Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Marcina Kierwińskiego z prośbą o ponowne zbadanie sprawy braku waloryzacji emerytur w 2023 r. w służbach mundurowych. Tym, którzy odeszli na świadczenie emerytalne w okresie od 1 stycznia 2023 do 28 lutego 2023 r. brak waloryzacji nie został w żaden sposób zrekompensowany. Tak więc ustawa okołobudżetowa na 2023 r. pogorszyła waloryzację uposażeń żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy i nic z tym nie zrobiono. Zainteresowani wskazują, że pozbawienie ich podwyżki uposażeń w tym czasie wpłynęło bezpośrednio na wymiar emerytur, obniżając je o 7,8%.
- Wraca sprawa braku waloryzacji emerytur w 2023 r. w służbach mundurowych
- Nieznajomość prawa szkodzi!
- Finansowo nie opłacało się przejść na emeryturę w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 28 lutego 2023 r.
- Zwiększenie świadczenia o 1/5 kwoty - nie dla wszystkich
- Brak sprawiedliwości - nieuzasadnione różnicowanie
Wraca sprawa braku waloryzacji emerytur w 2023 r. w służbach mundurowych
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Marcina Kierwińskiego z prośbą o ponowne zbadanie sprawy braku waloryzacji emerytur w 2023 r. w służbach mundurowych. Tym, którzy odeszli na świadczenie emerytalne w okresie od 1 stycznia 2023 do 28 lutego 2023 r. brak waloryzacji nie został w żaden sposób zrekompensowany. Tak więc ustawa okołobudżetowa na 2023 r. pogorszyła waloryzację uposażeń żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy i nic z tym nie zrobiono. Sprawa była już przedmiotem analiz, ale bez pozytywnego rozstrzygnięcia dla funkcjonariuszy. Rok temu, bo jeszcze na początku 2023 r. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniował w sprawie do ówczesnego Prezesa Rady Ministrów w sprawie waloryzacji kwoty bazowej uposażeń żołnierzy i funkcjonariuszy.
Nieznajomość prawa szkodzi!
Ówczesny Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji twierdził: nie sposób zgodzić się ze stwierdzeniem, że ze względu na datę wejścia w życie ustawy z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 osoby składające z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem prośbę o zwolnienie ze służby nie miały precyzyjnej wiedzy odnośnie skutków, jakie pociągnie za sobą ta decyzja w kwestii wysokości ich uposażenia oraz przyszłego świadczenia emerytalnego. Minister poinformował, że we wspólnym komunikacie kierownictwa MSWiA oraz związków zawodowych służb podległych resortowi z 5.12.2022 r. dotyczącym wydatkowania wynegocjowanych przez związki środków, z uwagi na wprowadzane od 1.03.2023 r. nowe dodatki i świadczenia, zaapelowali oni do funkcjonariuszy, którzy złożyli raporty o odejściu na emeryturę, o ponowną analizę tych decyzji. Minister zapewnił, że zobliguje komendantów służb do umożliwienia funkcjonariuszom wycofania złożonych wniosków.
Finansowo nie opłacało się przejść na emeryturę w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 28 lutego 2023 r.
Chodzi o sporną treść art. 41 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej. Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2023 r. poz. 1586, 1672, 2479, 2777) - akt wprawdzie wygasł 31 grudnia 2023 r. ale problem wciąż nie jest rozwiązany. Zgodnie z tym przepisem:
Kwoty bazowe ustalone w ustawie budżetowej na rok 2023 dla żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej stosuje się do obliczenia ich uposażeń w okresie od dnia 1 marca 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r.
Do obliczenia uposażeń żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej należnych od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 28 lutego 2023 r. stosuje się kwoty bazowe ustalone w ustawie budżetowej na rok 2022.
