Pracodawca nie ma obowiązku wypłacania diet z tytułu podróży służbowej pracownikowi, który wykonuje zadanie służbowe w miejscowości, w której pracodawca udostępnił mu nieodpłatnie lokal mieszkalny i w której pracownik faktycznie przebywa, choćby bez zamiaru stałego tam pobytu i bez względu na dopełnienie obowiązku meldunkowego. Jest to bowiem miejscowość czasowego pobytu pracownika.
UZASADNIENIE
Dieta jest świadczeniem pieniężnym ze stosunku pracy przeznaczonym na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia pracownika w czasie odbywanej przez niego podróży służbowej, czyli w czasie wykonywania zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika lub siedziba pracodawcy. Jest to świadczenie obowiązkowe i należy się pracownikowi przez okres przebywania przez niego w delegacji. Dieta wynosi 23 zł za dobę podróży służbowej na obszarze kraju. Jednak pracodawca może w zakładowych przepisach o wynagradzaniu ustalić wyższą kwotę diety. Nigdy jednak nie może być ona niższa od aktualnie obowiązującej stawki wynikającej z przepisów rozporządzenia o podróżach służbowych na obszarze kraju.
Dieta nie przysługuje pracownikowi w trzech przypadkach:
- za czas delegowania pracownika do miejscowości pobytu stałego lub czasowego,
- gdy podróż trwa co najmniej 10 dni i w dniu wolnym od pracy pracownik przerywa podróż służbową, wraca do domu, a potem udaje się z powrotem do miejsca delegacji (jednak w tym przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w dniu wolnym od pracy, środkiem transportu określonym przez pracodawcę, do miejscowości pobytu stałego lub czasowego i z powrotem),
- jeżeli pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie.
Oznacza to, że jeżeli pracodawca udostępnił pracownikowi nieodpłatnie w okresie delegacji wyżywienie obejmujące śniadanie, obiad i kolację, pracownik nie ma roszczenia o wypłatę za ten czas diet. Wówczas bowiem zwiększone koszty wyżywienia ponosi za pracowników pracodawca. Dieta nie przysługuje także wtedy, gdy pracownik jest co prawda delegowany poza stałe miejsce świadczenia pracy, jakie ma określone w umowie o pracę lub poza miejscowość, gdzie znajduje się siedziba pracodawcy, ale jest to miejscowość jego stałego lub czasowego pobytu. Definicje terminów określających miejscowość stałego lub czasowego pobytu występują w prawie administracyjnym i mogą być stosowane także w prawie pracy w celu ustalenia, czy pracownikowi należy się dieta z tytułu podróży służbowej.
Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem, z zamiarem stałego tam przebywania. Zamiar stałego przebywania to wola długotrwałej koncentracji w danym miejscu swoich spraw życiowych, w tym założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów. Z kolei pobytem czasowym jest przebywanie w określonej miejscowości, ale bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego, który znajduje się w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub który znajduje się co prawda w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem. Tak rozumiane miejsce pobytu obejmuje więc zarówno miejscowość w znaczeniu administracyjnym (granice administracyjne), jak i oznaczony adres (konkretny lokal mieszkalny, dom itp.). Natomiast do określenia zarówno miejsca pobytu stałego, jak i czasowego obojętne jest, czy osoba tam przebywająca dopełniła obowiązku meldunkowego. Decydujące są bowiem faktyczne przebywanie w określonej miejscowości i zamiar pobytu w niej na stałe lub tylko przez określony czas (np. przez czas przebywania w delegacji).
Państwa pracownik podjął decyzję, że wykonując zadanie służbowe przeniesie się tymczasowo do miejscowości, gdzie ma wykonać to zadanie. Będzie to dla niego ułatwienie w pracy. Zamieszka w wynajętym przez Państwa mieszkaniu wraz z rodziną. Przez ten czas będzie miał zarówno zamiar przebywania w tej miejscowości (z uwagi na konieczność wykonywania obowiązków pracowniczych), jak i faktycznie będzie tam przebywać (tam znajduje się jego rodzina). Miejscowość ta nie będzie miejscem jego pobytu stałego, ponieważ nie ma on zamiaru koncentrować tam na stałe swych spraw życiowych i zawodowych. Po upływie okresu delegacji pracownik wróci do miejscowości, która jest stałym miejscem świadczenia pracy, a także miejscem stałego zamieszkania. Jest to natomiast jego pobyt czasowy, ponieważ tymczasowo, na okres wykonywania zadań służbowych w ramach delegacji, ma on zamiar przebywać w tej miejscowości i realizować centrum swej życiowej działalności (rodzinnej i zawodowej). Świadczy o tym m.in. zamieszkanie w wynajętym przez zakład pracy mieszkaniu oraz przeniesienie się do niego wraz z rodziną. W tym znaczeniu wynajmowany lokal w miejscowości czasowego pobytu niczym się nie różni się od lokalu mieszkalnego w miejscowości stałego zamieszkania pracownika, zatem nie występuje tu potrzeba zwiększonych kosztów wyżywienia. Mimo więc, że pracownik przebywa w delegacji, pracodawca nie ma obowiązku wypłacania mu za ten czas diet z tytułu podróży służbowej.
Podstawa prawna:
- art. 775 Kodeksu pracy,
- § 4 ust. 1 i ust. 3 oraz § 8 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (DzU nr 236, poz. 1990 ze zm.),
- art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (DzU z 2006 r. nr 139, poz. 993 ze zm.).
Orzecznictwo uzupełniające:
- Miejscowość, w której pracodawca udostępnił pracownikowi nieodpłatnie lokal mieszkalny i w której pracownik faktycznie przebywał, choćby bez zamiaru stałego tam pobytu, bez względu na dopełnienie obowiązku meldunkowego, jest miejscowością czasowego pobytu pracownika w rozumieniu § 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (..). W ramach wykładni systemowej usprawiedliwione jest odwołanie się do definicji przyjętej w aktach prawnych należących do innych gałęzi prawa. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2005 r., I PK 67/05, OSNP 2006/17-18/268)