Wynagrodzenie za pracę to istotny element treści stosunku pracy. Praca w rozumieniu przepisów prawa zawsze polega na tym, że świadczona jest odpłatnie. Kodeks pracy reguluje zasady określania wysokości wynagrodzenia, jego składniki, a także terminy, w jakich pracodawca powinien płacić wynagrodzenie.
- Wynagrodzenie – w jakiej wysokości
- Stałe składniki wynagrodzenia
- Zmienne składniki wynagrodzenia
- Kiedy należy wypłacać wynagrodzenie
Nawiązując stosunek pracy (w szczególności: podpisując umowę o pracę) pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że „bez wynagrodzenia nie ma pracy”. Stanowią one bowiem, że pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Wynagrodzenie ze stosunku pracy jest obowiązkowym, wypłacanym okresowo świadczeniem majątkowym, które w odróżnieniu od innych form powierzania pracy, np. umowy zlecenia, podlega szczególnej ochronie na gruncie przepisów prawa pracy.
Wynagrodzenie – w jakiej wysokości
Wysokość wynagrodzenia, ustalona między pracownikiem a pracodawcą jest jednym z niezbędnych elementów, sporządzonej na piśmie, umowy o pracę.
Wynagrodzenie za pracę nie może być niższe niż obowiązująca stawka minimalnego wynagrodzenia. Jeśli kwota wynagrodzenia określona w umowie o pracę jest niższa niż ta stawka, pracownikowi należy się wynagrodzenie w wysokości równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.
Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2024 r. wynosi:
- od 1 stycznia – 4242 zł brutto,
- od 1 lipca – 4300 zł brutto.
Wynagrodzenie ustala się tak, aby odpowiadało m.in. rodzajowi wykonywanej pracy oraz kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu. Ponadto, należy uwzględnić ilość i jakość świadczonej pracy.
Wysokość wynagrodzenia powinna być określona w taki sposób, by wynagrodzenie było godziwe. Kodeks pracy przyznaje bowiem pracownikowi prawo do godziwego wynagrodzenia.
Stałe składniki wynagrodzenia
Podstawowym stałym składnikiem wynagrodzenia jest wynagrodzenie zasadnicze, które może być określone stawka miesięczną lub godzinową.
Do innych stałych składników wynagrodzenia zalicza się m.in.:
- premie regulaminowe wypłacane w stałej wysokości,
- dodatek stażowy,
- dodatek funkcyjny,
- dodatek służbowy,
- dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych.
Zmienne składniki wynagrodzenia
Zmienne składniki wynagrodzenia to przede wszystkim:
- wynagrodzenie określone prowizyjnie, stawką godzinową lub akordową,
- wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
- nagrody,
- premie uznaniowe w zmiennej wysokości.
Ponadto, przepisy prawa pracy przewidują również jako zmienne elementy wynagrodzenia:
- dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatek za pracę w porze nocnej,
- dodatek za za szczególne warunki pracy.
Kiedy należy wypłacać wynagrodzenie
Obowiązkiem pracodawcy jest terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia – przynajmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry dniu. Najczęściej jest ono płatne przelewem na konto, które wskazał pracownik, chyba że pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia gotówką do rąk własnych.
Wynagrodzenie wypłaca się za miesiąc z dołu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
Co ważne, pracodawca musi wypłacić wynagrodzenie w taki sposób, by znalazło się ono na koncie bankowym pracownika najpóźniej w ustalonym przez strony dniu wypłaty. Jeżeli zaś wynagrodzenie jest wypłacane gotówką, pracownik musi najpóźniej w tym dniu otrzymać pieniądze do ręki.
W przypadku gdy ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym.
Jeżeli ustalono, że dniem wypłaty będzie 7. dzień kolejnego miesiąca i w którymś miesiącu 7. dzień wypadnie w sobotę (dzień wolny od pracy), wynagrodzenie powinno być wypłacone 6. w piątek. Jeżeli 7. wypadnie w niedzielę (gdzie sobota i niedziela są dniami wolnymi), wówczas wynagrodzenie należy wypłacić również w piątek, piątego dnia miesiąca.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)