Ustalanie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego pracownika otrzymującego również inne składniki wynagrodzenia

Składka na ubezpieczenie chorobowe jest odprowadzana również od innych składników wynagrodzenia pracownika niż wynagrodzenie zasadnicze. Jednak nie wszystkie dodatkowe składniki wynagrodzenia stanowią podstawę wymiaru zasiłku chorobowego.

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się składniki wynagrodzenia (premie, nagrody, dodatki itp.) stanowiące przychód pracownika, od którego są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Dodatkowym warunkiem jest to, aby składniki te (bez względu na ich nazwę) zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu były pomniejszane za okres pobierania zasiłku. Składniki wynagrodzenia, co do których nie ma zapisu o ich pomniejszaniu za okresy pobierania zasiłku, nie są uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku.

Premie

Jeżeli pracownik, oprócz wynagrodzenia, otrzymuje premie, np. miesięczne lub kwartalne, uwzględnia się je w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli np. w regulaminie premiowania określono, że są pomniejszane za okresy pobierania zasiłku.

Premie pomniejszane za okresy usprawiedliwionej nieobecności w pracy:

• proporcjonalnie – uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku po ich uprzednim uzupełnieniu,

• nieproporcjonalnie – uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej.

Przykład:

Pracownica chorowała od 3 do 14 lipca 2006 r. Do podstawy wymiaru przysługującego jej zasiłku chorobowego należy przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres od lipca 2005 r. do czerwca 2006 r. Oprócz wynagrodzenia pracownica ma prawo również do premii:

• miesięcznej, pomniejszanej proporcjonalnie za okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków,

• kwartalnej, która jest pomniejszana w przypadku pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków przez okres do 15 dni o 50%, a za okres powyżej 15 dni nie przysługuje w ogóle.

Za styczeń 2006 r., w którym pracownica miała obowiązek przepracować 22 dni, a przepracowała 15 dni (przez 7 dni sprawowała opiekę nad chorym dzieckiem), otrzymała premię miesięczną w kwocie 350 zł, a po pomniejszeniu składek na ubezpieczenia społeczne była to kwota 284,51 zł (350 zł x 18,71% kwoty premii = 65,49 zł; 350 zł – 65,49 zł = 284,51 zł).
Premię za I kwartał 2006 r. pracownica otrzymała pomniejszoną w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem w styczniu 2006 r. w kwocie 1000 zł, a po pomniejszeniu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne 812,90 zł (1000 zł x 18,71% z kwoty premii = 187,10 zł; 1000 zł –187,10 zł = 812,90 zł).

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownicy za lipiec 2006 r. należy uwzględnić premię:

• miesięczną za styczeń 2006 r. w kwocie 417,28 zł – jest to kwota wynikająca z uzupełnienia wypłaconej pracownicy premii w kwocie 284,51 zł; kwotę tę podzielono przez liczbę dni, w których została osiągnięta (15) i pomnożono przez liczbę dni, które pracownica miała obowiązek przepracować (22), tj. 284,51 : 15 dni x 22 dni,

• kwartalną za I kwartał 2006 r. w kwocie 812,90 zł.

Nagrody uznaniowe

Jeżeli pracownikom zostanie wypłacona nagroda, którą nazwano nagrodą uznaniową, ale zgodnie z zasadami określonymi w przepisach płacowych będzie ona pomniejszana za okresy pobierania zasiłków, wówczas będzie składnikiem uwzględnianym w podstawie wymiaru zasiłku.

WAŻNE!

Przy ustalaniu, czy składnik wynagrodzenia podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, nie ma znaczenia jego nazwa, lecz zasady przyznawania i wypłaty.

Jeżeli nie można ustalić okresu, za jaki przysługuje nagroda, to uwzględnia się ją w miesiącu, w którym została wypłacona. Jeżeli jednak rzeczywiście będzie to typowa nagroda uznaniowa, w stosunku do której nie określono żadnych zasad dotyczących przyznawania i wypłaty, albo zasady takie określono, ale na wysokość tej nagrody nie wpływa nieobecność pracownika w pracy z powodu np. choroby lub sprawowania opieki, wówczas nagroda ta nie będzie uwzględniana w podstawie wymiaru zasiłku.

