Wynagrodzenie za pracę stanowi integralną część umowy o pracę i jest świadczeniem obligatoryjnym. Terminowe otrzymanie pensji jest jednym z podstawowych uprawnień każdego pracownika.
Wypłata wynagrodzenia powinna nastąpić co najmniej raz w miesiącu w terminie i czasie określonym w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego (art. 85 k.p.).
Pracodawca zobowiązany jest wypłacać pracownikowi wynagrodzenie w zamian za wykonaną przez niego pracę świadczoną w ramach wiążącego strony stosunku pracy. Pracodawca, który nie wypłacił pracownikowi wynagrodzenia w należnej wysokości albo wypłacił wynagrodzenie lub inne świadczenie w wysokości bezpodstawnie obniżonej, bez względu na przyczynę takiego zachowania, narusza ciążący na nim obowiązek.
Pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia lub innego świadczenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia (wyrok SN z 4 kwietnia 2000 r., I PKN 516/99, OSNP 2001/16/516). A zatem w przypadku, gdy pracodawca uchybia obowiązkowi terminowego wypłacania wynagrodzenia, dopuszczając się tym samym ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, podwładny może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p.
W przypadku rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. Przed podjęciem takiego kroku warto jednak poznać przyczyny powodujące opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia. W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia pracodawcy również przysługuje roszczenie o odszkodowanie.
W razie nieotrzymania wynagrodzenia w terminie pracownik ma prawo żądać od pracodawcy odsetek za czas opóźnienia. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 k.c.). Przy czym, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe, które wynoszą obecnie 13% w stosunku rocznym.
Warto dodać, że odsetki z tytułu opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę przysługują pracownikowi za czas opóźnienia także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych (uchwała SN z 19 września 2002 r., III PZP 18/02, OSNP 2003/9/214).
W przypadku nieotrzymania wynagrodzenia w terminie pracownik może również zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy, do której zadań należy ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika. W razie stwierdzenia takiego uchybienia właściwe organy PIP są uprawnione do nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Niewykonanie nakazu skutkuje wszczęciem postępowania egzekucyjnego wobec pracodawcy.
Gdy wszelkie inne próby wyegzekwowania należnego wynagrodzenia zawiodą, pozostaje droga sądowa. Obok wynagrodzenia i odsetek za czas opóźnienia pracownik może również dochodzić przed sądem naprawienia szkody na zasadach ogólnych (art. 481 § 3 k.c.). Wówczas będzie musiał jednak udowodnić, że wskutek nieotrzymania wynagrodzenia w terminie poniósł szkodę.