Ogromny problem polskich seniorów: system opieki długoterminowej. Co dalej? Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) opublikowała swój najnowszy, cykliczny raport „Health at a glance”, który stanowi kompleksową analizę systemów ochrony zdrowia w krajach członkowskich. W tegorocznej edycji dokumentu szczególny nacisk położono na kwestie związane ze zdrowiem osób starszych oraz kondycją systemów opieki długoterminowej. Niestety, dane dotyczące Polski pokazują że Polska nie tylko odstaje od średniej dla krajów rozwiniętych, ale w kluczowych obszarach znajduje się na szarym końcu stawki.
- Polscy seniorzy w świetle raportu OECD „Health at a Glance”: Druzgocąca diagnoza i wyzwanie na miarę epoki
- Ogromny problem polskich seniorów i Polski: system opieki długoterminowej, starzenie się społeczeństwa i wiele innych. Co dalej?
- Długość życia w zdrowiu: Polska w tyle za średnią OECD
- Ogromny problem polskich seniorów: system opieki długoterminowej. Co dalej? Komentarz eksperta: wyzwania systemowe i czynniki ryzyka
- Opieka długoterminowa: Druzgocąca diagnoza systemu
Polscy seniorzy w świetle raportu OECD „Health at a Glance”: Druzgocąca diagnoza i wyzwanie na miarę epoki
Najnowszy doroczny raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) pt. „Health at a Glance” stawia przed Polską niezwykle trudne wyzwanie. Dokument, analizujący kluczowe wskaźniki zdrowotne, w tym sytuację osób starszych i system opieki długoterminowej, rysuje obraz naszego kraju jako państwa głęboko nieprzygotowanego na nieuchronne procesy demograficzne (OECD (2025), Health at a Glance 2025: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/8f9e3f98-en).
Dane są bezlitosne: polscy seniorzy żyją krócej w dobrym zdrowiu, a system, który ma się nimi opiekować, praktycznie nie istnieje w wymiarze międzynarodowych porównań.
Ogromny problem polskich seniorów i Polski: system opieki długoterminowej, starzenie się społeczeństwa i wiele innych. Co dalej?
Raport dobitnie wskazuje, że starzenie się społeczeństw to nie abstrakcyjna prognoza, lecz trwający od dziesięcioleci proces. W ciągu ostatnich 60 lat odsetek osób w wieku 65 lat i więcej w krajach, którymi zajmuje się OECD wzrósł ponad dwukrotnie. Prognozy na 2050 rok wskazują, że liczba ta będzie czterokrotnie wyższa niż w 1960 roku.
W kontekście Polski przekłada się to na fundamentalną zmianę struktury społeczeństwa: w połowie obecnego stulecia niemal co trzeci obywatel (około 30%) będzie seniorem. Jeszcze bardziej wymowne jest tempo przyrostu najstarszej grupy wiekowej – liczba osób po 80. roku życia ma się podwoić w okresie od 2023 do 2050 roku. To właśnie ta grupa najintensywniej będzie potrzebowała wsparcia i specjalistycznej opieki.
Długość życia w zdrowiu: Polska w tyle za średnią OECD
Choć średnia długość życia w Polsce systematycznie rośnie i przekracza już 78 lat, kluczowym wskaźnikiem jest jakość tych lat. Tutaj sytuacja polskich seniorów wygląda niepokojąco.
- Kobiety: Przeciętna Polka w wieku 60 lat ma przed sobą statystycznie 22,1 roku życia, podczas gdy średnia dla OECD to 24,6 roku. Jeszcze większa przepaść dotyczy życia w zdrowiu – Polek, może oczekiwać go 16,4 roku, czyli prawie 2 lata mniej niż wynosi średnia organizacji (18,3 roku).
- Mężczyźni: Dla 60-letnich Polaków przewidywana dalsza długość życia to 17,2 roku (średnia OECD: 21,2 roku). W przypadku lat przeżytych w zdrowiu różnica jest również znacząca: 13 lat wobec 16,2 roku średnio w OECD.