Nagrody z zysku

W stosunku do nagród z zysku, wypłacanych najczęściej za okresy roczne, stosuje się ogólne przepisy dotyczące uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłku składników wynagrodzenia (nagród, premii, dodatków).

Jeżeli zgodnie z zasadami przyznawania i wypłaty tej nagrody jest ona pomniejszana za okresy pobierania zasiłków, to uwzględnia się ją w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego.

Dodatki (funkcyjny, za wysługę lat)

Dodatek funkcyjny i dodatek za wysługę lat (tzw. stażowy) są uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli zgodnie z przepisami określającymi zasady ich przyznawania i wypłaty są pomniejszane za okresy pobierania zasiłku.

Dodatki funkcyjne oraz dodatki służbowe (wynikające z odrębnych przepisów) są często przyznawane tylko na pewien okres i wówczas w podstawie wymiaru zasiłku uwzględnia się je tylko za okres przypadający do terminu, na który zostały przyznane.

Przykład:

Pracownica chorowała od 12 czerwca do 14 lipca 2006 r. Do podstawy wymiaru należy przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy wypłacone za okres od czerwca 2005 r. do maja 2006 r. Pracownicy przyznano dodatek funkcyjny na okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2006 r., który był pomniejszany za okresy pobierania zasiłków.
Dodatek ten należało zatem uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, ale tylko za okres od 12 do 30 czerwca 2006 r. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 1 do 14 lipca 2006 r. należy ustalić ponownie i wyłączyć dodatek funkcyjny, ponieważ przysługiwał on pracownicy tylko do 30 czerwca 2006 r.

Dodatek za wysługę lat wypłacany miesięcznie w określonej kwocie obok wynagrodzenia, bez względu na to, czy w tym miesiącu pracownik przepracował cały miesiąc, czy przez część miesiąca był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego.

Przykład:

Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2800 zł. W każdym miesiącu pracodawca wypłaca mu również dodatek za wysługę lat stanowiący 20% wynagrodzenia zasadniczego niezależnie od tego, czy pracownik przepracował cały miesiąc, czy był nieobecny w pracy z powodu urlopu wypoczynkowego, choroby, sprawowania opieki i innych usprawiedliwionych przyczyn.
W czerwcu 2006 r. pracownik chorował. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za okres od czerwca 2005 r. do maja 2006 r. W podstawie tej nie uwzględnia się dodatku za wysługę lat, który w każdym z miesięcy stanowiących podstawę wymiaru zasiłku pracownik otrzymywał w kwocie 560 zł, tj. 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Składniki miesięczne, kwartalne, roczne

Premie, nagrody, dodatki i inne składniki wynagrodzenia są wypłacane pracownikom najczęściej za okresy miesięczne, kwartalne i roczne. Jeżeli są to składniki pomniejszane za okresy pobierania zasiłków, wówczas do podstawy wymiaru wlicza się je następująco:

• składniki miesięczne – uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku,

• składniki kwartalne – dodaje się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy,

• składniki roczne – uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Przykład:

Pracownik otrzymujący stałe wynagrodzenie chorował od 22 maja do 9 czerwca 2006 r. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od maja 2005 r. do kwietnia 2006 r. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego pracownik otrzymuje również premie miesięczne i kwartalne, a w lutym 2006 r. wypłacono mu nagrodę roczną za 2005 r.
Wszystkie te składniki wynagrodzenia są pomniejszane za okresy pobierania zasiłków, zatem zostały uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku:

• premia miesięczna – w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące od maja 2005 r. do kwietnia 2006 r.,

• premia kwartalna – 1/12 sumy premii wypłaconych za II, III i IV kwartał 2005 r. oraz za I kwartał 2006 r.,

• nagroda roczna – 1/12 kwoty nagrody za 2005 r.

