje decyzję o takim zwolnieniu (wyrok SN 16 czerwca 2005 r., I PK 260/04). W związku z tym w razie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie określone stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (jednak nie mniej niż płaca minimalna).
Wynagrodzenie jak za urlop
Według innej interpretacji pracownikowi zwolnionemu z wykonywania pracy przysługuje wynagrodzenie jak za urlop wypoczynkowy. Przy czym składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadł okres niewykonywania pracy.
Przykład
Pracownik 30 stycznia 2009 r. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. W okresie wypowiedzenia został on również zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Wynagradzany jest stawką godzinową w wysokości 16 zł. Oprócz tego otrzymuje 15% premię, wynagrodzenie za nadgodziny (w styczniu wystąpiły 4, za które przysługuje 50% dodatek, w związku z tym z tego tytułu pracownik otrzymał 96 zł) oraz dodatek za znajomość języków obcych w stałej wysokości 180 zł.
W okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownik powinien przepracować 80 godzin.
Ustalając wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy, należy ze zmiennych składników wynagrodzenia ustalić podstawę wymiaru, czyli wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez pracownika w styczniu, w okresie wykonywania pracy (będzie to 16 zł x 80 godz., które de facto przepracuje = 1280 zł oraz 15% x 1280 zł = 192 zł z tytułu premii oraz 96 zł z tytułu nadgodzin, czyli 1568 zł).
Następnie podstawę wymiaru należy podzielić przez liczbę przepracowanych godzin:
1568 : 84 (80 godz. „normalnych” oraz 4 nadliczbowe) = 18,66 zł.
Następnie tak uzyskaną stawkę za godzinę zwolnienia należy pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie zwolnienia:
18,66 zł x 80 = 1492,80 zł.
A zatem za luty pracownik powinien otrzymać:
• 1492,80 zł wynagrodzenia za pracę,
• 180 zł dodatku za znajomość języków (jako stały składnik wynagrodzenia, niepodlegający przeliczeniom),
razem: 1672,80 zł.
Jak ekwiwalent za urlop
Z kolei część specjalistów prawa pracy uważa, że za czas zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy przysługuje wynagrodzenie obliczane na zasadach przyjętych do ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W związku z tym składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości trzeba przyjąć w wynagrodzeniu za czas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego wynagrodzenia. Natomiast inne składniki wynagrodzenia, przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc i uzyskane w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do tego wynagrodzenia, należy uwzględnić w przeciętnej wysokości z okresu 3 miesięcy. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacane w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia ze świadczenia pracy, uwzględnia się w średniej wysokości z tego okresu.
Przykład
Pracownikowi 31 grudnia 2008 r. wypowiedziano umowę o pracę. Pracownik ten ma 1-miesięczny okres wypowiedzenia, który upłynie 31 stycznia 2009 r. W okresie wypowiedzenia zwolniono go z obowiązku świadczenia pracy. Pensja pracownika składa się ze stałej płacy zasadniczej w kwocie 1800 zł oraz wynagrodzenia akordowego. Pracownik otrzymał następujące wynagrodzenie za pracę na akord:
- w październiku 2008 r. - 1428,50 zł,
- w listopadzie 2008 r. - 1312,38 zł,
- w grudniu 2008 r. - 1201,20 zł.
Aby obliczyć podstawę wynagrodzenia, musimy wziąć pod uwagę pensję zasadniczą pracownika oraz średnią kwotę z przepracowanych w ostatnich 3 miesiącach akordów:
1428,50 zł + 1312,38 zł + 1201,20 zł = 3942,08 zł,
3942,08 zł : 3 miesiące = 1314,03 zł.
Następnie sumujemy wynagrodzenie ze stałych i zmiennych składników:
1800 zł + 1314,03 zł = 3114,03 zł.
Następnie podstawę dzielimy przez obowiązujący w 2009 r. współczynnik do ustalenia ekwiwalentu:
3114,03 zł : 21,08 = 147,72 zł.
Tak otrzymaną stawkę dzienną:
- dzielimy przez 8 godzin:
147,72 zł : 8 godz. = 18,46 zł/godz.,
- i mnożymy przez liczbę godzin, w których pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, ale pozostawał w zatrudnieniu:
18,46 zł/godz. x 168 godz. = 3101,28 zł.
Kwota 3101,28 zł to wynagrodzenie za czas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w styczniu 2009 r.
Podstawa prawna:
• art. 81 § 1, art. 171 § 1 Kodeksu pracy,
• § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),
• § 6-18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.),
• wyrok SN z 16 czerwca 2005 r., I PK 260/04, OSNP 2006/9-10/145.