Przekształcenie zakładu pracy a ZFŚS

Pracownikom, którzy zostali przejęci przez nowego pracodawcę, przysługuje uprawnienie do korzystania z funduszu na dotychczasowych zasadach.

Zasady postępowania w odniesieniu do środków zfśs są różne w zależności od tego, czy przejęcie dotyczy wszystkich pracowników czy tylko ich części.

Przejęcie wszystkich pracowników

Przejście wszystkich pracowników na nowego pracodawcę wygląda inaczej z punktu widzenia nowego pracodawcy w zależności od tego, czy jest on zobowiązany do tworzenia funduszu, czy tworzy go dobrowolnie.

W razie przejścia zakładu pracy w trybie art. 23¹ § 1 k.p. na pracodawcę zobowiązanego do tworzenia funduszu fundusz pracodawcy przejmującego zakład pracy przejmuje też środki pieniężne, należności i zobowiązania funduszu pracodawcy przekazującego (art. 7 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych – zwanej dalej ustawą o zfśs). Oznacza to, że jeśli pracodawca obowiązkowo tworzy fundusz i przejął cały inny zakład pracy, to przejmuje cały fundusz prowadzony przez dotychczasowego pracodawcę.

Natomiast w razie przejścia zakładu pracy na pracodawcę – w trybie art. 23¹ § 1 k.p. – który nie jest zobowiązany do tworzenia funduszu (tworzy go dobrowolnie), pracodawca przejmujący przejmuje środki pieniężne, należności i zobowiązania funduszu pracodawcy przekazującego. Nadwyżka przejętych środków pieniężnych wraz z odsetkami oraz przejętych należności wraz z odsetkami nad przejętymi zobowiązaniami wraz z odsetkami nie stanowi przychodu pracodawcy przejmującego, jest gromadzona na odrębnym rachunku bankowym lub wydzielonym subkoncie i podlega wydatkowaniu na zasadach określonych ustawą do dokonywania wydatków z funduszu (art. 7 ust. 3a ustawy o zfśs). Oznacza to, że jeśli pracodawca dobrowolnie tworzy fundusz i przejął cały zakład pracy, to przejmuje cały fundusz prowadzony przez dotychczasowego pracodawcę (w tym zobowiązania i należności wraz z odsetkami) z obowiązkiem przeznaczenia tego, co zostanie po zapłaceniu zobowiązań, na działalność socjalną zgodnie z ustawą. Przejętych środków zfśs nie może przeznaczyć na inne cele niż socjalne.

Przejęcie części pracowników przez nowego pracodawcę

W razie przejścia części zakładu pracy w trybie art. 23¹ k.p. na pracodawcę zobowiązanego do tworzenia funduszu fundusz pracodawcy przejmującego zwiększa się, w części przypadającej na liczbę przejmowanych pracowników, o równowartość środków pieniężnych funduszu pracodawcy przekazującego, skorygowanych odpowiednio o należności i zobowiązania funduszu – według stanu na ostatni dzień miesiąca, w którym następuje przejście (art. 7 ust. 3b ustawy o zfśs). Fundusz pracodawcy przejmującego powiększa się zatem proporcjonalnie do części przypadającej na liczbę przejmowanych pracowników. Firma przekazująca ma z mocy ustawy obowiązek przekazania odpowiedniej do liczby pracowników części funkcjonującego przy niej funduszu.

Pracodawcy zawierają porozumienie, które określa zasady podziału środków pieniężnych stanowiących równowartość odpisu podstawowego, który obciąża koszty pracodawcy przekazującego w roku, w którym następuje przejście części zakładu pracy. Przekazanie środków następuje w terminie 30 dni od daty przejścia części zakładu pracy, chyba że inaczej stanowi porozumienie między pracodawcami.

Przykład

W czerwcu 2012 r. spółka A (przejmujący) przejęła na podstawie art. 23¹ k.p. część innej spółki B (przekazujący) wraz z 50 pracownikami. Spółka B zatrudniała łącznie 100 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z tym, że spółka A jest zobowiązana do tworzenia funduszu (zakładamy, że 1 stycznia 2012 r. w spółce było zatrudnionych co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy), spółka B w terminie 30 dni od daty przejścia części zakładu pracy ma obowiązek przekazania na rachunek zfśs spółki A część środków własnego funduszu proporcjonalnie do liczby przejmowanych pracowników, skorygowanego odpowiednio o należności i zobowiązania funduszu.

Upadłość pracodawcy

W przypadku upadłości pracodawcy środki zgromadzone na funduszu można nadal rozdysponowywać zgodnie z przeznaczeniem, czyli na cele socjalne i według zasad określonych w ustawie o zfśs, aż do ich wyczerpania.

Środki zgromadzone na koncie bankowym zfśs wraz z odsetkami, kwotami pochodzącymi ze spłaconych pożyczek mieszkaniowych oraz opłatami pobieranymi od osób korzystających z usług i świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu organizowanych przez upadłego nie wchodzą do masy upadłości. W związku z tym, że środki zfśs nie stanowią masy upadłości, nadal powinny być przeznaczane na cele socjalne.

WAŻNE!

Środki zfśs w przypadku upadłości pracodawcy nie wchodzą do masy upadłości i nie można przeznaczyć ich na spłatę innych zobowiązań firmy.

Pracodawcy w stanie upadłości zarządzają środkami zfśs tak jak dotychczas, aż do ich wyczerpania. Jeżeli po zakończeniu postępowania upadłościowego pozostaną niewykorzystane środki, powinny one zostać przekazane na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, według stanu na dzień zamknięcia bilansu upadłego przedsiębiorcy, czyli po utracie statusu pracodawcy (art. 64 ust. 3 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze).

Przykład

Przedsiębiorstwo X, które tworzy zfśs, zostało postawione w stan upadłości. Na odrębnym koncie funduszu są jeszcze niewykorzystane środki. Środki zfśs przedsiębiorstwa nie wchodzą do masy upadłości i nie będą podlegały ewentualnej egzekucji, jeśli egzekwowane należności nie wynikają z zobowiązań funduszu. Środki zgromadzone na rachunku funduszu można nadal rozdysponowywać zgodnie z wewnętrznym regulaminem zfśs pracodawcy, aż do ich wyczerpania. Jeżeli po zakończeniu postępowania upadłościowego pozostaną jeszcze niewykorzystane środki, powinny one zostać przekazane na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, według stanu na dzień zamknięcia bilansu upadłego przedsiębiorcy.

Zgodnie z ustawą o zfśs pracodawca w przypadku upadłości ma również możliwość odstąpienia od tworzenia funduszu. Rezygnacja z tworzenia zfśs w przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty może nastąpić przez wprowadzenie odpowiednich zapisów do regulaminu wynagradzania bądź układu zbiorowego pracy.

Podstawa prawna:

• art. 23¹ § 1 Kodeksu pracy,
• art. 7 ust. 3 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2012 r. poz. 592),
• art. 64 ust. 3 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (DzU z 2009 r. nr 175, poz. 1361 ze zm.).