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

Przykład:

Pracownik chorował od 28 czerwca do 12 lipca 2006 r. Do podstawy wymiaru należy przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od czerwca 2005 r. do maja 2006 r. Pracownik otrzymuje zmienne wynagrodzenie. W lutym 2006 r. pracownik miał obowiązek przepracować 20 dni, a przepracował 13, ponieważ przez 7 dni był niezdolny do pracy z powodu choroby i otrzymał za ten czas wynagrodzenie chorobowe. Za 13 dni pracy pracownik osiągnął przychód w kwocie 1380 zł. Ponadto w lutym przez 5 dni dodatkowo pracował w godzinach nadliczbowych po 2 godziny dziennie i z tego tytułu osiągnął przychód w kwocie 320 zł.
Wynagrodzenie za luty 2006 r. powinno zostać uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres od 28 czerwca do 12 lipca 2006 r. w kwocie 1985,98 zł, w tym:

• 1725,85 zł z tytułu pracy w obowiązującym czasie pracy:

1380 zł x 18,71% = 258,20 zł,

1380 zł – 258,20 zł =1121,80 zł,

(1121,80 zł : 13 dni) x 20 dni = 1725,85 zł;

• 260,13 zł z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych:

320 zł x 18,71% = 59,87 zł,

320 zł – 59,87 zł = 260,13 zł.

Umowa cywilna zawarta z własnym pracownikiem

Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego traktuje się tak jak wynagrodzenie za pracę.
Do tego wynagrodzenia stosuje się zasady ustalania podstawy wymiaru dotyczące składników wynagrodzenia przysługujących do określonego terminu. Oznacza to, że wynagrodzenie z umowy cywilnej nie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego po zakończeniu trwania umowy.
Inną istotną sprawą jest to, że wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnej uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku zawsze w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

Przykład:
Pracownica, której przysługuje zmienne wynagrodzenie, chorowała od 24 maja do 12 lipca 2006 r. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres od maja 2005 r. do kwietnia 2006 r. Z pracownicą pracodawca zawarł dodatkowo umowę zlecenia od 1 lipca 2005 r. do 30 czerwca 2006 r.
Do wynagrodzenia ze stosunku pracy należy zatem dodać wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wypłacone pracownicy za okres od lipca 2005 r. do kwietnia 2006 r. i tak zsumowane wynagrodzenie będzie stanowiło podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, ale tylko za okres od 24 maja do 30 czerwca 2006 r. Za okres choroby od 1 do 12 lipca 2006 r. podstawę wymiaru zasiłku będzie stanowiło wyłącznie wynagrodzenie pracownicy ze stosunku pracy. W styczniu 2006 r. pracownica miała obowiązek przepracować 22 dni, a przepracowała 15, ponieważ przez 7 dni sprawowała opiekę nad chorą matką i otrzymała z tego tytułu zasiłek opiekuńczy. Za 15 dni pracy uzyskała przychód w kwocie 1805,75 zł. W tym samym miesiącu przychód z tytułu umowy zlecenia wyniósł 500 zł.
Wynagrodzenie za styczeń 2006 r. stanowiące podstawę wymiaru wynosi łącznie 2559,36 zł, w tym:

• 2152,92 zł z tytułu umowy o pracę:

1805,75 zł x 18,71% = 337,86 zł,

1805,75 zł – 337,86 zł = 1467,89 zł,

(1467,89 zł : 15 dni) x 22 dni = 2152,91 zł;

• 406,45 zł z tytułu umowy zlecenia:

500 zł x 18,71% = 93,55 zł,

500 zł – 93,55 zł = 406,45 zł.

Podstawa prawna:
• art. 41, art. 42 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267).

Orzecznictwo uzupełniające:

Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wlicza się tylko te składniki wynagrodzenia, co do których z przepisów układów zbiorowych lub innych aktów normatywnych dotyczących wynagradzania wynika, że podlegają one zmniejszeniu lub zawieszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego (art. 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267). (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2005 r., III UK 33/05, OSNP 2005/23/382)

Przy ustalaniu wysokości zasiłku chorobowego uwzględnia się przysługujący pracownikowi dodatek za wysługę lat. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 września 1998 r., II UKN 197/98, OSNP 1999/18/590)