Te statystyki znajdują odzwierciedlenie w subiektywnych odczuciach samych zainteresowanych. Aż 22% polskich seniorów ocenia swój stan zdrowia jako zły lub bardzo zły, a 23% przyznaje, że doświadcza ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu z powodu problemów zdrowotnych.
Ogromny problem polskich seniorów: system opieki długoterminowej. Co dalej? Komentarz eksperta: wyzwania systemowe i czynniki ryzyka
– Chociaż oczekiwana długość życia Polaków stopniowo wzrasta, to nie wszyscy seniorzy mogą liczyć na długie życie w dobrym zdrowiu – komentuje Paweł Moczulski, założyciel portalu Seniore.pl. – Biorąc pod uwagę prognozy demograficzne oraz znacznie powszechniejsze występowanie w polskiej populacji czynników ryzyka, jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu, niski poziom aktywności fizycznej czy narażenie na zanieczyszczenia powietrza, trzeba jak najszybciej przygotować system opieki zdrowotnej oraz opieki społecznej na wyzwania związane nie tylko ze starzejącym się społeczeństwem, a także rosnącą liczbą pacjentów w podeszłym wieku – dodaje.
Opieka długoterminowa: Druzgocąca diagnoza systemu
To właśnie w obszarze opieki długoterminowej raport OECD wystawia Polsce najbardziej druzgocącą ocenę. We wszystkich kluczowych metrykach nasz kraj plasuje się w absolutnym ogonie zestawienia, często wyprzedzając jedynie pojedyncze, uboższe kraje.
- Zasięg opieki: Średnio 12% seniorów w OECD korzysta z jakiejś formy opieki długoterminowej. W Polsce wskaźnik ten wynosi zaledwie 0,9%, co daje nam trzecią pozycję od końca (przed Łotwą i Kostaryką). Należy przy tym podkreślić, że dane te dotyczą głównie opieki instytucjonalnej, pomijając często opiekę domową, co dodatkowo zaniża realny obraz w krajach, gdzie opieka rodzinna jest filarem systemu.
- Kadry – najczarniejszy scenariusz: jednym z najbardziej wymownych wskaźników jest liczba pracowników opieki na 100 seniorów. Średnia OECD to 5 pracowników. Liderzy, jak Norwegia (13) i Szwecja (12), pokazują, jak powinien wyglądać nowoczesny system. Tymczasem w Polsce na 100 osób starszych przypada zaledwie 0,3 pracownika opieki długoterminowej. To wynik, który stawia nas na trzecim miejscu od końca, za Grecją i Chorwacją (po 0,2). Dla porównania, inne kraje regionu radzą sobie znacznie lepiej: Węgry i Bułgaria (1,9), Czechy (2,1), Słowacja (2,2) czy Estonia (5,2).
- Infrastruktura: W krajach OECD na 1000 osób powyżej 65. roku życia przypada średnio 41 łóżek w placówkach opieki długoterminowej. W Polsce wartość ta jest katastrofalnie niska i wynosi zaledwie 11.
- Finansowanie: Miernikiem politycznej woli są wydatki. Polska przeznacza na opiekę długoterminową około 0,6% PKB, podczas gdy średnia OECD jest trzykrotnie wyższa i wynosi 1,8%. Nawet Czechy, kraj o podobnej historii i poziomie rozwoju, wydają na ten cel 1,9% swojego PKB.
Podsumowując, raport OECD w obszarze opieki długoterminowej jest dla Polski druzgocący. Obecnie główny ciężar opieki nad osobami starszymi spoczywa na budżetach domowych i rodzinach. Model ten generuje poważne ryzyko wykluczenia społecznego i braku dostępu do niezbędnej opieki dla osób z gospodarstw o niskich dochodach. Inwestycje w publiczne, sprawnie funkcjonujący system opieki długoterminowej oraz zabezpieczenia społeczne nie są już tylko kwestią poprawy komfortu życia seniorów, ale kluczową, pilną inwestycją w stabilność społeczną nadchodzących dekad. Raport OECD nie pozostawia wątpliwości: czas na działanie jest teraz.