Zwiększenie świadczenia o 1/5 kwoty - nie dla wszystkich
Co więcej, uposażenie żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej wypłacane w okresie od dnia 1 marca 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. podlega każdorazowemu zwiększeniu o 1/5 kwoty różnicy pomiędzy uposażeniem należnym na dzień 1 marca 2023 r. obliczonym na podstawie kwoty bazowej ustalonej w ustawie budżetowej na rok 2023 odpowiednio dla żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej a uposażeniem należnym na dzień 1 stycznia 2023 r.
Jak podkreśla RPO: w 2023 r. w zakresie uposażeń wyłączono określone grupy zawodowe (żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy), którym określono waloryzację płac zgodnie z kwotą bazową w wysokości 1740,64 zł wskazaną w ustawie budżetowej na rok 2023 w okresie od 1.03.2023 r. do 3.12.2023 r., pozostawiając uposażenia w okresie od 1.01.2023 r. do 28.02.2023 r. na dotychczasowym poziomie, tj. z kwotą bazową wskazaną w ustawie budżetowej na rok 2022 wynoszącą 1614,69 zł. Rekompensatą za zaniżone uposażenie w okresie 1.01.2023 - 28.02.2023 był mechanizm podwyższający, ale zgodnie z nim uposażenie żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy wypłacane od 1.03.2023 r. do 31.12.2023 r. podlegało każdorazowemu zwiększeniu o 1/5 kwoty różnicy pomiędzy uposażeniem w dotychczasowej oraz w nowej wysokości. Mechanizm pozwalał więc na proporcjonalne doliczenie funkcjonariuszom i żołnierzom pozostającym w służbie po 1.03.2023 r. części waloryzacji (1/5 różnicy za okres od 1.01 do 28.02.2023 r.). Niestety żołnierzom zawodowym i funkcjonariuszom, którzy odeszli na emeryturę w powoływanym okresie, brak waloryzacji uposażeń nie został w żaden sposób zrekompensowany, mimo, że pozostawali w służbie.
Brak sprawiedliwości - nieuzasadnione różnicowanie
Poszkodowani podnoszą, że w poprzednich latach, jak i w 2024 r., takie rozwiązanie nie zostało zastosowane i funkcjonariusze/żołnierze odchodzący na emeryturę w styczniu oraz lutym byli (poza 2023 r.) - tak jak inne grupy zawodowe - włączani w system podwyżek, jeżeli w danym roku takie podwyżki im przysługiwały. Sytuacja ta wskazuje na nieuzasadnione odstępstwo od powszechnego i periodycznego stosowania przepisów prawa w odniesieniu do poszczególnych grup społecznych ze względu na termin odejścia ze służby.
RPO zwraca uwagę, że niektórzy z odchodzących na emeryturę/rentę nie zrobili tego z własnej inicjatywy, lecz byli zmuszeni ze względu na stan zdrowia. Przykładowo skargę złożyła funkcjonariuszka zwolniona ze Straży Granicznej 21.02.2023 r. i bezpośrednio po tym była hospitalizowana na oddziale leczenia nerwic. Przebywa ona obecnie pod ciągłą opieką psychiatry, korzysta z psychoterapii, mając na utrzymaniu 10-letnią córkę. Kolejny wnioskodawca otrzymał w wyniku badań lekarskich orzeczenie o trwałej niezdolności do służby - kat. C. Następny były funkcjonariusz Służby Więziennej przeszedł na zaopatrzenie emerytalno-rentowe ze względu na przewlekłą, nieuleczalną i postępującą chorobę prowadzącą do niepełnosprawność. Stan jego zdrowia pogorszył się na tyle, że nie był w stanie dalej wykonywać obowiązków służbowych.
Niektórzy nie mogli wycofać wniosku o emeryturę - w grupie osób odchodzących byli także funkcjonariusze/żołnierze, którzy w ogóle nie mieli możliwości wycofania raportu o zwolnienie ze służby, gdyż obiektywne przyczyny dotyczące stanu ich zdrowia np. w postaci wydanych orzeczeń lekarskich - stanowiły okoliczność, której musieli się podporządkować.
Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2023 r. poz. 1586, 1672, 2479, 2777)